Najnowsze wpisy, strona 64


sty 08 2022

ciekawostki o płazach i gadach


Komentarze (0)

Żaba trawna najczęstsza żaba Europy, żyje w lasach, ogrodach, parkach, w cieniu, z daleka od wody, w okresie godowym w pobliżu wód, już w marcu wędruje w kierunku wód, tam składa skrzek z 2000-4000 jaj, po 2-3 tygodniach wykluwają się kijanki, jedzą plankton roślinny i zwierzęcy, po 4 tygodniach zanikają zewnętrzne skrzela, po 7 pojawiają się tylne nogi, potem przednie, ogon znika po 12 tygodniach, żaba 4 miesięczny sen zimowy spędza zagrzebana w błocie

Żaba śmieszka największa żaba Polski, w kwietniu i maju samce kumkają, żyje w pobliżu zbiorników wodnych z bujna roślinnością, wygrzewa się w słońcu, zagrożona wskakuje do wody, je duże owady, traszki, młode żaby, zimę przesypia w błocie na dnie zbiornika, żaba wodna to mieszaniec śmieszki i jeziorkowej, są jeszcze dalmatyńska i moczarowa

Rzekotka drzewna żyje na łąkach, brzegach lasów, w nizinnych zaroślach z niskimi krzewami i liściastymi drzewami, trzcinowiskach na otwartych wodach, jest nadrzewna, wspina się dzięki przyssawką, samiec ma pod gardłem workowaty rezonator, śpiewa od kwietnia do połowy czerwca, łapie w locie owady językiem, zmienia kolor zależnie od otoczenia, poza godami żyje i zapada w sen zimowy na lądzie

Kumak górski żyje w Karpatach w oczkach wodnych obok lasów, w leśnych koleinach, od kwietnia do sierpnia pływają w małych zbiornikach wodnych i kałużach, przestraszone nurkują, samice składają jaja na roślinach wodnych i dnie, jest dzienny, zagrożony pokazuje jaskrawy brzuch, podobny odruch ma kumak nizinny, skóra kumaków ma gruczoły z trującą wydzieliną

Ropucha zielona żyje w ciepłych rejonach, lubi piaszczyste gleby, zmienia kolor ciała zależnie od otoczenia, w marcu i na początku kwietnia idą stadnie z zimowisk do miejsc godów

Ropucha szara w marcu i na początku kwietnia ropuchy masowo wędrują od zimowych do miejsc godowych, szara rozmnaża się w głębokich wodach, sznury jaj mają 2-3 m, po 10-16 dniach zależnie od pogody wylęgają się kijanki, w czerwcu i lipcu młode ropuszki wychodzą na ląd, poza okresem godowym jest samotnicza, poluje na owady i małe zwierzęta, żeruje nocą, żyje w lasach, ogrodach, parkach, na polach, łąkach

Ropucha paskówka dzięki budowie tylnych nóg szybko biega, ale nie skacze, zimuje zakopana 30-60 cm pod paskiem, nocna, od kwietnia do lipca ma gody, żyje na piaszczystych ziemiach z oczkami wodnymi

Pętówka babienica jest lądowa, samiec oplata wokół tylnych nóg sznury jaj i nosi je przez 2-3 tygodnie, potem w wodzie wykluwają się kijanki

Salamandra plamista po ciepłym deszczu wychodzi w dzień, zwykle aktywna nocą, wiosną i na początku lata samica rodzi w wodzie 15-20 kijanek z zewnętrznymi skrzelami i kończynami, je owady, ślimaki, dżdżownice, jej skóra ma gruczoły jadowe, nasza ma żółte plamki, zachodnia pasy, żyje w wilgotnych, cienistych, liściastych lasach od pagórków wzwyż

Traszka zwyczajna jej gody są najwcześniej ze wszystkich płazów, jaja składa pojedynczo na liściach roślin wodnych, gody są w stojących i wolno płynących wodach, wtedy samiec ma na grzbiecie grzebień, z boku głowy 5 pasów, 2 przechodzą przez oczy, na spodzie ogona jest jasny pasek, traszki polują w wodzie na zwierzęta wodne, poza okresem godowym żyją w lasach pod sągami, w norach, wykrotach, szczelinach skalnych, wtedy obie płcie mają brązowy wierzch, jasny spód, żyje w oczkach wodnych, strumykach i innych małych zbiornikach i ciekach

Traszka grzebieniasta gody ma wiosną w głębokich zbiornikach wodnych, samiec ma jasny pasek na ogonie i grzebień z wcięciem między tułowiem i ogonem, larwy wylęgają się 2-3 tygodnie po godach, po godach samiec traci szatę godową, mają długie palce i koniec ogona, żyje w stawach, oczkach wodnych, jeziorach

Żółw błotny zimuje na dnie zbiornika w miejscach gdzie jest powyżej 0, żyje w wodach z bujną roślinnością, na brzegu wygrzewa się i składa jaja, gody są w kwietniu, w lipcu samica składa 3-15 jaj, zakopuje je w ziemi, słońce je ogrzewa, je małe wodne bezkręgowce, kijanki, rzadko dorosłe płazy i małe ryby

Jaszczurka zwinka młode wylęgają się 3 miesiące od złożenia jaj, w marcu lub kwietniu opuszcza norkę, linieje, w kwietniu ma gody, niegotowa do kopulacji samica tupie przednimi łapkami i otwiera pyszczek, na przełomie maja i czerwca kopie jamki, gdzie składa 6-14 jaj i zakopuje je, żyje w górach i na nizinach, na nasypach kolejowych, łąkach, skrajach pól, wrzosowiskach, wydmach, najpospolitszy polski gad, na początku października szuka sobie zimowej kryjówki w norce, wygrzewa się w suchych miejscach na słońcu, je szarańczaki i chrząszcze, łapie je, potrząsa nimi i zjada, potrafi odrzucić ogon

Jaszczurka żyworodna żyje w górach i na nizinach, na skrajach lasów, moczarach, łąkach, polanach, skrajach dróg, lubi wilgoć, przestraszona zakopuje się w mule lub nurkuje, w maju ma gody, na przełomie sierpnia i września rodzi 5-8 czarnych młodych, poluje w trawie na pająki i małe owady, ma mała głowę i nogi, samica ma żółty brzuch, jest jaśniejsza, samiec ma pomarańczowy brzuch z plamkami

Jaszczurka zielona lubi słoneczne, kamieniste tereny z bujną roślinnością

Jaszczurka murowa, najzwinniejsza jaszczurka, wspina się na murki, szybko biega, wspina się na drzewa i skały, je owady, pająki, stonogi, sok owocowy, lubi kamieniste, skalne, suche tereny, zimuje ukryta w szczelinach skalnych, żyje na murkach i winnicach

Padalec samica ma brązowe boki i prążek na grzbiecie, samiec jest żółty, jest powolny, je ślimaki i dżdżownice, lubi wygrzewać się na słońcu, w październiku idzie do zimowej podziemnej kryjówki, w marcu opuszcza zimową kryjówkę, jajożyworodny, osłonki jajowe od razu pękają, młode są od razu samodzielne, jego jad jest niegroźny dla ludzi, żeruje w nocy i o zmierzchu, żyje w wilgotnych miejscach pod kamieniami i deskami, na skrajach lasów

Zaskroniec zwyczajny żyje na wilgotnych łąkach, w rowach, na brzegach stawów, najliczniejszy wąż, łuski na brzuchu są jego podparciem, je płazy, po obudzeniu wygrzewa się na słońcu, w maju ma gody, samica składa jaja w cieple, w sierpniu i wrześniu wykluwają się młode, w październiku zapada w sen zimowy pod korzeniami drzew i kamieniami, śpi gromadnie, jest na nizinach, niejadowity

Gniewosz plamisty dusiciel okręca się wokół ofiar, poluje na małe gady i jaszczurki, rzadko na myszy i pisklęta, żyje na przydrożach, nasypach, świetlistych lasach, na suchych, kamienistych terenach, na głowie ma plamkę, jest mniejszy od żmii, ma na głowie plamkę i mniejsze łuski, okrąglejsze źrenice, jest cieńszy

Wąż Eskulapa nasz największy gad, kąsa, ale nie jest jadowity, żyje w suchych, słonecznych miejscach, je jaszczurki, małe ssaki, jaja i ptaki, łapie je pyskiem, owija się wokół nich i połyka

Żmija zygzakowata poluje w dzień, kąsa i wstrzykuje jad, je gryzonie, ryjówki, jaszczurki i żaby, ma zęby jadowe, wiosną samce walczą o samice, jesienią samice rodzą po 5-8 żywych żmijek, które już mają rozwinięte zęby jadowe, żmija ma zygzak na grzbiecie, V lub X na trójkątnej głowie, kocie źrenice, czarne żmije są w górach i na bagnach, żmija dobrze pływa, żyje na nizinach i w górach, w suchych, wilgotnych i podmokłych miejscach, na trawiastych terenach i w zaroślach

Zaskroniec rybołów żyje w wilgotnych miejscach, je ryby, połyka je żywcem, ma 4-5 rzędów plam na grzbiecie

Na podstawie atlasu Rośliny i Zwierzęta część 5/5, Książka z Kluczem do Rozpoznawania, dodatek do Gazety Wyborczej w 2008 r na podstawie NASZA PRZYRODA rośliny i zwierzęta Europy wydanej przez Reader's Digest sp. z o.o z 2003 roku

sty 07 2022

Ciekawostki o ssakach


Komentarze (0)

Niedźwiedź brunatny zamieszkuje trudno dostępne nizinne i górskie lasy, dobrze pływa i wspina się na drzewa, jest wszystkożerny, je jagody, ryby, grzyby, mięso, żołędzie, owady, miód, jaja, grzyby, żaby, ssaki, jeleniowate, czasem gospodarskie zwierzęta, co 2-3 lata w czasie snu samica rodzi 1-3 młode, które otwierają oczy po miesiącu, są wielkości szczura, mama karmi je przez pół roku mlekiem, dzieci są przy niej, poza tym samotniczy, niedźwiedź dobrze słyszy, ma dobry węch, ale słaby wzrok, mieszka w lasach góskich

Żbik żyje samotniczo, zamieszkuje lasy, polując czołga się do ofiary i ją atakują, para jest razem w czasie godów, raz w roku w maju kotka rodzi dzieci, jeśli zginą rodzi następny miot, w dzień żbiki odpoczywają na gałęziach drzew i skałach, kot domowy pochodzi od kota nubijskiego, wolnożyjący tworzy kolonie do 15 kotów, żyje w opuszczonych budynkach, stodołach, fabrykach, żyje w lasach górskich

Ryś to nocny samotny kot, wiosną rodzi 2-4 kocięta, poluje na zające i inne gryzonie, żyje w lasach, ma futerko na poduszeczkach, żyje w lasach z dużym podszytem

Wydra je głównie płotki i okonie, rzadziej inne ryby, poluje na inne wodne zwierzęta, dobrze widzi, na długo wstrzymuje oddech pod wodą, dobrze pływa, samica rodzi w norach 2-3 młode, wibrysy na pyszczku są narządem dotyku, żyje na brzegach rzek i jezior, poluje w wodzie

Kuna leśna, tumak je gryzonie, ptaki, owady, może złapać wiewiórkę, szybka i zwinna, żyje w gniazdach wiewiórek i dziuplach, w sierpniu i wrześniu odbywa gody, ciąża trwa 8-9 miesięcy, zapłodnione jaja rozwijają się od stycznia do kwietnia, młode rodzą się w dziupli, oczy otwierają po 6 tygodniach, wtedy opuszczają gniazdo, rosną do 5 miesiąca życia, żyje w lasach liściastych i mieszanych ze starodrzewiem

Kuna domowa, kamionka prowadzi nocny tryb życia, żyje w pobliżu ludzi, przegryza kable w samochodach, wyjada jaja, kury i gołębie, raz w roku rodzi dzieci, karmi je przez 8 tygodni, po 3 miesiącach są samodzielne, żyje w lasach, na ich skrajach, na łąkach, polach, wśród skał, w ogrodach, w miasteczkach

