Najnowsze wpisy, strona 165


sie 30 2021

ciernie kaktusów


Komentarze (0)

Były kształty teraz ciernie.
-włosowate setacei długie, miękkie, zwisające jak włosy;
-iglaste aciculares ostre, wąskie, trochę szersze u nasady;
-szydłowate subulati szerokie nasady, stopniowo zwężają się w długie stożki;
-stożkowate conici szerokie nasady, ostre końce, krótkie ciernie, szerse od szydłowatych;
-pierzaste plumosi mają wiele prostopadłych ostek jak pióra;
-obrączkowane annulati długie stożki z widocznymi poprzecznymi pieścieniamina całej długości;
-papierowe lub pergaminowe papyracei długie, płaskie, wiotkie, miękkie, przypominają w powiększeniu lancetowate liście;
-grzebieniasto ułożone pectinati wyrastają naprzeciwlegle po obu stronach pędu;
-haczykowate hamati podobne do igieł tylko zagięte na końcach.

sie 30 2021

Żebra kaktusów


Komentarze (0)

 Pisałam o pokrojach i cierniach, czas na żebra, łodygi kaktusów będących sukulentami łodygowymi mają żebra, czyli załamania, które po w miarę wypełniania wodą miękiszu wodnego rozchodza się, a w miarę ubytku wody obkurczają. Żebra biegną pionowo, mogą biec od korzeni po szczyt pędu, biec prostu lub po skosie. Mogą być szerokie i wysokie, wysokie i wąskie, niskie i wysokie, niskie i wąskie. Mogą biec spiralnie w okół lodygi, mogą mieć zarys obły czyli być zaokrąglone lub krawędzisty, są ostre, krawędzie są ostre, tępe, zaokrąglone lub obciosane, kaktusy mogą mieć poprzeczne karby lub bruzdy albo byc gładkie. Karby i bruzdy biegną poziomo. Karby mogą przypominać łuk, literę v, być skierowane prosto lub skosnie do żebra, żebra maja na powierzchni lub głeboko areole i inne ostre, tępe, cienkie, grube, krótkie lub ługie wyrostki, cecha gatunkowa, wyrostki te tworza brody, u gatunków bez żeber areole sa na szczytach brodawek.

Żebra mogą być ostre, ostrokrawędziste, na poprzecznym przekroju łodyga wygląda jak gwiazdka.
Zaokrąglone, nie tworzą kątów ostrych, są tępe, na przekroju pęd przypomina rysunkową stokrotkę.
Płaskie i niskie czyli kąty pomiędzy nimi to lekkie wgłebienia, same żebra wyglądaja jak poprzecinana bruzdami powierzchnia.
Linia ciągła, niepodzielone to łodyga bez żeber.
Łodyga rozdzielona przez poprzeczne karby, na poprzecznym przekroju widać szerokie wzgórki o prostych końcach z cierniami.
Podzielona łodyga na brody, poprzecznie widać tępe, ale zwężone ku końcowi brody z cierniami na szczycie.
Rozdzielona na grabki, czyli na przekroju karby zwisaja ku dolowi, końce lekko ida w górę, na końcach są ciernie.
Rozdzielona na brodawki, na przekroju przypomina grzebień, brodawki są długie, cienkie, zachodza na siebie.

 

Form i kształtów może byc wile róznych zaleznie od gatunku i odmiany.
sie 30 2021

sól, cukier, pieprz w szkolnych sklepikach...


Komentarze (0)

