biologia i ochrona przyrody

 Felv i FIV to choroby wirusowe kotów uszkadzające odporność. Felv to wirusowa białaczka kotów, wirus powodujący ją należy do retrowirusów, przenosi sie przez wydzieliny jak ślina, mleko czy odchody. Wirus wnika np. podczas lizania młodych przez matkę lub po pogryzieniu jednego kota przez innego kota. Częściej choruja kocury, kóre sie gryzą ze sobą. Czasem wirus zostaje zwalczony w krótkim czasie po zarażeniu, czasem po kilku latach, czasem nigdy. Wtedy albo czeka uśpiony w ciele kota na spadek odporności, by zaatakować. Na zachorowanie narazone są też koty, które zaraziły się w wieku 4-5 miesięcy. Kiedy dojdzie do choroby jest osłabienie doporności, którego skutkiem są choroby zakaźne i nowotwory, anemia, gorączka, poronienia i bezpłodność, zarucia pokramowe, wzrost liczby białych krwinek, żółtaczka, nietrzymanie moczu, zapalenia śluzówek, naczyniówek, układu odechowego,ajmy ustnej i dziąseł i wielonarządowe zakażenie organizmu. dorosłe koty mogą albo zwalczyc wirusa zdobywając odporność, wtedy w ich osoczu sa przeciwciała przeciw Felv albo są odporne, ale wirus dalej żyje w ich ciałach, w RNA, koty mogą zwalczyc wirusa bez zdobycia odporności, wtedy mozliwe jest ponowne zakażenie i zachorowanie. Jesli kot uzyska odpornośc o przeciwciała utrzymuja się w jego ciele przez kilka lat i są przekazywane dzieciom z siarą maki. U kociąt odporność wyssana z mlekiem matki utrzymuje sie przez 2-3 miesiące. Leczenie Felv polega na podawaniu antybiotyków zwalczających zakażenia towarzyszące osłabieniu odporności, leki stabilizujące odporność i podnoszące ją, leki przeciwzapalne, poprawiające apetyt, uzupelniająće niedobory witamin i biogenów, czasem konieczna jest transfuzja. To czy kot zwalczy wirusa zależy od jego odporności, innych chorób i diety. Na szczęście Felv, który atakuje komórki szpiku kostnego i inkubuje się w ich RNA nie jest w stanie rpzetrwać po za gospodarzem i jest wrażliwy na czynniki termiczne i chemiczne. Chory kot musi unikać ryzyka infekcji [http://www.portalweterynaryjny.pl/artykuly/choroby-zakazne-i-pasozytnicze/page1,wirus-bialaczki-kotow-felv-41.html].

Liliowiec i lilia

 Zastaniawialiście się kiedyś dlaczego po zjedzeniu gorzkiej czekolady mamy problemy z wypróżnieniem, podczas, gdy tymczasem czekolada mleczna, biała i masa czekoladopodobna są bezpieczne dla przewodu pokarmowego? Otóż im ciemniejsza, co za tym idzie bardziej gorzka jest czekolada, tym zawiera więcej teobrominy. To własnie teobromina spowalnia prace jelit. Teobromina powstaje z paraksantyny, pochodnej ksantyny przez syntazę teobrominową. Jest o alkaloid purynowy, toksyna u zwierząt zatrucie nią jest śmiertelne, u nas spowalnia pracę jelit. Teobromina jest inhibitorem fosfodiesterazy rozkładającej cykliczny AMP, czyli łączy się z fosfodieserazą blokując jej działanie, enzym nie może rozłożyć cAMP. cAMP, czyli cykliczny adenozyno-3′,5′-monofosforan powstaje z ATP przy udziale cyklazy adenylowej i uczestniczy w szlakach transdukcji sygnału. Hormony peptydowe w jelitach łaczą się z receptorami błonowymi powodując syntezę cAMP. Bierze on udział w sekrecji wody i elektrolitów do światła jelita cienkiego, potem w jelicie grubym wrócą one do osocza, ale tutaj potrzebne są procesów trawienia, pierwiastki jako kofaktory enzymów trawiennych, woda działa jako ich roztwór. Dobrze nawodnione masy jedzenia łatwo przesuwaja sie w jelitach, reakcjom tym towarzyszy rozkład cAMP do AMP przy pomocy fosfodiesterazy. Kiedy zostaje ona zablokowana, rreakcja ta nie może zajść podobnie jak reakcje sprzężone z nią. Woda i  elektrolity nie wnikają do jelit. Odwodnione masy kałowe nie mogą przesuwać się w układzie pokarmowym. Dodatkowo teobromina powoduje rozkurcz mięśni gładkich, żeby jelita pracowaly muszą się kurczyć, osłabienie ich skurczy to osłabiona perystaltyka, a więc przesuwanie mas kałowych w kierunku podbytu. Teobromina poprzez zablokowanie rozkładu cAMP blokuje przesyłanie impulsów nerwowych. Wiele reakcjom hormonalnych i reakcji z neurprzekaźnikami towarzyszy rozkład cAMP. Jego zablokowanie unieżliwia przeprowadzanie tych reakcji. Wskutek tego teobromina blokuje te reakcje porażająć m. in. pracę mięśni gładkich i wydzielanie hormonów, w tym hormonów sterydowych. Fakt, że teobromina obniża ciśnienie (naczynia krwionośne i jelita mają mięśniówkę zbudowaną z mięśni gładkich), ale pomidory, ziemniaki, czosnek i banany dzięki dużej zawartości potasu rownież obniżają cisnienie i nie mają efektów ubocznych, za to mają inne składniki odżywcze jak biogeny i witaminy, cukier, przeciwutleniacze, tak samo pomoże rezygnacja z dosalania potraw (niektórzy sypia solą jeszcze na talerzu) i rezygnacja z gottowych dań. A tłuszcz zawarty w białej czekoladzie pozwala wchłonąć się witaminom rozpuszczalnym w tłuszczach. Oliwki i awokado zawierają nienasycone kwasy tłuszczowe korzystnie wpływające na układ krążenia. Czarna czekolada jest za skutecznym lekiem na biegunki towarzyszące jelitówkom i zatruciom pokarmowym.