Tchórz żyje w pobliżu ludzi na wilgotnych terenach, zamieszkuje dziuple i nory innych zwierząt, aktywny w nocy, poluje gryząc ofiary w kark, wrogów odstrasza wydzieliną z gruczołów, albinotyczny tchórz to fretka, mieszanka tchórza i fretki to tchórzofretka, zamieszkuje wilgotne lasy i łąki

Gronostaj szybki, zwinny, nocny drapieżnik, którego terytorium wynosi 20 ha, żyje w dziuplach, norach, rozpadlinach, poluje w dziuplach, samotniczy poza okresem godowym, ruja jest w lutym i marcu, dzieci rodzą się w kwietniu i maju, po 10 tygodniach są samodzielne, zimowe, białe futro z czarnym pędzelkiem chroni przed zimnem, żyje w lasach, parkach, ogrodach, osiedlach, podwórkach obok wody

Łasica najmniejszy polski drapieżnik, skacze polując na myszy, terytorium samca ma 8 ha, samicy mniej, zależy jego obszar od dostępu do jedzenia, w marcu i kwietniu ma pierwszy miot, drugi 4 miesiące później, przez 3 miesiące dzieci są z mamą, potem z nią i resztą rodziny, łasica żyje 7 lat, sowy, ptaki drapieżne i lisy polują na nie, żyje w lasach, ogrodach, na polach, osiedlach

Borsuk żyje w lasach, zaroślach, na łąkach, polach, przy wodach, ostrzy pazury o drzewo, przebywa przy norze, aktywny nocą, podłużnymi łapami kopie system korytarzy, w którym mieszka, wejście do nory jest ukryte w zaroślach lub wśród drzew, borsuki są powolne, jedzą dżdżownice, ślimaki, żaby, owoce i nasiona, zasypiają na zimę, budzą się w cieple, żyje w lasach, zaroślach, na polach i łąkach, przy wodach

Lis żyje wszędzie tam, gdzie znajdzie kryjówkę, głównie w lasach, je gryzonie, króliki, ptaki, naziemne, owoce, padlinę, ma dobry węch, wzrok i słuch, w styczniu i lutym łączy się w pary, wtedy wydaje dźwięki, w kwietniu i maju rodzą się liski, dorastając mocują się stojąc na 2 łapach, lisy są nocne

Wilk szybko biega, przez noc przebiegnie 160 km, poluje od kopytnych po gryzonie, atakuje zwierzęta gospodarskie, największy psowaty, żyje w stadach, stada mają hierarchię, każdy osobnik okazuje swoje miejsce poprzez pozy i gesty, wilki polują stadnie, współpracują ze sobą, razem wychowują szczenięta, pomagają starszym, wilk to przodek psa, żyje w lasach, w górach i na niżu, zamieszkuje stepy, zimą stadom przewodzą starsze samce

Jenot nocny ssak, je ssaki, płazy, gady, jaja, pisklęta, padlinę, rośliny, wiosną rodzi rodzi 5-12 dzieci,, gdy młode przestają pić mleko ojciec pomaga dla nich polować, zagrożony przywiera do ziemi i udaje, że go nie ma, żyje w zadrzewieniach i zakrzewieniach, często przy wodach, do nas przyszedł z Rosji, sprowadzony tam dla futer z Azji

Szop pracz wspina się na drzewa, sypia na gałęziach, przyszedł z ameryki Północnej, wszystkożerny, je owoce, bezkręgowce, żołędzie, rzadko poluje na ryby i myszy

Dzik lubi taplać się w błocie i trzeć o drzewa, tak oznacza teren, kąpiele błotne niszczą pasożyty skórne, dzik to zwierzyna czarna, przodek świni, żyje w lasach liściastych, mieszanych, na płytkich bagnach, zakrzewieniach, w górach do granicy lasów liściastych, żeruje ryjąc w ściółce leśnej, je żołędzie, bukiew, korzenie, bulwy, larwy, grzyby, myszy, płazy, często żeruje na polach

Łoś co roku zrzuca łopaty, żyje w lasach z mokradłami nad rzekami, na zalesionych bagnach, terenach podmokłych, rozlewiskach, je korę, rośliny wodne, gałązki drzew i krzewów, przepływa kilkanaście km i nurkuje, klempa późną wiosną rodzi do 2 młodych, rzadko 3, do października ssą mleko, ale po 2 tygodniach życia jedzą gałązki, jesienią samce dołączają do stad samic

Żubr krowa ma mniejsze i położone bliżej rogi, największy dziki ssak Europy, waży do 900 kg, je trawy, turzyce i inne rośliny zielne, korę, zimą je głównie gałązki drzew i krzewów, krowy z cielętami żyją w 20 osobowych stadach, samotne lub żyjące w małych grupkach samce dołączają do samic w czasie godów

Sarna poroże kozła to parostki, najmniejszy przedstawiciel zwierzyny płowej w Europie, żeruje o zmroku i w nocy, w spokojnej okolicy aktywna w dzień, pary tworzą się w czasie rui id lipca do sierpnia, kozły zabiegają o kozy, zapłodnione jajeczko zaczyna rozwijać się w grudniu, ciąża łącznie trwa 9,5 miesiąca, koźlę rodzi się wiosną, młode są przy mamie, żyje w lasach z gęstym podszytem, na polach i łąkach

Jeleń szlachetny największy europejski przedstawiciel zwierzyny płowej, żeruje na polanach w stadach o zmroku i w nocy, łanie z młodymi i starsze łanie tworzą osobne stada, samce osobne, w czasie rui we wrześniu samce ryczą na rykowiskach, żyje w zalesieniach

Daniel je rośliny zielne, żołędzie, bukiew, zimą korzonki, ruja jest jesienią, najsilniejszy samiec ma harem, którego broni przed innymi samcami, jego łanie rodzą w czerwcu, żyje w świetlistych lasach liściastych, mieszanych, parkach, rzadki na wolności w południowo-zachodniej i zachodniej Polsce

Kozica żyje na górskich polanach i w paśmie kosówki, zimują na pastwiskach, dobrze się wspinają, ale nie lubią nagich skał, samice z młodymi i seniorkami tworzą stada, samce są samotne lub w stadach kawalerskich, łączą się z samicami w czasie rui, koźlęta rodzą się w lipcu, żyje w wysokich górach, czasem niżej

Jeż europejski, nasz jedyny kłujący ssak, spokojny ma kolce ułożone na tułowiu, je chrząszcze, dżdżownice, jaja, gąsienice, ślimaki, zimuje w norkach z gałęzi i liści, ruja jest w kwietniu, jeżyki rodzą się latem, we wrześniu jest 2 miot, jeżyki są samodzielne po 6 tygodniach, żyje w świetlistych, suchych lasach, na skrajach lasów, miedzach, w ogrodach, zakrzewieniach, parkach, górach

ryjówka aksamitna osobniki swojego gatunku na swoim terenie toleruje w czasie rui, podczas spotkania z inną ryjówką wydaje wysokie dźwięki, aktywna w dzień i w nocy, bez jedzenia przeżyje 3 godziny, żeruje wśród liści i gałązek, w norach i tunelach, żyje rok, polują na nią sowy, mieszka w lasach, na łąkach, brzegach rzek i jezior, najliczniejsza ryjówka w Polsce

Ryjówka malutka nasz najmniejszy ssak, żeruje wśród opadłych liści drzew i krzewów i e korytarzach innych ssaków, musi jeść, by utrzymać ciepło, samica rodzi 2 razy w roku, żyje w lasach, zakrzewieniach, na wilgotnych terenach z wysoką trawą

Rzęsorek rzeczek samotny ssak, żyje w płytkich nrach, które wykopuje w brzegach rzek, wejścia są pod wodą, dobrze pływa, poluje w wodzie na drobne rybki, wodne owady, kijanki, żaby, traszki, w ślinie ma jad, samica od kwietnia ma 3 mioty po 5-9 młodych, żyje 18 miesięcy, niektóre samice są płodne w roku swoich narodzin, większość rzęsorków w następnych, mieszka na porośniętych brzegach wód, moczarach o bagnach

Zębiełek biały żyje na łąkach, skrajach lasów, przy domach, ogrodach, stertach liści, kompostownikach, je owady, gąsienice, padlinę, mięczaki, miękkie zwierzęta je całe, z chrząśzczy zostawia pancerze i skrzydła, wrażliwe na chłód i głód, zamieszkuje łąki, krzewy, ogrody, stare budynki

Kret żyje w świetlistych lasach liściastych, na gęstych łąkach, ogrodach, porusza się podziemnymi korytarzami 20-40 cm pod ziemią, zimą głębiej, kopce kreta dają wentylację, ma łopatkowate ręce, którymi kopie tunele, je dżdżownice, swojej masy, łącznie połowę krety jedzą pójdźki i płomykówki, gdy wychodzą na zewnątrz za jedzeniem lub materiałem do budowy gniazda, słabo widzą, czują wibrysami

Szczur wędrowny, samica rodzi 4-5 miotów w roku, łącznie 40-50 młodych, szczur wyjada i zanieczyszcza zapasy, wszystkożerny towarzysz człowieka, żyje w kanalizacji, na wysypiskach, w pobliżu wód, tam gdzie ma jedzenie

mysz domowa wydziela mysi zapach, samica dojrzewa po 6 tygodniach, jeśli ma jedzenie przez całe żyje na kilku m2, żyje 1,5 roku, wędruje za jedzenie, mieszka w pobliżu ludzi, w spichlerzach, magazynach jedzenia

Badylarka to najmniejszy gryzoń Polski, wspina się po trawie, żyje na wilgotnych łąkach, polach, w zaroślach, ma chwytny ogonek, gniazdka buduje na wysokich trawach, je ziarniaki zbóż i owady, w maju jest pierwszy miot, wydaje potomstwo już w sierpniu i wrześniu, starsze badylarki wydają wtedy 2 i 3 miot, młode ssą mleko przez 16 dni, dorosłe są między 4 a 6 tygodniem

Mysz zaroślowa dzięki budowie nóg skacze na tylnych łapkach, żyje na polach, w zaroślach, widnych lasach, sadach i ogrodach, jesienią wchodzi do budynków, kopie norki, gdzie zakłada gniazda i gromadzi zapasy, je nasiona i owady, aktywna nocą, polują na nią sowy, tchórze, gronostaje i koty, pierwszy miot wydaje w marcu, do września wydaje 3-5 miotów po 4-7 mysiąt, żyje 2 lata

Mysz leśna je owoce, nasiona, owady, małe bezkręgowce, dobrze słyszy, aktywna w nocy, dobrze się wspina, żyje w lasach z gęstym podszytem i w innych wilgotnych, zalesionych miejscach, gniazdka buduje na gałęziach, żeruje w ściółce, dobrze się wspina

Mysz polna je owady, mięczaki, larwy, pająki, nasiona i owoce, rodzi 6-7 młodych, kopie norki, aktywna całą dobę, żyje na skrajach lasów, brzegach wód, krzewiastych zaroślach, polach, łąkach, gniazdka w norkach wyściela trawą

Karczownik, szczur wodny, polnik ziemnowodny dobrze pływa i nurkuje, mieszka w pobliżu wód, na brzegach jezior, stawów, na łąkach i w sadach, buduje norki pod ziemią, z wyrzucanej z korytarzy ziemi tworzy kopce, je rośliny, bezkręgowce i małe rybki

Nornica ruda żeruje w runie w liściach i mchu, buduje tuneliki, dobrze się wspina, aktywna głównie nocą, jej terytorium wynosi 100 m od norki, oznacza je moczem, w dobre lata bardzo się rozmnaża, młode opuszczają gniazdko po 15 dniach, po 30 są samodzielne, aktywna jest przez cały rok, żyje w lasach, zaroślach przy lasach