Był pomysł zakazu sprzedaży słodyczy w szkolnych sklepikach oraz zakaz stosowania przypraw na stołówkach. Juz pisałam w dziale ,,Metabolizm glukozy'' o cukrze jako źródle czystej energii bez ubocznych metabolitów jak np. amoniak zmieniany w mocznik i wydalany z moczem powstający w wyniku trawienia białek czy aceton powstały na szlakch beta oksydacyjnych (trawienie tłuszczy). Oczywiście niewielkie ilości tłuszczy są potrzebne do wchłaniania witamin rozpuszczalnych w tluszczach, ale drożdżówki zawieraja tłuszcze, obecna w żółtkach jaj stosowanych do wyroby ciasta lecytynę, energetyczne cukry proste, które stanowią jedyne źródło energii dla mózgu, a dzieci intensywnie sie uczą, nie tylko w szkole, ale i w domu maja duzo zadań do odrobieni i materialu do wykucia z róznych, niekoniecznie interesujących je dziedzin, w tym celu mózg potrzebuje energi, a pozyskuje ją z glukozy. Teraz nawet zakazuja kanapek ze zwykłego białego chleba,a przecież blonnik trawi się tylko w 5% dzięki bakteriom jelitowym, reszta wychodzi z kałem w niezmienionej postaci, człowiek musiałby zjeść ogromne ilości otrębów by zaspokoić zapotrzebowanie energetyczne organizmu, nawet ssaki kopytne przystosowane do spozywania wysokich ilości błonnika jedzą duże ilości pokarmu. Dla nas skończyloby to się owrzodzeniem jelit. Taka dróżdżówka ma też zawsze jakis serek albo owoc, jabłko, brzoskwinię czy jagody, one są zdrowe dla oczu, a dzieci dużo czasu spędzają przy komputerze i telewizorze. Jeszcze brak czipsów mogę zrozumieć, ale nie drożdzówek czy zwykłych bułek.