Ludzie często nie wiedzą co to za nauka więc wyjaśniam. Enobotanika bada zależności między ludźmi i roślinami i historię tych zależności. Do etnobotaniki należy badanie roślin spożywczych z podziałem na warzywa i owoce oraz rośliny skrobiodajne, zboża, roślinne zamienniki białka zwierzęcego, czyli warzywa strączkowe, przyprawy, roślin pastewnych, włóknodajnych, barwierskich, olejodajnych, ozdobnych, leczniczych, kosmetycznych, obrzedowych, roślin alkoholowych i używek jak tytoń oraz innych roślin użytkowych jak kauczukowiec, roślin wykorzystywanych do produkcji perfum oraz roslin wykorzysywanych na dewno w meblarswie, stolarstwie, rzeźbiarstwie i bodownictwie. Bada sposoby użytkowania roślin przez ludzi, morfologię, systematykę i taksonomię tych roślin, historię ich użytkowania, czyli jak się je użytkowało w różnych epokach do dzisiaj. Bada pochodzenie i wędrówkę wielu roślin np. sprowadzenie do Polski włoszczyzny przez królową Bonę. Etnobotanika to także rośliny ozdobne i historia ogrodnictwa, bukieciarstwo, ikebana, florystyka. Etnobotanika bada też znaczenie roślin w wierzeniach ludzi, zajmuje się roślinami magicznymi, związanymi z pewnymi rytuałami oraz roślinami wykorzystywanymi w celach religijnych. Etnobotanika bada różne wykorzystanie roślin obrzedowych w różnych regionach i epokach i bada zmiany w ich użytkowaniu. Współczesna etnobotanika zajmuje się też wykorzystywaniem roślin w kosmetyce i farmacji, zajmuje sie ich biochemią, właściwościami i wpływem na ludzki organizm. Często roślinne produkty są też wykorzystywane w weterynarii. Etnobotanika zajmuje się zielarstwem, sprawdza dawne wykorzystywanie roślin w ziołolecznictwie, analizuje ich skład chemiczny i wpływ na zdrowie człowieka oraz poszerza ich zastosowanie np. w leczeniu chorób, których dawniej nie znano (znaczy nie wiedziano co to jest). Często ludzie zawężają rolę etnobitaniki do badan nad roslinami psychoaktywnymi, ale zadaniem etnobotaniki nie jest praca nad pozyskiwaniem substancji czynnych, ale historia wykorzystywania tych roślin w celach obrzędowych i leczniczych oraz analiza składu chemicznego. Podobnie etnobotanika bada barwniki roślinne, włókna roślinne,tkaniny z tych włókien, zajmuje się analizą i sporządzaniem nauralnych kosmetyków i mieszanek jak herbatki, napary, wywary, maceraty z roślin, które można używać w medycynie, weterynarii, farmacji i kosmetyce. Etnobotanika to teżrośliny ozdobne uprawiane w ogródkach i doniczkach oraz historia ich sprowadzenia do Polski. Etnobotanika bada rośliny uprawne oraz wykorzystywanie roślin dzikorosnących np. wypasania na łąkach trzody i bydła, jadalnych dla ludzi dzikich poziomek, jagód, czyli owoców borówki czarnej, jeżyn i malin oraz historię ich udomowienia i powstawania ogrodowych odmian. Bada też dzikorosnące zioła jak dziurawiec, wrotycz, mięta, pokrzywa,dzikie rośliny jadalne jak ostrożeń warzywny, korzeń łopianu, liście szczawiku zajęczego, owoce ślazu zaniedbanego czy młode ziele pięciornika gęsiego. Podsumowując etnobotanika zajmuje się badaniem wykorzystywania roślin przez ludzi w każdej dziedzinie życia oraz historią użytkowania tych roślin.

 Do napisania tego wpisu zainspirował mnie film Diabelskie Wiatry, w którym tornado o mało nie zniszczyło laboratorium mikrobiologicznego, gdzie badano niebezpieczne patogeny przy okazji powodując skażenie biologiczne. Tornada w Polsce zadrzają się rzadko, ale są. Częstsze są trąby powietrzne, po których powierzchnia zniszczeń sięga 200-250 metrów. Trąby powietrzne występują u nas do 14 razy w roku. Trąba powietrzna tworzy się z wirowego wiatru o osi pionowej, który kształtem przypomina tubę. Ma ona do kilkudziesięciu metrów średnicy. Powstaje z chmur Cumulonimbus, które sięgają do powierzchni Ziemi. Jeśli trąba powietrza wystepuje nad suchymi powierzchniami piaszczystymi czy pylastymi wciąga pył i tworzy trąby pyłowe, jeśli powstaje nad powierzchnią wód, wciąga wode i jest trąba wodna. Czasem, kiedy towarzyszy pożarom powstaje trąba ognista. Tornado jest większe ma do kilkudzięciu m średnicy i występuje tylko w Ameryce Pónocnej [https://tvnmeteo.tvn24.pl/informacje-pogoda/ciekawostki,49/jak-powstaje-traba-powietrzna,237441,1,0.html].