Piżmak największy nornicowaty, sprowadzony do nas jako zwierzę futerkowe, norki kopie na brzegach wód, żyje na brzegach cieków i zbiorników wodnych, kanałów, na bagnach i mokradłach, dobrze pływa, tylne nogi tworzą wiosła, ogon ster, zimuje w konstrukcjach z patyków i gałęzi, niszczy groble i wały przeciwpowodziowe

Chomik europejski przestraszony staje na tylnych nogach i pokazuje ciemny brzuch, zamieszkuje suche tereny z ilastymi i lessowymi glebami, kopie tunele z komorą mieszkalną i spiżarnią, szkodzi mu intensywne rolnictwo, pokarm gromadzi w workach policzkowych, w norce opróżnia je łapkami, zimą śpi, co 6 dni budzi się by jeść, samotniczy, żyje na polach ze zbożami, koniczyną, lucerną, rzepakiem, na łąkach i pastwiskach

Polnik na polach robi dziury, kopczyki i wąskie ścieżki, je trawy, zioła, korzonki, nasiona, rzadko owady, jest na polach z koniczyną, lucerną, rzepakiem, zbożem, je co 2 godziny, polują na niego sowy, koty, lisy, ptaki i ssaki drapieżne, żyje na otwartych łąkach, polach, pastwiskach

Nornik bury żyje na ugorach, łąkach, polanach z wysoką trawą i ziołami

nornik śnieżny żyje w Tatrach nad granicą lasu, łąkach, wśród skał, na południowych stokach, dzienny

Smużka i smużka stepowa wspina się po trawie i gałęziach, chodzi po ziemi, gniazdo z trawy i mchu buduje w spróchniałych pniach, jesienią na 7 miesięcy idzie pod ziemię, tam śpi, w maju ma gody, raz w roku w czerwcu rodzą się młode, jest nocna, żyje w zaroślach, lasach, na łąkach, głównie podmokłych

Bóbr europejski gryzą miękkie drzewa, olchy, wierzby, topole, jedzą gałązki i łyko, zagrożone biją ogonami o taflę wody, rodzice pomagają dzieciom podczas pierwszych opuszczeń domku, największy gryzoń, monogamiczny, para jest razem do końca życia, co roku wiosną samica rodzi 2-4 młode, są z nią przez 2 lata, w 3 roku dojrzewają i opuszczają gniazdo, bóbr dobrze pływa, nurkuje, buduje żeremia i tamy, żyje 25 lat, zamieszkuje spokojne rzeki, rzeczki, jeziora wśród wilgotnych lasów, największy gryzoń

wiewiórka pospolita buduje kuliste gniazda z mchu lub trawy wysoko w koronie drzewa przy pniu lub w dziupli, tam spędza zimę, je nasiona, pączki drzew, owoce, grzyby, owady, jaja, pisklęta, jesienią gromadzi zapasy, zakopuje je w ziemi lub chowa w dziuplach, 1-2 w roku rodzi 3-5 młodych, dzieci rodzi w gniazdach, dziuplach lub przebudowanych gniazdach wron i srok, polują na nią kuny i ptaki drapieżne, żyje w lasach liściastych, mieszanych i iglastych, parkach i ogrodach, jest odmiana ruda i szaroburnatna, pazurki pomagają jej się wspinać, nie zapada w sen zimowy, w łagodne zimy gody zaczynają się w grudniu, po ziemi skacze

Świstak zamieszkuje górskie łąki, doliny w górach, skaliste tereny ponad lasem, głównie na południowych stokach do 2500 m n p m, zdenerwowany podnosi ogon, letnie nory są płytkie, zimowe są rozgałęzione, mają więcej wejść, sięgają 3 m w głąb ziemi, sen zimowy trwa 6-7 miesięcy, przed snem uszczelnia norę kamieniami, ziemią i sianem, żyje w koloniach, gdy pojawi się puchacz, kruk, lis, orzeł świstak wydaje wysoki dźwięk ostrzegający resztę kolonii, je trawę i gryzonie

Orzesznica jest tam, gdzie leszczyna, je orzechy laskowe, owoce, owady, pyłek kwiatów, gniazdka buduje 1-2 m nad ziemią na krzewach, zimuje w gniazdach nad ziemią, żeruje nocą i o zmroku, żyje w lasach i zaroślach, młode szybko porastają gęstym, szarym futerkiem, żyje na skrajach lasów, w lasach, zaroślach leszczyny, jeżyn, na polankach

Popielica je owoce, orzechy, nasiona, owady i grzyby, które trzyma w przednich łapkach, latem i jesienią podwaja swoją masę, sen zimowy trwa 7 miesięcy, aktywna nocą, gniazda buduje w dziuplach drzew, żyje w lasach liściastych i mieszanych, parkach, leśnych budynkach

Koszatka żyje w lasach liściastych i mieszanych, w górach w świerczynie i kosówce

Żołędnica żyje w lasach liściastych, mieszanych, iglastych, sadach, nocna, dobrze się wspina, żeruje na ziemi, je chrząszcze, owady, ślimaki, pająki, młode ptaki, myszy, korę drzew, owoce, gniazdka buduje w dziuplach

Zając szarka ma duże uszy, słuchy, dobrze słysz, żyje samotnie lub w grupach broniących swojego terytorium przed innymi grupami, śpi w kotlinkach czyli jamkach w ziemi, są naturalne lub sam kopie, żyje na terenach otwartych, polach, zagajnikach, brzegach lasów, polują na młode ptaki i ssaki drapieżne

Zając bielak ma gęsto owłosione stopy, by chodzić po śniegu, żeruje o zmroku i nocą, 2 razy w roku linieje, najpierw kolor zmieniają nogi, potem tułów, zimą je korzenie i korę drzew, latem owoce, byliny i trawy, żyje w lasach, na bagnach, w pasmie kosówki i wyżej

Dziki króli ma kąt widzenia 360 st, pociera gruczołami na brodzie o ziemię roznosząc swój zapach, lubią lekką, piaszczystą glebę, w której łatwo kopać nory, najwyższe rangą samce i samice wybierają najlepsze miejsca w kolonii, aktywny nocą, oddala się od nory o 100-200 m, je rośliny, udomowiony 2000 lat temu, żyje na łąkach, skrajach lasów, polach otoczonych krzewami, parkach, ogrodach

Podkowiec mały żyje samotnie, zimuje w wilgotnych miejscach w temperaturze powyżej 0, jesienią i zima ma gody, zarodek rozwija się w kwietniu, w czerwcu lub lipcu w dziupli lub pod dachem matki rodzą w kolonii jedno młode, 3-tygodniowe młode już lata, w sierpniu jest samodzielne, je owady i pająki, żyje na zalesionych terenach na południu Polski, zimuje w starych kopalniach i jaskiniach

Karlik malutki najmniejszy i najpopularniejszy nietoperz Polski, kolonie mają do 1000 osobników, przed wylotem popiskuje, wylatują 15 min przed zachodem słońca, wszystkie nietoperze mają w uchu koziołek, narząd w postaci wyrostka, który słyszy odbite od przedmiotów ultradźwięki, na zimę zasypia, żyje w świetlistych lasach, ogrodach, na otwartych terenach w pobliżu ludzi

Borowiec wielki potrafi długo latać, odpoczywa w dziuplach wysokich drzew, w łagodnym klimacie śpi na drzewach, pod dachami, w szczelinach budynków, w zimnym klimacie odlatuje do miejsc zimowania, młode rodzi się w czerwcu, żyje w lasach liściastych, śródpolnych zadrzewieniach, parkach ze starymi drzewami

Mroczek późny ma podłużny, sierpowaty koziołek, żyje w starych, strychach, wiatach, przestrzeniach wewnątrz ścian, dziuplach, wolno lata, powszechny, rodzi raz w roku 1 młode, lata na wysokości 5-10 m, żyje na terenach rolniczych z zadrzewieniami śródpolnymi, na osiedlach, w miastach

Gacek brunatny odległość, rozmiar i kierunek przeszkody określa wydając ultradźwięki, które wracają i rejestruje je koziołek, brunatny zamieszkuje zalesione ziemie, szary otwarte, gacki żyją w zalesionych terenach, na polanach ze starymi drzewami, w ogrodach, parkach, osiedlach, zimuje w jaskiniach, piwnicach i pod ziemią

Nocek wąsatek ma owłosiony nosek, z kącików pyszczka wyrastają mu kępki sierści, żeruje od zmroku, kilka razy lata po jednej trasie, zimuje od późnej jesieni w wilgotnych jaskiniach i starych sztolniach, w czerwcu rodzi 1 młode, żyje w lasach, parkach, osiedlach w pobliżu wody

nocek rudy, nadwodny zimuje w jaskiniach, piwnicach, sztolniach, starych budynkach, zamieszkuje tereny zalesione z jeziorami, rzekami, starorzeczami, żeruje nad wodami, je owady wodne, larwy jętek, nocą lata nad stawami i jeziorami dotykając wody skrzydłami, może łapać małe rybki stopami, pływa i startuje z wody, w czerwcu samice rodzą w koloniach rozrodczych w dziuplach, za okiennicami, w szczelinach dachów

Nocek duży największy nasz nietoperz, lata wolno i nierówno, późno zaczyna łowy, pestycydy przetrzebiły owady i jego populację, w czerwcu w koloniach samice rodzą dzieci, po 2 miesiącach młode są samodzielne, za zimowymi kryjówkami lecą 250 km, latem samice tworzą kolonie największe wśród nietoperzy, żyje w świetlistych lasach, na ich skrajach, pastwiskach

Nocek Bechsteina żyje w dziuplach drzew liściastych, budkach dla ptaków i nietoperzy, rzadki, samotniczy, jest tylko w Europie, wiosną samice tworzą małe kolonie, rodzą w czerwcu, często zmienia kryjówki, zimuje pojedynczo w jaskini, podczas lotu zbiera z liści ćmy i inne nocne owady, żyje w lasach liściastych, parkach, sadach, żyje w Bałtyku i Morzu Północnym

butlonos poluje w wodach przybrzeżnych na duże ryby i ośmiornice, poluje stadnie, największy delfin Europy, dołącza się do stad innych waleni, bardzo rzadki u nas, zdrowe osobniki pomagają chorym utrzymać się na powierzchni , tak samo pomaga ludziom

Foka pospolita podczas odpływu odpoczywa na skałach i łachach, na europejskim szelfie policzono 3000 fok, szczenię rodzi się w czerwcu lub lipcu, szybko zmienia szare futerko na dorosłe i rusza do wody, starsze foki nie wędrują daleko, zamieszkuje spokojne wybrzeża, skaliste łachy, płaskie, piaszczyste brzegi, wyspy

Na podstawie atlasu Rośliny i Zwierzęta część 5/5, Książka z Kluczem do Rozpoznawania, dodatek do Gazety Wyborczej w 2008 r na podstawie NASZA PRZYRODA rośliny i zwierzęta Europy wydanej przez Reader's Digest sp. z o.o z 2003 roku

gru 21 2021

zioła na odmroziny, odmrożenia i inne uszkodzenia...


Komentarze (0)

Zima to ciężki czas dla skóry, temperatury na zewnątrz są za niskie by komórki mogły przeżyć, a często ludzi nie stać na zapewnienie sobie odpowiedniej temperatury w domu

Odmroziny powstają kiedy temperatura spada poniżej 0 lub przy odpowiednio wysokiej wilgotności od 10 stopni w dół, narażeni jesteśmy od jesieni do wiosny, im zimniej tym gorzej, zaleca się doustne doustnie witaminy C 1000 mg dziennie, wit. PP 600-800 mg doustnie dziennie, wit. A 50000 mg dziennie przez 4-6 tygodni, nalewka z ruty 15-20 kropli w kieliszku wody 3 razy dziennie po jedzeniu, rutisol 30-50 kropli w kieliszku wody 2-3 razy dziennie między posiłkami, nalewka z kasztanowca 20-30 kropli w małej ilości wody 3 razy dziennie po jedzeniu.