Druga sprawa pieprz, o ile sa choroby, przy których nie mozna jeść słodyczy (choroby nie cecha 100% społeczeństwa) jak cukrzyca, czy soli jak nadciśnienie, ale nie ma choroby, która nie pozwala jeść pieprzu, nie w tak młodym wieku. Pieprz to nasiona pieprzu czarnego Piper nigrum. Pieprz wspomaga wydzielanie soków trawiennych i trawienie oraz wchłanianie pokarmu, jak większość produktów roslinnych obniża cisnienie tętnicze krwi, czyli niweluje działanie sodu, substancje zapewniające ostry smak działaja przeciwbolowo, pieporz ma witaminy B1, B2, B6, C, E, Ca, Fe, Mg, P, K, Na, Zn, Cu, Mn, Se, F, ponadto węglowodany, bialka i tłuszcz.
Sól niby nasza dieta przekracza normy spożywania soli, ale jest różnica między sypaniem soli do każdego posiłku, a wsypaniem łyżki soli do kilkunastulitrowego garka zupy dla kilkudziesięciu osób, każdy może policzyć stężenie łyżka czy 2, nawet 3 soli na gilkunastolitrowy garnek, to podzielimy na kilkadziesiąt talerzy po 75 ml każdy, ile osoba jedząca z jednego talerza tej soli spozyje. Sód i chlor są tak samo potrzebne jak wapń i potas, chlor stanowi składnik soku żołądkowego, który zapewnia odpowiednie pH dla pracy enzymów trawiennych i bytowania endogennych bakterii w żołądku, dzięki tym bakteriom i niskiemu pH chroni organizm przed zjedzonymi obcymi bakteriami. Ponadto razem z wapniem, sodem i potasem odpowiada za polaryzację komórki, jej zmiany warunkują generacje impulsów nerwowych, skurcze mięśni, w tym sercowego, mięśni gładkich w naczyniach krwionośnych i narządach wewnętrznych, umożliwiając perystaltykę, pracę serca i innych organizmów, na zasadzie pomp jonowych odbywa się transport międzykomórkowy. Ca, K, Na, Cl odpowiadaja za czynny transport komórkowy: symport (2 substancję czy jony) płyną w jedna stronę, antyport (1 rzecz idzie w 1, 2 w 2 stronę) i uniport (jest transportowana 1 rzecz). Polaryzacje komórek określa potencjał blonowy czyli różnica potencjałów po obu stronach błony komórkowej, wynika z rozdzielenia dodatnich i ujemnych jonów po obu stronach blony komórkowej, na zewnątrz dominuja dodatnie w środku ujemne, tak jest w każdej komórce, różnica między komórką a środowiskiem wynosi od -20 do -200 mV, potencjał blonowy ma od -50 do -55 mV, na zewnątrz odminuja jony wapnia i sodu, w środku chloru i potasu, repolaryzacja polega na migracji Cl i K na zewnątrz, jest zmiana potencjału błonowego. Skurcze mięśnia sercowego, skurcz miogenny, sa komórki rozmieszczone w różnych obszarach serca, tworzą węzły, komórki węzłó maja duzo materiałów zapasowych, maja niestabilny potencjał spoczynkowy (rozrusznika), w miotubulach, świadczy to o różnym rozkładzie jonów w środku i na zewnątrz, potencjał rosnie, gdy osiągnie wartośc progową jest potencjał czynnościowy, kanały jonowe genrujące potencjał czynnościowy. Jest powolna spoczynkowa depolaryzacja jest dzięki kanałom If, podczas depolaryzacji komórek zamykają się, otwierają się kanały wapniowe, w środku jest ujemny ładunek, jony wapnia idą do środka komórki, jest potencjał czynnościowy, komórki te łączą sie złączami szczelinowymi im wstawkami, potencjał rozprzestrzenia sie na reszt komórek, repolaryzacja jest dzięki jonom potasu, Kanały If otwieraja sie kationy idą do komórki, potencjał rosnie do uzyskania progu pobudliwości, otwieras sie kanał wapniowy, jest depolaryzacja, otwiera się kanał potasowyjony potasu uciekaja z komórki jest repolaryzacja. Złącza szczelinowe to kanały błonowe, ktorymi komórki w sercu są połaczone, przepływ jonw przez ten kanał daje zmianę potencjału. Obok komórek rozrusznikowych są komórki robocze (kardiomiocyty), kardiomiocyt ma filament główny z główkami miozynyn i siateczkę śródplazmatyczna z jonami wapnia, skurcz tych komórek ma 3 fazy: depolaryzację, Plateau i repolaryzacje, te 3 fazy warunkuja potencjał czynnościowy komórki roboczej, kardiomiocyt jest spolaryzowany, różnica wynosi 90 mV, kilka kationów płynie z sąsiedniej komórki, jest to bodziec gwałtownej depolaryzacji, szybko otwieraja się kanały sodowe, jony sodu płyna do komórki, odwrócenie potencjału do 20 mV, jest faza Plateau, wolno otwierrają sie kanały wapniowe, jony wapnia ida do komórki, otwieraja sie kanały potasowe, potas ucieka z komórki, jony wapnia uciekaja z siateczki sródplazmatycznej, jest to faza zależna od jonów wapnia, komórka kurczy sie repolaryzacja