Napar z mieszanki kwiatów kasztanowca, kwiatów arniki, owoców róży, ziela fiołka trójbarwnego, napar 2 łyżki suszu na 2 szklanki wody, pijemy porcjami po jedzeniu, , dobre są wyciągi z kwiatów i owoców kasztanowca zwyczajnego. Odmrożenia powstają wskutek działania niskiej temperatury, to uszkodzenia naczyń krwionośnych, narażone są palce, uszy i nos, na odmrożenia i odmroziny narażeni są bardziej ludzie otyli, na odmrożenia osoby ze słabym krążeniem, na odmroziny z nadpotliwością, pomaga rutinoscorbin tabletka 2-3 razy dziennie po jedzeniu, pomaga odbudować środbłonek naczyń, rany trzeba smarować 2-3 razy dziennie balsamem peruwiańskim i założyć jałowy opatrunek

Na powyższe rany oraz pęknięcia naskórka spowodowane uszkodzeniem termicznym komórek pomagają:

Rumianek pospolity i słabszy bezpromieniowy, na okłady, przymoczki, przemywania, o,5-1 łyżka suszonych kwiatów na 2/3-1 szklankę wrzątku, parzymy 15 min pod przykryciem,wyciągi alkoholowe na odmrożenia I i II stopnia, pół łyżeczki na 1/4-1/2 szklanki gorącej wody do okładów

ziele krwawnika pospolitego na przymoczki, okłady, przemywania, 1 łyżka ziele na szklankę wody lub 0,5-2/3 łyżki suszonych kwiatów na szklankę wody

Dziurawiec pospolity trzeba zrobić mieszankę, 50 g świeżych kwiatów zwilżyć 50 ml 96% alkoholem, zalać 250 ml oleju słonecznikowego, ogrzewać na parze -3 godziny, kiedy kwiaty są kruche odlewamy czerwony płyn, na uszkodzenia skóry stosujemy

Len kataplazmy z lnu na zmiany skórne, odwar 2 łyżki nasion na 1,5 szklanki wody powoli ogrzewamy, gotujemy 10 minut, cedzimy, dodajemy drugie tyle wody i robimy okłady

Szawła lekarska 1łyzka liści na szklankę gorącej wody, parzymy 15 minut pod przykryciem, dodajemy 10-15 kropli azulanu

Żywokost lekarski pobudza naprawę skóry, odwar 1 łyżka sproszkowanego korzenia na 1,5 szklanki ciepłej wody, macerujemy 6 godzin, gotujemy 5 minut, cedzimy, do płukanek, rany możemy smarować też świeżym sokiem z liści aloesu

rumian szlachetny napar 1-2 łyżki kwiatów na 1,5 szklanki gorącej wody, parzymy 15 minut pod przykryciem

gru 20 2021

Rośliny charakterystyczne dla Sudetów


Komentarze (0)

Na podstawie Atlasu Rośliny Sudetów Jerzego Fabiszewskiego Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa 1971 r

Wietlica alpejska, rodzina paprotkowate roślina górska, osiąga 1,5 m wysokości, podziemne kłącze zimozielone liście podwójnie i potrójnie pierzaste, ogonki owłosione, zarodnie na spodzie liścia zebrane w brunatne kupki, z dojrzałych zarodni wysypują się zarodniki, są liczne, rozwijają się z nich gametofity z rodniami i pleniami, po zapłodnieniu jest sporofit, czyli paprotka, niżej rośnie wietlica samicza, jest mniejsza i zarodnie otaczają zawijki

Paprotnik kolczysty rodzina paprotkowate z kłącza wyrastają podwójnie pierzaste liście, odcinki 2 rzędu są piłkowane i skierowane do góry, ogonki mają brunatne łuski, w nerwach są okrągławe kupki, otaczają je brunatne zawijki, ścianki zarodni są cienkościenne, jest pierścień grubościennych komórek, cienkościenne szybko wysychają, otwierają pierścień, wysypują zarodniki, roślina pospolita w Sudetach w cienistych lasach bukowych i bukowo-jodłowych, paprotnik Brauna żyje tylko w buczynach pod Śnieżnikiem, jego listki 2 rzędu są prostopadłe do listków 1 rzędu i maja króciutki ogonek

zmienka górska, rodzina paprotkowate obwodowe liście asymilujące, środkowe zarodnionośne, liście mają długie ogonki, są kilkukrotnie pierzaste, zarodnie są na końcach nerwów, otoczone zwiniętym liściem, kiedy się odwija to wysypują się zarodniki, najrzadsza paproć w Polsce, rośnie tylko w Karkonoszach na piargu

Zanokcica północna, rodzina paprotkowate naskalna paproć ma brunatne długie ogonki podzielone na odcinki, podługowate kupki zarodnie przylegają do nerwu z jednej lub z obu stron, rośnie w europejskich górach, porasta niedostępne dla innych roślin miejsca

Podrzeń żebrowiec, rodzina paprotkowate tworzy kępki, liście płonne, trofofile są w rozecie, ich podługowate odcinki tworzą grzebień, liście zarodnionośne, sporofile wyrastają ze środka rozety, maja mnie odcinków, są węższe, opadają na zimę, kupki są po obu stronach nerwu, każda kupka ma otwartą ku środkowi brązową zawijkę, rośnie w cienistych lasach świerkowych, rzadziej w piętrze kosówki, najrzadziej na niżu

Skrzyp olbrzymi, rodzina skrzypowate wiosną tworzy bezzieleniowe, nierozgałęzione pędy, liście wąskie, długie w okółkach, na szczytach pędów są kłosy zarodnionośne, listki maja kształt 6-krotnej tarczki, zarodnie mają 4 wstęgi, które w wilgotnym powietrzu owijają się wokół zarodnika, odchylają w suchym, ciśnienie wyrzuca zarodniki, pędy płodne zanikają, rozwijają się płonne, są zielone, rozgałęzione, igiełkowate liście są w okółkach, skrzypy maja przedrośla męskie i żeńskie w postaci przylegających chwytnikami do ziemi kępek, chwytniki są nitkowate, skrzyp jest częsty na pogórzu i w reglu dolnym

Widłak wroniec, rodzina widłakowate nie ma kłącza tylko tworzy nadziemne kępki, pędy są widlasto rozgałęzione na gałązki jednego wzrostu, mają szpilkowate, całobrzegie lub piłkowane liście, w górnej części pędu w kątach liści są nerkowate zarodnie, zarodniki kiełkują wolno w bulwkowate przedrośla, po kilku latach wydają rodnie i plemni, rośnie w cienistych lasach, wśród skał i w reglu górnym Karkonoszy

Widłak alpejski, rodzina widłakowate pęd główny pełzający z korzonkami, gałązki rozgałęzione, tworzą niskie kępki, gałązki bez kłosów zarodnionośnych są okrągłe, z kłosami czterokanciaste, zaostrzone liście są z jednej strony wypukłe, przylegają do pędów dachówkowato, kłosy są na szczytach gałązek, nie mają szypułek, nerkowate zarodnie są pod ostrymi liśćmi, rośnie w Karkonoszach ponad linią lasu, wysokogórski i arktyczny skrzyp

cis pospolity, rodzina cisowate cis rośnie wolno, żyje długo, ma postać drzewa lub krzewu, igły są płaskie, krótkoogonkowe, wierzchem ciemnozielone, spodem jasnozielone, kora szarowiśniowa, pień nisko rozgałęziony, dwupienny, kwiaty męskie to okrągłe, żółte pączki, żeńskie to zalążki na krótkopędach, czarne nasiona mają czerwone osnówki, najwięcej go w Górach Kaczawskich i Bardzkich

Jodła pospolita, rodzina sosnowate coraz jej mniej ze względu na rabunkową gospodarkę leśną, jej średnica osiąga 1,5 m, kora jest gładka, szarozielona, korona stożkowata, płaskie igły zwężone w króciutki ogonek leżący na poduszeczce, jodła ma 2 równoległe, podłużne pasy wosku, kwitnie od kwietnia do maja, kwiat męskie są z pręcików z dwoma woreczkami pyłkowymi, pręciki są łuseczkowate zebrane w szyszeczki, kwiaty żeńskie są jajowate, mają po 2 purpurowe zalążki w dole łuseczek nasiennych, mają łuski okrywowe, szyszki idą do góry, jak nasionka dojrzewają, łuski opadają i zostaje oś, u nas jest jej północno-wschodnia granica, w Sudetach są w dolnym reglu, najmniej zniszczone lasy bukowo-świerkowe są w Górach Bardzkich, Sowich i koło Nowej Morawy i Kamnicy

Kosodrzewina, rodzina sosnowate, sosna górska rośnie tylko w Karkonoszach, krzew dorasta do 3 m, gałęzie wzniesione lub płożące, wyginają się pod ciężarem śniegu, ale nie łamią, sosna tworzy darnie splątane ze sobą, osłania ziemię przed erozją, ma po dwie igły na krótkopędach, najpierw niebieskozielone, potem ciemnozielone, co 2-3 lata w czerwcu kwitnie, kwiaty męskie są żółte, jajowate, maja wiele kwiatów otoczonych łuseczkami, są w dole pędu, żeńskie są pod pączkiem szczytowym, są okrągławe, czerwonobrązowe, mają łuseczki z zalążkami u nasady, szyszki dojrzewają 3 lata, są jasno brązowe, wokół wyrostków na łuskach mają czarne obwódki, występuje głównie w Karkonoszach i Górach Izerskich, podobna sosna błotna rośnie na torfowiskach, ma pokrój drzewiasty i niesymetryczne szyszki z szypułką nie na środku

Brzoza karłowata, rodzina brzozowate niski krzew o omszonych młodych pędach, gałęzie są wzniesione łukowato, liście drobne, łuskowate, okrągławe, kwiaty zebrane w jednopłciowe kotki, kwiat męski to 2 pręciki z łuseczkowatym listeczkiem, pręciki są dwudzielne, następna łuska otacza po 3 kwiaty, kotki męskie zwisają, żeńskie nie zwisają, mają 3 słupki otoczone łuseczką zbudowaną z 3 zrośniętych części, po zapłodnieniu powstają 3 orzeszki ze skórzastym skrzydełkiem, brzoza żyje na torfowiskach, pochodzi z dalekiej Północy, jest w rezerwacie Topielisko koło Dusznik, rosła w epoce lodowcowej, w kotłach polodowcowych Karkonoszy rośnie brzoza karpacka o romboidalnych liściach, dorasta do 6 m

wierzba lapońska, rodzina wierzbowate niski szary krzew do 2 m, liście spodem jasno kutnerowate, górą zielone, owłosione, roślina dwupienna, kwitnie od czerwca do lipca, kwiaty zebrane w kotki, męska jest owalna zbudowana z wielu listeczków, każdy ma u podstawy 2 pręciki i gruczołek miodnikowy, żeńska jest walcowata ma listeczki ze słupkami, na listeczek przypada 1 owłosiony słupek z 2 znamionami, u jego nasady jest gruczołek miodnikowy, liście są języczkowate, krótkoogonkowe, roślina tundrowa, rośnie na torfowiskach, w górach Izerskich i Karkonoszach na torfowiskach wysokogórskich i wokół wód źródliskowych, na brzegach kotłów tworzy zarośla między kosówką

Szczaw alpejski, rodzina rdestowate w pobliżu osad i schronisk, duże, okrągławe, karbowane blaszki liściowe długoogonkowych liści, mogą mieć 30 cm średnicy, łodygi są żeberkowane, kwiaty od czerwca do sierpnia mają długie szypułki, 6 działek w 2 okółkach, 6 pręcików otacza słupek z 3 szyjkami i zalążniami, wewnętrzne listki okwiatu wydłużają się i otaczają żółtobrązowy orzeszek, rośnie w pobliżu nawożonych miejsc obok ludzi

Pełnik europejski, rodzina jaskrowate wiosenny kwiat łąkowy, ma dłoniaste, piłkowane liście z romboidalnych odcinków, są łodygowe, na szczycie pędu jest kwiat, żółty, ma 8-12 działek, 5-10m płatków zmienionych w miodniki, pełne kwiaty mają więcej działek, pręciki i słupki są w kwiecie, owoc to mieszek, ma dzióbek z szyjki słupka, nasiona są czarne, jest w całych Sudetach, najwięcej go w Sudetach Środkowych i Wschodnich, masowo występuje koło Dusznik, Ludwikowic i Lewina

tojad mocny, jaskrowate duża roślina, rozwija się z bulwiastego kłącza, dłoniaste liście, odcinki łatkowane, ciemnoniebieskie kwiaty zebrane w grona, kielich ma 5 działek, górna działka tworzy hełm, pod nim są 4 działki, korona jest w kielichu są jeszcze 2 miodniki z przekształconych płatków, wiele pręcików otacza 3-5 słupków, kwiaty zapylają trzmiele długopyszczkowe, kwitną w lipcu, owoce to wydłużone mieszki, nasiona maja skrzydełka, rośnie przy strumieniach i źródłach, w Karkonoszach i na Śnieżniku, wyżej w górach rośnie tojad smukły, ma dłuższy hełm, nasiona nie mają skrzydełek.

Sasanka alpejska, jaskrowate ma 3 liście łodygowe z ogonkami i odziomkowe bez ogonków wyrastające z kłącza, liście są trójdzielne, dłoniaste, ząbkowane, purpurowo nabiegłe, łodyga owłosiona, w maju i czerwcu wydaje duże kwiaty z 6 działkami, każda łodyżka jest nabiegła purpurowo i zakończona 1 kwiatem, kwiat jest górą biały, dołem szaroniebieski, ma wiele pręcików i słupków na wysklepionym dnie kwiatowym, słupki mają długie szyjki, owoce to niełupki z długimi wyrostkami z szyjek, zapylają ją błonkówki, rośnie na halach i półkach ponad granicą lasu, częsta w Karkonoszach

Zawilec narcyzowaty kwitnie tu gdzie sasanki, jaskrowaty kwiat ma 2-3 odziomkowe liście otoczone nasadą ze starszych liści, listki dłoniaste, trzykrotnie wcięte, odcinki też trzykrotnie wcięte, ogonki i łodyga są owłosione, łodyga wyrasta ze środka różyczki liści, u podstawy kwiatostanu są zrośnięte liście, liście są nierównomiernie pocięte, owłosione na brzegach, kwiatostan ma 3-8 kwiatów, są białe, spodem różowawe, mają 6-8 płatków, płatki są owalne, pręciki i słupki są żółte, zapylany przez muchówki, w kwiecie powstaje 3-9 spłaszczonych, oskrzydlonych do koła niełupek z dzióbkami, kwitnie w czerwcu, owocuje w sierpniu, wiatrosiewna, porasta hale i półki skalne, pospolity w Karkonoszach

Jaskier platanolistny, jaskrowate, dorasta do metra, ma białe kwiaty, największy jaskier w Polsce, łodyga jest naga, dołem rzadko owłosiona, , w górze ma gałązki, wyrasta z grubego kłącza, ma 1-3 liście łodygowe, są siedzące, bez ogonków są liście rozety, dłoniaste liście z palczastymi odcinkami, liście mają 3-7 łat z wrębami, kwiatostan to białe, pięciopłatkowe kwiaty, mają 5 zielonych lub różowofioletowych działek, każdy płatek ma jamkę miodnikową, owoce to niełupki z haczykowatymi dzióbkami, najczęstszy w Karkonoszach, Górach Izerskich i na Śnieżniku, porasta hale, śródleśne polanki, zarośla i ziołorośla nad strumykami, ponad lasami i w kosodrzewinie

Rzeżucha trójlistkowa, rodzina krzyżowa, bylina z cienkim czołgającym się kłączem, ma 0-3 listki łodygowe i długoogonkowe liście odziomkowe, liście są trójlistkowe, okrągławe listki mają karbowane brzegi i klinowate nasady, kwitnie w maju, daje baldachogrona, są po 4 działki i białe lub różowawe płatki, 6 pręcików, 1 słupek, owoce to długie łuszczyny z 2 klapami i przegrodą, porasta Wschodnie i Środkowe Sudety, Góry Opawskie, doliny pod śnieżnikiem, roślina buczyn regla dolnego

Żywiec kremowy, krzyżowe ma mięsiste, podziemne, sękate kłącze, nagą łodygę, 3, czasem 2 lub 4 liście w okółku, liście mają 3 wydłużone, karbowane, brzegiem orzęsione listki, z kłącza wyrastają podobne liście odziomkowe, kremowe kwiaty zebrane w grona ukryte wśród liści, działki 2 razy krótsze od płatków, 6 pręcików z żółtymi pylnikami, 1 słupek, owoc to 6 cm łuszczyna, kwitnie w kwietniu i maju, rośnie w zasobnych glebach buczyn, podobny jest żywiec bulwkowaty o kwiatach różowych lub lila, wytwarza rozmnóżki w kątach liści łodygowych

Miesiącznica trwała, krzyżowe bylina rosnąca do 1,5 m, ma owłosioną, prostą łodygę, wszystkie liście są dwustronnie owłosione, ząbkowane i ogonkowe, najwyższe podługowate, kwiaty są liliowe, fioletowe lub białe zebrane w grona, jest po 4 płatki i działki, 6 pręcików, 1 słupek, 2 działki mają wyrostki na szczycie, 4 pręciki są dłuższe, krótsze mają 2 miodniki u nasady, słupek ma trzonek rosnący od owocowania, kwitnie od maja do lipca, owoce to płaskie, eliptyczne łuszczyny z 2 rzędami nasion, łuszczyny są na długich szypułkach, otwierają się klapami, rośnie w żyznych lasach regla dolnego, cienistych wąwozach, parowach, lasach i zaroślach nad potokami w całych Sudetach

Fiołek dwukwiatowy, rodzina fiołkowate, mała, delikatna roślinka, ma łuseczkowate kłącze, długoogonkowe, nerkowate liście mają do 5 cm średnicy, łodygowe są mniejsze i mają krótsze ogonki, u nasady ogonków są jajowate lub lancetowate, całobrzegie, orzęsione przylistki, 1-3 kwiaty na krótkich szypułkach, jest 5 szydlastych działek, 4 żółte płatki idą w górę, największy w dół, ma ostrogę z miodnikami w środku, w kwicie jest 5 pręcików i słupek, kwitnie od maja do sierpnia, są jeszcze samopylne kwiaty, mają słabo rozwinięte korony, owoc to trójklapowa torebka, nasiona maja elajosomy dla mrówek, rośnie przy źródliskach i potokach w wyższych partiach gór, najliczniej na Śnieżniku, w Górach Izerskich i Karkonoszach

fiołek sudecki, fiołkowate kwitnie latem, porasta łąki i hale, kwiaty mają 4 cm, ma nitkowate kłącza, kwitnące pędy pokryte liśćmi, dolne liście są okrągławe i małe, górne lancetowate i ząbkowane, są owłosione, dłoniasto lub pierzastodzielne przylistki, żółte kwiaty mają po 5 działek i płatków, dolny płatek sercowaty, reszta jajowate, płatki mają fioletowe żyłki, fioletowa ostroga idzie w górę, słupek ma maczugowatą, grubą szyjkę i okrągłe, owłosione znamię, owoc to torebka pękająca 3 klapami, nasiona mają ciałka mrówcze, rośnie na polankach i jałowych łąkach Sudetów Wschodnich, Gór Bialskich, Złotych i na Śnieżniku, rzadko w Karkonoszach, nie schodzi poniżej 800 m n p m

Rozchodnik alpejski, gruboszowate, niska, darenkowata roślina zbudowana z płożących pędów płonnych i wzniesionych kwiatonośnych, zielone lub czerwono nabiegłe łodygi kończą kwiatostany z kwiatów na krótkich szypułkach, kwiaty mają 5 wydłużonych, janso żółtych, różowo nabiegłych płatków i jajowatych działek, na okwiat wystaje 10 pręcików i 5 słupów, owoce to mieszki, rozchylają się wysypując nasiona, grube, jajowate, krótkoogonkowe, skrętoległe liście, rośnie na skałach w wilgotnych szczelinach i piargach w wysokich partiach Karkonoszy i w Małym Śnieżnym Kotle

Skalnica bazaltowa, podgatunek darniowej, skalnicowate, porasta załomy skalne i szczeliny, gdzie jest ziemia, wszystkie 3 sudeckie gatunki są w Karkonoszach, z gęsto ulistnionych gałązek bocznych wyrastają rozetki liści, z części różyczek wyrastają pędy kwiatowe, liście mają kilka zaostrzonych łatek, jedne 3, drugie 5-7, są całobrzegie liście, łodyżki mają gruczołkowate włoski, na szczytach są gronka z 2-8 kwiatów, mają po 5 eliptycznych i równowąskich działek i płatków, płatki są dłuższe od działek, jest 10 pręcików i słupek z 2 znamionami, muchopylna, kwitnie od czerwca do sierpnia, owoce to torebki, nasionka są podługowate, jest w Karkonoszach w Małym Śnieżnym Kotle na bazaltowych skałach, na tych samych stanowiskach rośnie skalnica mechowata ma całobrzegie, orzęsione liście i nakrapiane na czerwono płatki

Skalnica śnieżna, skalnicowate, wysokogórska i polarna skalnica z mięsistymi, karbowanymi, łopatkowatymi, orzęsionymi listkami, mają szerokie ogonki i przylegają do skały, ze środka różyczki wyrasta 10 cm łodyżka porośnięta gruczołkowatymi włoskami, na szczycie są kwiaty zebrane w główkę, główkę otaczają wąskie listki, działki są zielone lub czerwienią, działek i płatków jest 5, płatki są większe od działek, jest 10 pręcików, 1 dwuszyjkowy słupek, owoc to jajowata torebka z szyjką słupka, drobne nasionka z brodawkami, wiatrosiewna, pomagają rozsiewać nasionka zwierzęta, muchopylna, rośnie tylko w szparach i załomach skał bazaltowych w Karkonoszach w Małym Śnieżnym Kotle, roślina tundrowa

Śledziennica naprzeciwlistna, skalnicowate rośnie nad brzegami potoków i na rozlewiskach źródeł, kwitnie w kwietniu i maju, bylina dorastająca do 10 cm, jest ciemnozielona, pędy mogą się płożyć i ukorzeniać w węzłach, liście są romboidalne lub okrągławe, ogonkowe, karbowane, pokryte szczecinkami, łodyżka kwiatonośna górą rozgałęziona, ma 3 pary naprzeciwległych liści, ma żółte działki i przysadki, kwiat ma 4-5 działek, 8-10 pręcików, 1 dwuszyjkowy słupek, brak płatków, słupek otacza wytwarzający nektar pierścień, wabi owady i ślimaki, owoce to torebki otwierają się 2 klapami, rośnie w Sudetach Zachodnich i Środkowych nad potokami, w źródliskach i w wilgotnych, zacienionych lasach pogórza i regla dolnego, górnego sięga w Karkonoszach

Róża alpejska, różowate, krzew o różowych kwiatach, młode pędy mają szecinkowate kolce, starsze nie, gałęzie rosną poziomo, liście złożone z 7-11 naprzeciwległych, jajowatych, zaostrzonych, ząbkowanych listków, u nasady ogonków liściowych są uszkowate przylistki, nerw główny ma gruczołki, spód liścia jasny, góra ciemna, kwiaty pojedyncze lub do 4 obok siebie, mają długie szypułki z gruczołowatymi włoskami, okwiat 5-krotny, ma długie, zielone działki i czerwone lub różowe płatki, na środku dna kwiatowego są pręciki, i słupki, kwitnie od maja do lipca, płatki opadają, dno kwiatowe otacza zalążnie, w nich są niełupki, całość to pomarańczowoczerwone hipanjum, rośnie w całych Sudetach, w zaroślach i ziołoroślach nad potokami, częsta w piętrze kosówki, rzadko sięga pogórza i regla dolnego