to usunięcie jonów potasu,. Zjawiska elektryczne wyprzedzaja zjawiska mechaniczne, kanały If z rodziny CHN4 aktywuje hiperpolaryzacja, na ich pracę wpływaja wewnątrzkomórkowe nukleotydy cAMP (cykliczny adenozyno-1,5-monofosforan), przepływ jonów K+/Na+. Węzeł zatokowy przy zyle głównej górnej- węzeł zatokowy SA narzuca rytm całemu sercu, serce kurczy się zgodnie z jego częstotliwościom, potencjał czynnościowy z jednego węzła idzie do drugiego, każdy węzeł generuje potencjał czynnosciowy, sa 4 drogi między węzłowe, węzeł przedsionkowo-komorowy AV daje skurcz komór i przedsionków, pęczek Hisa ma prawą i lewą gałąćź wzdłóż przegrody międzykjomorowej, na koniuszku serca sa włókna Perkuliniego, to układ bodźcoprzewodzący serca, bodźce idą węzłami, sefrce kurczy sie od końca wyrzucając krew. Fazę Plateau warunkuje przepuszczalnośc jonów Ca2+ i K+, tu rosnie przewodnictwo jonów Ca2+, maleje K+, potencjał czynnościowy w sercu otwiera kanały wapniowe w błonie komórkowej, jest to zależne od wapnia uwalnianie wapnia, w komórce wapń jest zgromadzony w siateczce śróplazmatycznej, jest uwalniany i usuwany na zewnątrz na zasadzie antyportu z udziałem pompy wapniowej, tu działa ATPaza, jest rozkład ATP. Uwalnianie wapnia z siateczki śródplazmatycznej jest z udziałem troponiny, częśc jonów wapnia jest usuwana z komórki, pompa sodowo-potasowazapewnia wymiennik wapnia, siła skurczu zależy od ilości jonów Ca2+, w starszym wieku wymiennik przestaje działać wapń zostaje w komórce. Skurcze m ięśni gładkich np. naczyń tętnic, przewodu pokarmowego też zależą od jonów wapnia i energii z ATP. akże skurcze mięśni szkieletowych, biochemia skurczu mięśnia-na filamentach cienkich sa główki miozyny potrzebuja energii, do miozyny przyłacza sie ATP, troponina i tropomiozyna blokują wslizgiwanie sie katyny, uwalnia się wapń łaczy sie z tropomiozyną, główka obraca się wzdłóz osi filamentu, do miozyny przyłacza się nowa cząśteczka ATP, regeneruje on miozyne i jest możliwy kolejny skurcz. Układ sarkotubularny umożliwia przenoszeniem impulsów względem komórki. Błona, sarkolema ma wgłebienia do komórki (sarkocytu), to kanaliki poprzeczne T, wzdłóż komórki biegna tubule, siateczka sarkoplazmatyczna magazynuje jony wapnia, siateczka tworzy kanaliki wewnątrzkomórkowe, łączą sie w końcowy kanalik zbiorczy. Kanalik T i ER łacza sie z receprorem DHT i wypustka stopkową. Białka tworza kanały wapniowe, jony Ca2+wpływaja do komórki przez, kanalik T, jest depolaryzacja, impuls idzie do receptora DHT, pociąga on wypustkę stopkową, otwierają się kanały wapniowe, wapń wypływa. Zakończenia aksonów rozszerzają się w cysternę jest acetylocholina, łączy się z receptorem wapniozależnym, między błoną presynaptyczną i postsynaptyczna otwierają się kanały jonowejest impuls, esteraza rozkłada Ach. Wchłanianie glukozy z jelit do krwi i z krwi do komórek odbywa sie przy udziale wapnia. Transport wapnia i potasu odbywa się przy udziale pomp sodowo-wapniowych i sodowo-potasowych, czyli na zasadzie antyportu, Na idzie w jedną stronę, K lub Ca w drugą. więc sód też ma tu swój udział.
Kolejnym sładnikiem soli jest jod, nie ma właściwie innej niz jodowana, a prawidłowe stężenie jodu jest tylko nad morzem, nie każdego dzisiaj stać na wyjazd nad morze. Jod jest w pożyweiniu np rybach morskich, ale my musimy wszystkie biogeny przyjmowac codziennie, a sól stanowi doskonale źródło jodu. Jod jest niezbędny do syntezy hormonów tarczycy: tyroksyny T4, trójjodotyroniny T3 i odwrotnej trójjodotyroniny (rewers-trójjodotyroniny) rT3, regulują one przemiany energetyczne (trawienie jelitowe i komórkowe, syntezę ATP), wzrost, rozmnażanie, syntezę białek, regeracje skóry, rozwój i pracę układu nerwowego. Hormon tyreotropowy przysadki TSH pobudza syntezę T3 i T4, do ich syntezy potrzeba jodu. T4 robiona w komórkach pęcherzykowych tarczycy z aminokwasu tyrozyny, tyroksyna ma 4 atomy jodu, gdy zostaje usunięty atom przy pozycji 5' jest T3, gdy 5 rT3, hormony tarczycy wzmagaja wchłanianie glukozy do krwi, rozkład tłuszczy na glicerol i kwasy tluszczowe, czyli chudnięcie, tycie jest przy niedoczynności hormonów tarczycy, często spowodowanej niedoborem jodu. Hormony tarczycy sa niezbędne do prawidlowego rozwoju dzieci i mlodzieży, u doroslych stymuluja syntezę hormonów plciowych, poprawiaja plodność, stymuluja laktację.