Pięciornik złoty, różowate, ma gałęziste kłącze, widlasto rozgałęzione łodyżki, są liście łodygowe i odziomkowe, wszystko owłosione, liście są owłosione, dłoniasto złożone z 5 jajowatych, ząbkowanych listków, liście mają błoniaste, przylistki, odziomkowe purpurowe, łodygowe zielone, liście łodygowe są mniejsze, latem jest 2-10 kwiatów, kwiaty są pięciokrotne, kielich ma wewnętrzne działki na szypułkach i kieliszek z zewnętrznych działek, płatki są sercowate i żółte, w środku maja pomarańczowe plamy, są 2 razy dłuższe od działek, plami pokazują owadom drogę do miodników między pręcikami, jest wiele słupków i pręcików, owoce to niełupki z lejkowatymi szyjkami słupków, rośnie na halach nad granicą lasu, rzadziej na łąkach reglowych, najczęstsza w Karkonoszach i na Śnieżniku, rzadziej na najwyższych wzniesieniach w Górach Izerskich, Sowich i innych

Kuklik górski, różowate kwitnie w lecie i jesienią, ma kłącze, z którego wyrastają rozetki liściowe i łodygi kwiatonośne, na każdej łodyżce jest jeden żółty kwiat, liście są pierzasto powcinane, listki są naprzeciwległe, owalne, okrągły szczytowy odcinek, im niższe listki tym mniejsze, kwiaty są duże, mają 2 okółki działek, 5 małych działek tworzy kieliszek otaczający kielich z większych działek, 5-7 sercowatych płatków, jest wiele żółtych pręcików i słupków, pomiędzy pręcikami są miodniki, muchopylny, owoce to niełupki z włosami, które tworzą aparat lotny, kwiatostan przypomina kwiatostan sasanki, rośnie na halach i murawach Karkonoszy

Czeremcha skalna, różowate, krzew dorasta do 3 m, kwitnie w maju i czerwcu, gałęzie są łukowate, jednoroczne czerwonawe, starsze brązowe, ogonki liściowe czerwonawe, liście podługowate, piłkowane, na brzegach mają gruczołki, na spodzie przy nerwach kępki rudych włosków, u nasady ogonków są przylistki, które opadają jak rosną liście, białe kwiaty zebrane w rosnące do góry grona, jest 5 trójkątnych działek i 5 jajowatych płatków, 25 pręcików 1 słupek, owocuje od lipca do września, owoce to czarne pestkowce, tworzy zarośla w pasmie kosówki w Karkonoszach

Wszewłoga górska, baldaszkowate, bylina, z kłącza wyrastają nagie łodygi otulone u nasady starymi liśćmi, może wyrastać z łodygi 1 liść, liście łodygowe i odziomkowe są kilkakrotnie pierzasto złożone, odcinki są nitkowate, jest kłącze, ogonki mają nasady zmienione w pochwy, którymi otaczają łodygi, kwiaty zebrane w szczytowe baldachy zbudowane baldaszków na nierównych szypułkach, kwitnie od maja do sierpnia, kwiaty są małe, białe lub różowe, szypułki są nierówne, jest 5 jajowatych, zaostrzonych płatków, 5 pręcików i słupek, są kwiaty pręcikowe, słupkowe i obupłciowe, dolna część słupka leży w miodniku, owadopylny, owoce to rozłupnie złożone z 2 żebrowanych rozłupek, rośnie na jałowych łąkach Sudetów Zachodnich, Górach Kaczawskich, Izerskich i Karkonoszach na wysokości 500-1200 m

Świerząbek orzęsiony, baldaszkowate bruzdowana, dołem owłosiona łodyga, jej dole są pochwiaste liście, są pierzaste, ząbkowane, 3 części liścia są na ogonku, są pierzasto klapowane, końcowe odcinki są piłkowane, podłużnie jajowate, wcięte pierzasto, kwitnie od maja do lipca, białe lub różowe kwiaty zebrane w baldachy, baldachy są zaokrąglone, zbudowane z baldaszków, pod szypułkami są listki-pokrywki, kwiat jest pięciokrotny, ma zredukowany kielich, sercowate płatki brzegiem orzęsione, 5 pręcików, 1 dwuszyjkowy słupek, owoc to rozłupnia rozpadająca się na dwie rozłupki, są żebrowane, rośnie w całych Sudetach wzdłuż potoków, w wilgotnych parowach i w wilgotnych lasach w ziołoroślach

Pierwiosnka maleńka, pierwiosnkowate, tworzy kilkucentymetrowe darenki, ma mocny długi korzeń, który przytwierdza ją do skał, ma rozetki liściowe,liście mają ucięte, ząbkowane końce, rozszerzają się ku nim, są mięsiste, pokryte woskiem, zimotrwałe, każda różyczka ma łodyżkę z pojedynczym, różowym kwiatem, kwiat ma 3 cm średnicy, korona i kielich są zrośnięte w rurkę, działki tworzą dzwonkowatą rurkę zakończoną 5 ząbkami, rurka korony biaława, ma włoski, końce są sercowate, w środku rurki jest 5 pręcików zrośniętych nitkami, mają białe główki, 1 słupek z długą szyjką i główkowatym znamieniem, rurka wydziela nektar dla trzmieli i pszczół, owoc to torebka z nasionkami rozsiewanymi przez zwierzęta, rośnie na halach i skałach wśród roślin halnych, ziół na żlebach, półkach skalnych, wśród kosówki i na zboczach w Karkonoszach

Bażyna czarna, bażynowate niska krzewinka o pokładających się pędach pokryta igiełkowatymi listkami, młode gałązki są czerwonawe, starsze brunatne, liście są zimotrwałe, mają spodem biały brzeg, brzegi są lekko piłkowane i podwinięte, listki mają króciutkie ogonki,drobne, ciemnoróżowe kwiaty są w kątach szczytowych liści, jedna roślinka ma kwiaty męskie, druga żeńskie, są kwiaty obupłciowe na trzeciej roślince, kwiat ma 3 działki i 3 2 razy dłuższe płatki, 3 pręciki wystają ponad okwiat, jeden słupek ma szyjkę i znamiona z łatek, wiatrosiewna, owoce to jadalne pestkowce, kwitnie od maja do czerwca, owocuje latem i jesienią, rośnie ponad lasami w kosówce, na halach, górskich torfowiskach

gnidosz sudecki, trędownikowate, półpasożyt, rośnie tylko w Sudetach, bezlistna lub rzadko ulistniona łodyga, liście rozety ogonowe, wzniesione, lancetowate, pierzastodzielne, wąskie, ząbkowane odcinki, łodygowe takie same, tylko mniejsze, najmniejsze są liście podkwiatostanowe, wszystkie liście mają owłosione ogonki, kwiatostan to grono z kilkunastu różowych kwiatów przegrodzonych owłosionymi listkami, kwiaty siedzą lub mają krótkie szypułki, dzwonkowaty, owłosiony kielich tworzy rurkę, na górze ma 5 ząbków, korona dwuwargowa ma w dole rurkę, górna warga tworzy łuk, ma ząbki, dolna ma karbowane brzegi i 3 łatki, środkowa jest mniejsza od bocznych, są 4 pręciki, 2 leżą wyżej, słupek ma długą szyjkę, znamię wystaje z kwiatu, kwitnie od maja do czerwca, owoc to torebka z podługowatymi nasionami, rośnie powyżej 1100 m w Karkonoszach wśród źródlisk, na wilgotnych półkach skalnych i torfowiskach, najliczniej przy Małym i Dużym Stawie

Goryczka orzęsiona, goryczkowate, kwitnie od lipca do wrześnie, lubi wapienne podłoże, bylina o cienkim kłączu, cienka łodyga rzadko się rozgałęzia, lancetowate liście są 2 w okółku, w kątach liści i na szczycie są niebieskie kwiaty, mają 4 zrośnięte działki, 4 płatki i 4 pręciki, kielich to rurka z 4 ząbkami, płatki brzegiem orzęsione, zrośnięte dołem w dołem białą górą zielononiebieską rurkę, w rurce są miodniki, słupek ma łatkowate znamię, kwiaty stulają się na noc i w zimno, otwierają się od 15 st wzwyż, zapylana przez motyle i błonkówki, owoce to długoszyjkowe torebki, rośnie na pogórzu i w reglu dolnym, na suchych, słonecznych, wapiennych zboczach, najliczniej w Górach Kaczawskich, Stołowych, Krowiarkach w Kotlinie Kłodzkiej

Goryczka trojeściowa, goryczkowate, wysoka bylina, ma nierozgałęzione łodygi, żółte kłącze, szerokie, jajowate liście ułożone nakrzyżlegle są po 2 w okółkach, w cieniu są w jednej płaszczyźnie, w kątach górnych liści i na szczytach pędu są błękitne kwiaty, działki i płatki zrośnięte, działki mają fioletowo nabiegłe ząbki, korona też ma ząbki, w górze korony są błękitna, w środku niebieskie, nad kielichem białe, kwiaty są po nasłonecznionej stronie, 5 pręcików otacza rureczką szyjkę słupka, kwitnie pod koniec sierpnia, torebki z oskrzydlonymi nasionami są późną jesienią, rośnie w Sudetach od regla górnego, rzadziej w dolnym, rośnie wśród kosówki, roślinności halnej, w świetlistych buczynach i lasach świerkowych, zrębach leśnych, i w suchych i wilgotnych miejscach

Niebielistka trwała, goryczkowate bylina rośnie na bardzo wilgotnych zboczach, spryskiwanych wodą półkach skalnych i torfowiskach Karkonoszy rośnie, ma okrągławe lub jajowate liście w dole łodygi, górne eliptyczne, kłącze jest czerwonawe, pędy nagie, niezrośnięte działki i płatki, kwitnie w lipcu i sierpniu, ma duże ciemno fioletowe kwiaty zebrane w luźny, szczytowy kwiatostan, kwiaty pięciokrotne, kielich i korona u nasady zrośnięte w króciutkie rurki, reszta okwiatu wolna, działki są lancetowate, tworzą gwiazdę, tak jak fioletowe płatki, płatki mają różny odcień zależnie od zacienienia, jasne mają znaczniki dla owadów, zapylają je muchówki, jest 10 miodników, są otoczone rzęskami, leża po 2 u nasady płatka, są ciemniejsze od płatków,jest 5 pręcików, 1 słupek, owoce to dwuklapowe torebki, nasiona mają skrzydełka, lubi wilgoć, rośnie na grzbietach i kotłach Karkonoszy, głównie na torfowiskach

Przytulia hercyńska, marzanowate rośnie w Zachodnich Sudetach na halach, w widnych lasach, zaroślach i porębach, darenki tworzą rozesłane pędy płożące i wzniesione łodyżki kwiatowe, łodygi są czetorkanciaste, jajowate lub lancetowate liście są w okółkach, na kwiatowych łodygach największe są w środku, maleją do góry i dołu, w dole liście są owalne, im wyżej tym są dłuższe i ostrzejsze, na brzegu są szczecinki, widać nerwy, kwitnie w lipcu i sierpniu, kwiaty zebrane w kuliste kwiatostany na szczycie łodygi, mają 4 nakrzyżległe, białe lub żółtawe płatki zrośnięte z nitkami 4 pręcików w rurkę i mały kielich, jeden dwukrotnie dwukomorowy słupek, owoce to rozłupnie z 2 rozłupek, mają brodawki, które przyczepiają je do zwierząt

Dzwonek brodaty, dzwonkowate rośnie na halach Śnieżnika, Gór Bialskich i Złotych, ma gruby mięsisty korzeń, dolne liście tworzą rozetkę, łodygowe są naprzemianległe, liście są całobrzegie, mogą być słabo karbowane, dolne są jajowate lub lancetowate, zwężone w króciutki ogonek, górne siedzące, lancetowate, cała roślina owłosiona, kwitnie w lipcu i sierpniu, kwiaty zebrane w grona, rozwijają się od góry, kwiaty dzwonkowate zwisają na długich szypułkach w 1 stronę, okwiat 5-krotny, kielich owłosiony, ma pomiędzy działkami wyrostki międzydziałkowe, działki zrośnięte u nasady, korona ma 5 ząbków, jest 5 pręcików, słupek z długą szyjką z 3 znamionami, pylniki i znamiona są białe, owoce to kanciaste torebki otwarte 3 szparami, wiatrosiewny, inne dzwonki rosnące na halach z wąskimi, szydlastymi liśćmi to dzwonek Scheuchzera, dzwonek wąskolistny

lepiężnik biały, złożone, pąpi w marcu w dolinach potoków, pąki są wśród zeszłorocznych liści,ma kłącze, wyrastają z niego długoogonkowe, sercowate lub nerkowate łopuchy, liście pokryte od spodu pajęczynką włosków, są później niż kwiaty, jasnozielone łodygi mają skrętoległe łuski, kremowe koszyczki zebrane są w grona, koszyczki otaczają lancetowate, zielone listki okrywy, roślina dwupienna, męskie koszyczki są większe i bardziej rozwarte, żeńskie zamknięte, węższe i mniejsze, pojedynczy kwiat męski jest 5-płatkowy, płatki zrośnięte w rurkę, otacza ją wieniec z włosków, pręciki zrośnięte pylnikami otaczają dwuznamienny niepłodny słupek, mogą zdarzyć się kwiaty żeńskie w takim koszyczku, żeńskie kwiaty otacza wieniec włosków, korona to długa, wąska rurka, wystaje z niej szyjka z małym dwudzielnym znamieniem, mogą zdarzyć się kwiaty obupłciowe z niepłodnym słupkiem, niewytworzonymi pręcikami i koroną jak w męskim kwiecie, owadopylny, owoce to niełupki z puchem kielichowym, rośnie od regla dolnego po kosówkę nad potokami tworzy ziołorośla, niżej i na pogórzu jest lepiężnik różowy, ma różowe kwiaty i bruzdkowane ogonki liści

Podbiałek alpejski ma grube kłącze, pełzające, owłosione rozłogi, z kłącza i rozłogów wyrastają długoogonkowe, karbowane, ciemne, dołem omszone, górą gładkie, długoogonkowe liście, nasada ogonków szeroka i rynienkowata, pęd kwiatonośny ma wełniste włoski i skrętoległe liście obejmujące łodygę pochewkami, pod kwiatostanem są zaostrzone, z pędu wyrasta 20 kwiatowy koszyczek, podstawa to zielone, fioletowo nabiegłe listki okrywy chroniące kwiaty, kwitnie od maja do lipca, kwiaty rurkowe są czerwone, korona ma 5 ząbków, 5 zrośniętych pylnikami pręcików, 1 długoszyjkowy słupek o dwudzielnym znamieniu, pręciki i szyjka wystają z korony, kielich zmieniony w wianuszek włosków, tworzą puch kielichowy, na obwodzie koszyczka są kwiaty żeńskie z jednym dwuszyjkowym słupkiem, owoce to niełupki z puchem kielichowym, wiatrosiewny, porasta świerczyny regla górnego, kosodrzewinę i jałowe łąki, rośnie rzadko w reglu dolnym i na pogórzu

Arnika górska, złożone, ma grube kłącze, rozetkę liści i łodygę kwiatonośną, liście różyczki są grube, lancetowate, górą owłosione, łodygowe są naprzeciwległe, kwiatostan jest duży, pomarańczowozłoty, mogą być boczne koszyczki, listki okrywy są owłosione, na brzegu są żeńskie kwiaty języczkowate, w środku obupłciowe rurkowate, z języczkowatych wystaje dwuznamienny słupek, są płaskie, rurkowate mają 5 ząbków, pręciki zrośnięte nitkami z kwiatem otaczają dwuznamienny słupek, kielich tworzy puch, u podstawy szyjki powstaje nektar, zapylają ją motyle i błonkówki, jest przedprątność, owady przenoszą pyłek na dojrzewająće znamiona innych kwiatów, owoce to niełupki z puchem kielichowym, wiatrosiewne, rośnie od podnóży po kosówkę na jałowych łąkach górskich w całych Sudetach

Miłosna szarolistna, złożone rośnie nad potokami i źródłami w reglu górnym i powyżej lasu, szare włoski pokrywają liście i łodygę, osiąga 1,5 m, łodyga się rozgałęzia, koszyczki zebrane w baldachy, liście górą jasne, spodem szare od włosków są naprzemianległe, krótkoogonkowe, wyżej siedzące, ostrzejsze, liście odziomkowe są długoogonkowe, każdy liść jest trójkątnie nerkowaty, ząbkowany, unerwiony, różowofioletowe kwiaty w koszyczkach, zielonofioletowe listki okrywy, kwiaty rurkowate, zakończone 5 ząbkami, pylniki zrośnięte w rurkę, 5 pręcików, jeden słupek, długa, cienka, widełkowato rozdwojona szyjka, kielich ma postać puchu, motyle zapylają trąbkami, owoce to niełupki z puchem kielichowym, rośnie w Karkonoszach, górze Śnieżnika i Gór izerskich, rzadka w reglu dolnym, lubi wilgotne miejsca i brzegi potoków regla górnego, częsta w paśmie kosówki

Dziewięćsił bezłodygowy, złożone jest korzeń, pierzaste liście różyczki i wtulony koszyczek z bladożółtych kwiatów, korzeń jest długi, zdrewniały, z góry wyrastają pierzaste, kolczaste liście, kwitnie od sierpnia do września, koszyczek ma 7 cm, pokrywają go srebrne łuski, w nich są żółte, brązowe lub białe kwiaty rurkowate, rurka ma 5 ząbków, 5 zrośniętych pylnikami pręcików otacza niteczkowatą szyjkę słupka, łuski otwierają się w słoneczne dni, zapylany przez błonkówki, owoce to jednonasienne niełupki z puchem rozsiewane przez wiatr i zwierzęta, rośnie na trawiastych zboczach i śródleśnych łąkach, na suchych pastwiskach całych Sudetów

prosienicznik jednogłówkowy, złożone na halach i upłazach ponad lasem, grube, owłosione, puste, obrzmiałe pod koszyczkiem, nierozgałęzione łodygi wyrastają z rozety liści, liście podługowate, owłosione, całobrzegie lub ząbkowane, koszyczek ma ciemne, owłosione, pędzelkowate na brzegach listki okrywy żółte kwiaty języczkowate są zrośnięte w rurkę z płaskim płąteczkiem, 5 pręcików zrośniętych pylnikami z wystającą niteczkowatą szyjką, ma 2 znamiona, kielich to włoski, owoce to niełupki z puchem kielichowym, rośnie w Karkonoszach, Górach Izerskich i na Śnieżniku na śródleśnych polanach regla dolnego, pospolity w kosówce, tworzy tu roślinność halną

Modrzyk górski, złożone bylina ma 1,5 m, tworzy kępy lub dywany, łodyga i liście mają sok mleczny, łodyga jest gruba, czerwono nabiegła, w górze pokryta szczecinkami i gruczołkami, skrętoległe, duże, klinowate, ząbkowane, głęboko powcinane liście z trójkątnym ostatnim odcinkiem, dolne mają oskrzydlone ogonki, górne są siedzące, nasadami obejmują łodygę, dołem każdy liść jest sinoniebieski, kwitnie do czerwca do sierpnia, koszyczki zebrane są w grona, koszyczek otacza gruszkowata okrywa z dachówkowatych listków, listki są wąskie, kwiaty niebieskofioletowe, języczkowe, obupłciowe, korona ma języczek, pręciki są niebieskie, zrośnięte pylnikami, szyjka słupka nitkowata i rozdwojona, kielich tworzy puch, owoce to niełupki z puchem, rośnie w wilgotnych i świetlistych miejscach nad brzegami lasu, przy potokach, daleko rozlewających się źródliskach, wysoko w górach nad strumykami, w wilgotnych jarach i zaroślach

jastrzębiec alpejski, złożone rośnie w wyższych częściach Karkonoszy, Gór Izerskich i na Śnieżniku, najczęstszy w Karkonoszach na skalnych półkach i zboczach, roślina murawowa, niska, owłosiona roślinka, liście różyczki są lancetowate, całobrzegie, tępe lub zaostrzone, od spodu gęsto pokryty włoskami gruczołowymi i włoski w kształcie gwiazdki, od góry rzadziej, liście łodygi podobne do odziomkowych, łodyga ma dołem ciemne, górą jasne włoski i gwiazdkowe i gruczołkowe, koszyczek ma owłosione włoskami do 5 cm dno kwiatowe, kwitnie w lipcu i sierpniu, kwiaty języczkowate wyciągnięte w język, kielich zmieniony w puch, 5 pręcików zrośnięte pylnikami, przez nie wystaje szyjka z 2 znamionami, owoce to niełupki z puchem

jastrzębiec pomarańczowy, złożone ma czerwonopomarańczowe kwiaty, kwitnie na łąkach i halach Karkonoszy, Gór Izerskich, Bialskich i innych w lipcu i sierpniu, języczkowate, lekko ząbkowane lub całobrzegie liście rozety, podobne liście łodygi, tylko mniejsze, łodyga ma włoski gwiazdkowe i gruczołkowe, czasem łodyga się rozgałęzia, koszyczki zebrane w baldach, okrywy z dachówkowato ułożonych wąskich listków, kwiaty języczkowe mają 5-ząbkową łateczkę, 5 pręcików zrośnięte pylnikami otacza nitkę szyjki i 2 skierowane w górę znamiona, kielich tworzy puch, zalążnia poniżej puchu, owoce to niełupki z puchem, koszyczek otwiera się w czasie słonecznej pogody

Ciemiężyca zielona, liliowate, ma grube kłącza, pędy ww słońcu nad potokami osiągają 1,5 m, w cieniu kilkadziesiąt cm, grube, owłosione, nierozgałęzione łodygi, liście skrętoległe, pochwami otaczają łodygi, są eliptyczne, zaostrzone, górą gładkie, dołem owłosione, wzdłuż nerwów pofałdowane, kwitnie od czerwca do sierpnia, gwiazdkowate, żółtozielone kwiaty na długich szypułkach podparte wąskimi liśćmi, okwiat ma 6 listków, niezróżnicowany na kielich i koronę, działki owłosione, 6 pręcików, okrągłe, żółte pylniki, 1 słupek, 1 zalążnia, 3 szyjki, każda ma znamię, zapylany przez muchówki, kwiaty zebrane w wiechy, owoce to włochate torebki, rozchylają się 3 klapami, nasionka płaskie, rośnie od podnóży do kosówki na wilgotnych miejscach całych Sudetów

Liczydło górskie, ma grube, pełzające kłącze, długie korzenie idące w dół, łodyga rozgałęziona lub nie, łodyga zygzakowato zgięta, ma skrętoległe, nagie, jajowate liście z sercowatymi nasadami, w lipcu tworzy pod liściem 1-2 kwiaty, na długich kolankowo zgiętych szypułkach. Kwiaty dołem białe, górą zielone, mają 6 działek po 3 w okółku, 6 pręcików z długimi pylnikami, wyrastają u nasady płatków, 1 słupek ma 3 komory, wydłużoną szyjkę, owadopylny przez różne owady, może być samopylny, owoce to czerwonawe, centymetrowe jagody, bruzdkowane, rogaliczkowe nasiona, rośnie w ziołoroślach, wilgociolubna bylina, rośnie w lasach bukowych i świerkowych w całych Sudetach i wśród wilgociolubnych bylin ponad lasem w Karkonoszach