 

No i smak, jaki jest sens podawania potraw mięsnych bez przypraw, skoro mięso praktycznie nie ma smaku? Trudno zmuszać człowieka to jedzenia czegos co w ogóle nie smakuje. To meka jeśc takie potrawy, lepiej byłoby zastąpic mięso warzywami albo przyprawiać normalnie. niby zakaz ma zapobiec otyłości, a przecież w latach 90 sklepiki pelne było slodyczy, a dzieci były szczupłe, gdyż zamiast siedzieć przed komputerem czy telewizorem grały w piłkę, jeździły na rowerze, biegaly, grały w klasy, gumę, dziewczynki skakały na skakance. Otylośc to nie wina diety a braku ruchu.
sie 30 2021

Ikebana


Komentarze (0)

japońska sztuka układania kwiatów-ikebana. Jej historia sięga końca VI w. n. e. początkowe bukiety z kwiatów i gałązek były proste, tu kwiaty skierowane były ku niebu, bardziej złożone kompozycje pojawiły się w XVI w. Najbardziej znany mistrz to Senkei Ikenobō. W tych bukietach ważny jest każdy szczegół jak gatunek, kolor uzytych roslin, kształt kwiatów, gałęzi, czy użytych w kompozycji kamieni, światło i miejsce położenia bukietu, ikebana ma symbolikę, ukazuje 3 elementy: ludzkość, niebo i ziemię, początkowo używano 3 kwiatów lotosu, najdłuższy symbolizował niebo, niższy czlowieka, najniższy ziemię, czyli cżlowiek jako istota pomiędzy niebiem a ziemią. Obecnie róniez rosliny symbolizują ludzi, którzy rodzą się, dojrzewaja i starzeją, a naczynie ziemie, na której żyjemy, z której czerpiemy energię i siły (człowiek i istoty żywe są zbudowane z tych samych pierwiastków co gleba, czyli ziemia, rosliny pobieraja z ziemi biogeny, ludzie jedzą rosliny i zwierzęta jedzące rosliny lub inne zwierzęta, pierwiastki są w tym zamknietym obiegu). Wszystkie elementy są skierowane do nieba, co oznacza obowiązek rozwoju ludzkości, rozwoju duchewego i intelektualnego, obok ciała jest dusza i rozum. Dla ludzi z innych kultur ikebana ma charakter ozdobny.

Najpopularniejsze typy ikebany:
-rikka-półtorametrowa kompozycja 7-9 elementów składających się z kwiatów chryzantemy, pędów bambusa i gałązek sosny ustawionych pod kątem 45 st. robiona z okazji Nowego Roku.
-nageire-kwiaty ustawione w ostrosłup znajdujące sie w wysokim naczyniu.
-shoka/seika-kiwaty rózy, lilii i aspidistrów ułozone w trójkąt.
-moribana-bukiet z 4 odmian jednego gatunku gł. mieczyków lub chryzantem w płaskim naczyniu.
-heika-kilka odmian jednego gatunku gł. kalii, lilii, chryzantem, piwonii ustawionych w wysokim naczyniu.
Nowsze style to m. in.
-morimoro-kwiaty z krótkimi łodyzkami lub owoce ułożone w małym wiklinowym koszyczku lub niskiej miseczce.
-kakebans-skomplikowane kompozycje liści, gałłłązek i roslin pnących.
-gigant-powiększenie innych rodzajów ikeban do nawet 25 m wysokości.
-zeneika i juyika-urozmaicone kompozycje z kwiatów, owoców, mchu i gałązek.
-jiuybana-kompozycje, w których kwiaty się farbuje, wyrywa im płatki, łamie lodygi, dodaje sie gałezie, pióra kwiatów i inne naturalne ozdoby [http://www.dom.pl/ikebana-japonska-sztuka-ukladania-kwiatow.html]. Początkowo ikebana służyła do ozdoby świątyń potem pałacu cesarza. co ciekawe Benedyktyni z Tyńca prowadzą kurs ikebany mimo jej pochodzenia z zupelnie innej kultury. Tynike czyli wykorzystanie bukietów w liturgii chrześcijańskiej mają troche inną symbolikę, podkreslaja i służą misterium liturgicznego skupiając na nim uwagę, kierują na spotkanie z Bogiem Żywym, współgraja z innymi elementami wystroju sakralnego wnętrza, nie zastepuja jednak samej liturgii. Tyniecka ikebana słuzy nie tylko do ozdoby kościółw, ale równiez domów [http://tynike.benedyktyni.com/kwiaty-w-liturgii/]. Tyniecka ikebana tu ikebana tradycyjna wykorzystuje rosliny tak jak rosną w przyrodzie, aspekt ekologiczny i zwrócenie uwagi na porządek rzeczy, rosliny jak ludzie kiełkują, rosną, wydaja kwiaty-rozmnażają się, przekwitaja, daja owoce, usychają. Wszyscy jestesmy istotami żywymi i ludzie i kwiaty i zwierzęta, wszyscy pochodzimy z pierwiastków znajdujących sie w ziemi: azot, węgiel, siarka, kobalt, nikiel, wodór, tlen, magnez, mangan, żelazo, fosfor, potas, sód, chlor, chrom, wapń, molibdem i inne (celowo podałam razem biogeny roslinne i zwierzęce), ale czlowiek ma też rozwój duchowy i intelektualny, na którym powinien sie skupić. Takie jest przesłanie. W chrześcijańskich kompozycjach wykorzystuje sie inne gatunki niż w japońskiej ze względu na symbolikę kwiatów oraz naturalna florę danej strefy geograficznej, chociaż dziś to drugie nie jest problemem. a przesłaniem chrześcijańskiej ikebany jest dążenie do połączenia człowieka z Bogiem.
Kwiaty symbolizuja cżłowieka, jego dojrzewanie i rozwój ważne w każdej kulturze. Jak ktoś jest zainteresowany kursami to podaje link: http://tynike.benedyktyni.com/terminy-warsztatow/
sie 30 2021

dlaczego ziewanie jest zaraźliwe?


Komentarze (0)

Ziewają ludzie i zwierzęta, dlaczego jednak ziewanie jest zaraźliwe, gdy jedna osoba zaczyna ziewać, ziewają wszyscy w poblizu?

Są różne teorie na ten temat, dawniej myślano, że ziewanie czyli bardzo gęłboki wdech i wydech jest związany z nudą, zaraźliwość zjawiska mozna było połączyć z nudnym wykładem, lekcja czy motonnie wykonywanymi czynnościami. tu ziewanie było obroną przed zasnięciem np. dzieci w jednej klasie ziewają by nauczyciel nie uspił ich gadaniem.
Ziewanie jako oznak senności, która może byc spowodowana niedoborem tlenu lub nudą, mechanizm ma na celu dotlenienie i pobudzenie.
Dziś uważa się, że ziewanie jest związane z niedoborem tlenu, po wielu godzinach w zamkniętym pomieszczeniu np. biurze organizm robi głęboki wdech by się dotlenić, to tłumaczy dlaczego ludzie znajdujący się w jednej sali ziewają, nie wszyscy, gdyż nie każdy jest tak samo wrażliwy na dane warunki.. Jednak najnowsze badania nie wykazały wiekszego stężenia O2 w ekrwi po ziewaniu.
Poranne ziewanie może być spowodowane nadmiarem ACTH, którego poziom organizm chce wyrównać wieczorne dotlenieniem sie przed snem.
Wiele osób ziewa w sytuacjach stresowych tłumaczone to jest tym, że podczas stresu oddech staje sie płytszy, osobiście uważam, że to tik nerwowy występujący u niektórych osób [http://www.poradnikzdrowie.pl/sprawdz-sie/sygnaly-ciala/ziewanie-jest-zdrowe-przyczyny-ziewania_33502.html].
Ostatnio pojawiła sie teoria, że ziewanie ma związek z chłodzeniem mózgu, gdy mózg jest przegrzany dochodzi do odruchu ziewania, by go schlodzić, dlatego ziewanie jest grupowe ponieważ wszyscy obecni w danym miejscu sa wystawieni na te same warunki, znów nie każdy jest tak samo wrazliwy na dany czynnik. Badania na mieszkańcach wiednia wykazały, że ziewaja oni częściej latem niz zimą, natomiast mieszkańcy arizony zimą, gdyz latem gorące powietrze tylko by ich ogrzało. Natomiast podczas zbyt niskich temperatur może dojść do niebezpiecznego wychłodzenia, dlatego ziewanie odbywa się najczęściej przy temperaturze ok 20 st. C. Okazało się, że ziewaniem zarażaja się od siebie ludzie sobie bliscy, a psy od właścicieli, któe też kochaja swoich panów [http://nauka.newsweek.pl/zarazliwe-ziewanie-newsweek-pl,artykuly,286312,1.html].

 

Podejrzewa się, że zaraźliwośc ziewania ma związek z empatią, ale kaszel również jest zaraźliwy, fakt, że epidemie chorób układu oddechowego zdażają się w jednym czasie, a zarazki łatwo przechodzą z czlowieka na człowieka, ale jest tak, że gdy jedna osoba zakaszle kaszlą wszyscy, nie zawsze spokrewnieni czy zaprzyjaźnieni, jest tak w autobusach, tramwajach, w klasach, na salach wykładowych, podczas szkoleń. Zwykle zaczyna kaszleć jedna czy kilka osób i od razu kaszle większość obecnych. nie kaszla ci zdrowi, ale wszyscy czy na początku czy na końcu infekcji zaczynają kaszleć, byc może kaszel jednej osoby przypomina ludziom o chorobie i zaczynają odczuwać dyskomfort w gardle, jednak kichanie ani smarkanie nie wywołuje takich skojarzeń nawet podczas początkowej, ostrej fazy kataru.