Sit skucina, sitowate, roślina alpejska rośnie na najwyższych halach i zboczach na Śnieżce i Czarnym Grzbiecie, gdzie tworzy murawki, cienkie pędy sinozielone latem, rude jesienią, przy ziemi otoczone są pochewkami, maja rozgałęzione korzenie, dołem łodygi bezlistne, w górze są szydlaste, rynienkowate liście z postrzępionymi pochewkami, jest 3 liście (2-4), kwitnie od czerwca do lipca, kwiatostany mają długie szypułki, maleńkie kwiaty mają 6 brunatnych, błoniastych działek i 6 pręcików z dużymi pylnikami, jest 1 słupek z długą szyjką i 3 pierzastymi znamionami, owoce to owalne torebki z oskrzydlonymi nasionkami, wiatrosiewna

Wełnianeczka darniowa, turzycowate na torfowiskach Karkonoszy i Gór Izerskich, tworzy kępki, umorzenia się w torfie długimi korzeniami, latem szarozielona, zimą żółta, łodygi sztywne, podłużnie bruzdkowane, od ziemi okryte pochwami, liście zredukowane do pochewek, najwyższa pochwa ma blaszkę liściową, łodyga bezlistna, zredukowany okwiat ma 6 szczecinek, 3 pręciki o wydłużonych pylnikach, 1 słupek ma długą szyjkę i 3 znamiona, piórkowate znamiona wystają z kwiatu, kwiatostan to jajowaty kłosek, wiatropylne, owoce to trójścienne, wydłużone, brunatne orzeszki, roślina torfotwórcza, obom niej są w Karkonoszach wełnianeczka alpejska z cieńszymi, trójkanciastymi, szorstkimi, sztywnymi łodygami, jej kłosy mają wełniaste nitki ze szczecinek okwiatu

Turzyca skąpokwiatowa, turzycowate, rośnie na torfowiskach, głównie w Karkonoszach i Górach Izerskich, ma 5-15 cm wysokości, ma cienkie kłącze, trójkątne, szorstkie łodygi mają 2-3 liście, są siedzące, płaskie, szersze od łodyg, w dole tworzą pochewki, w maju i czerwcu tworzą kłoski na szczytach łodyg, na jednej szypułce są 2-4 kwiaty słupkowe, wyżej 1-2 pręcikowe, kwiaty bez okwiatu otaczają łuskowate przysadki, przysadki w kwiatach słupkowych opadają, odsłaniając pęcherzyki z pojedynczymi słupkami, z pęcherzyka wystają 3 znamiona, 3 pręciki zwisają pylnikami, wiatropylna, owoce to wydłużone orzeszki w pęcherzyku wiatrosiewny i rozsiewany przez zwierzęta, pęcherzyk przyczepia się do futra

turzyca tęga, turzycowate wśród roślinności halnej na Śnieżniku i w Karkonoszach, ma kanciaste, trójkątne łodygi, sine liście i czarne kwiaty, są podziemne grube rozłogi pokryte brunatnymi pochwami, 4-6 liści jest ściętych do środka i ma ostry koniec, liście maja pochwy lub wyrastają z rozłogów, od maja do lipca są szczytowe kwiatostany, mają 3-4 kłoski podparte uszkowatymi podsadkami, najwyższy kłosek ma kwiaty męskie, niżej są żeńskie, kwiaty otaczają pachwinki uszkowatych przysadek, brak okwiatu, męskie mają przysadkę i 3 pręciki, żeńskie mają pęcherzyk ze słupkiem i przysadkę, pęcherzyki są jajowate, w dole zielone, w górze czarne, 2 znamiona wystają z pęcherzyka, który otula zalążnie, owoce to sześciościenne orzeszki z pęcherzykiem, rośnie na murawach i torfowiskach, w Karkonoszach jest też turzyca czarna, ma żywozielone liście, 3 znamiona, porasta kępkami skalne miejsca

Mietlica skalna, trawy, rośnie w Karkonoszach na skalnych grzbietach i półkach, tworzy wysokogórskie murawy, kępki są miękkie, gęste, wnikają korzeniami głęboko w szczeliny skalne, miotełkowate kępki otaczają resztki zeschłych liści, łodyga to źdźbło, kilka liści otacza je szczelnie pochewkami, z pochewek wyrastają ukośne blaszki, w nasadzie blaszki przy wejściu do pochwy jest języczek, który chroni pochwę przed owadami i kurzem, płaskie liście w zimnie i na wietrze zwijają się w rynienki, w lipcu i sierpniu tworzy wiechy, każdy kłosek podpiera lancetowata, brudofiołkowa plewa z żółtym pasem na szczycie, plewy osłaniają 2 łuseczkowate plewki, jedna ma długą zgięta oś, w plewkach są 3 pręciki i słupek, nitki są długie, pylniki zwisają, słupek to zalążnia i 2 piórkowate znamiona wystające poza plewki, po zapyleniu słupek zmienia się w ziarniak

Trzcinnik owłosiony, trawy tworzy wysokie łany w reglach i kosówce, lubi wilgotne i świetliste miejsca, mokre poręby, wyższe zbocza górskie i kopulaste szczyty, pośród krzewów, omija skaliste miejsca i najwyższe szczyty Karkonoszy i zacienione lasy, źdźbło wyrasta łukowato z podziemnego kłącza, szerokie, zgrubiałe liście wyrastają z węzłów, część liścia obejmuje pochwą łodygę, na granicy blaszki z pochwą jest szczecinka włosków, od strony łodygi jest postrzępiony języczek, wiecha ma 20 cm, kłoski są na szypułkach, nie ma okwiatu, kwiaty otaczają 2 lancetowate plewy, nad nimi są 2 plewki, całość otacza wieniec włosków, w kwiecie są 3 pręciki o długich, zwisających nitkach i 1 słupek z 2 piórkowanymi nasionami, wiatropylny, owoce to ziarniaki, rośnie w Sudetach na polanach i porębach regla górnego i w kosówce, w porębach i lasach jest trzcinnik leśny, rośnie niżej, tworzy kępy, źdźbło ma wzniesione, nie owłosione na kolankach

kostrzewa sina, trawy roślina muraw powyżej 1200 m w Karkonoszach i na Śnieżniku na kamieniach, zboczach, w kamyczkach, pomiędzy głazami i skalistych miejscach ma grubą łodygę, kilkukwiatowe kłoski, odziomkowe liście są szydlasto złożone, co chroni je przed wiatrem i mrozem, woskowane, sine, skupione w kępki, łodygowe są zredukowane do wąskich blaszek, latem w kłoskach rozwijają się małe roślinki, jest żyworodna, młode roślinki tworzą pęczki listków, z których po opadnięciu na ziemię rozwijają się nowe kostrzewy, to rozmnażanie wegetatywne, kwiat może kwitnąć i dawać ziarniaki, w lipcu i sierpniu są kwiaty, kłosek ma od dołu 2 plewy, wyżej jest 2-6 kwiatków osłoniętych 2 plewkami, są 3 pręciki i 1 słupek, pylniki wystają z kłoska

Kruszczyk rdzawoczerwony, storczykowate, na zimę gromadzi w kłączu zapasowe materiały, co roku odnawia zielone części, ma naprzemianległe, jajowate liście o szorstko unerwionych brzegach i nerwach, latem wytwarza kwiaty na krótkich skręconych szypułkach, kwiaty są w grono, jest 6 działek w 2 okółkach, zewnętrzne są omszone, wewnętrzne gładkie, wszystkie są rdzawoczerwone lub czerwonofioletowe, 1 działka tworzy warżkę, która dzieli się na 2 łatki, w środku jest bruzdkowane, brzegiem falista, to lądowisko dla owadów, jest 1 płodny pręcik zrośnięty z szyjka słupka w prętosłup, pylnik jest pod znamieniem, reszta pręcików to prątniczki, pyłek to masa-pyłkowina, przenoszą ją osy, jest głęboko w kwiecie u podstawy warżki, gdzie osa musi sięgnąć główką, naciska nią na pylniki, oblepia się pyłkowiną i przenosi je na znamię innego kwiatu, czasem jest samozapylenie przed otwarciem kwiatu, owoce to torebki z drobnymi, lekkimi, licznymi nasionkami, zarodek rozwija się po wniknięciu grzyba, który go odżywia, po 3 latach od wniknięcia grzyba wytwarza liścień, za rok tworzy 1 liść, za następny rok 2, wtedy jest samożywny, żyje na słonecznych i wapiennych zboczach, wśród ziół, w widnych lasach i zaroślach, lubi pasma niskie i średnie, częsty w Górach kaczawskich, Stołowych, Kotlinie Kłodzkiej, rzadszy w innych pasmach Sudetów, pojawił się w cieplejszym okresie historycznym

Gółka długoostrogowa, storczykowate, ma piękne, purpurowe kwiaty i zapach podobny do hiacynta, ma palczasto podzieloną bulwkę, nad nią pęczek mięsistych korzeni, wyrasta z niej pęd, liście są naprzemianległe, równowąskie, zaostrzone, maleją ku górze, przechodzą w drobne, wąskie przysadki, im wyżej tym rzadsze liście, każdy liść obejmuje pochwą łodygę, kwiatostan to gęste, walcowate grono, ma fioletowopurpurowe, lilioworóżówe lub białe kwiaty, kwitnie do maja do sierpnia, maa 6 działek, 3 skupiają się w hełm, 2 otulają boki, 1 tworzy skierowaną w dół warżkę, która ma trójwrębną, cienka, długą ostrogę, w środku jest 1 płodny pręcik zrośnięty z szyjką słupka w prętosłup, robi pyłkowinę jako drobne maczużki, znamię jest pod pylnikiem, 3 pręciki są zmarniałe, 2 zmienione w prątniczki, zapylana przez ćmy i motyle, szukają nektaru obecnego w ostrodze i prątniczkach, pyłkowina przylepia się do ssawek i jest przenoszona na znamiona innych kwiatów, owoce to torebki z drobnymi nasionkami, zarodek rozwija się gdy zniknie do niego grzyb, po 3 latach z grzybem tworzy liścień, 1 liść za rok, 2 za następny rok, potem gółka jest samożywna, rośnie w całych Sudetach, na łąkach i polanach od pogórza po szczyty, w Karkonoszach jest powyżej granicy lasów, podobny żyjący w tych samych miejscach gołek białawy, ma żółtawobiałe, słabo wonne kwiaty

gru 10 2021

O Sudetach


Komentarze (0)

Roślinność Sudetów jest zróżnicowana, im wyżej, tym inne zbiorowiska. Chociaż górskie lasy i łąki mają podobną roślinność do niżowej, wysokogórska roślinność jest podobna do tej z dalekiej północy. Im wyżej tym bardziej surowy klimat, dlatego im wyżej, tym rośliny coraz później zaczynają i coraz wcześniej kończą kwitnienie i owocowanie. Rośliny wysokogórskie to byliny z rozwiniętymi kłączami, które przesypiają zimę. W Sudetach jest mało roślin jednorocznych, które zimują jako nasiona. Im wyżej tym temperatura spada, a śnieg zalega coraz dłużej. Najwyżej jest klimat arktyczny. Wysokogórskie byliny są zimozielone, skórzaste liście nie marzną, chronią podziemne części przed zamarznięciem, wiosną od razu fotosyntetyzują i roślina szybko jest gotowa do kwitnięcia i wydania nasion. Kolorowe kwiaty z miodnikami wabią owady do szybkiego zapylenia. Kwiaty roślin owadopylnych mają wyspecjalizowanych zapylaczy lub wiele owadów może je zapylać, robią dużo pyłku, pachną, trawy i turzyce także dają dużo pyłku. Owoce są liczne, wiele ma skrzydełka, dzięki którym wiatr roznosi je na duże odległości, by przed zimą zdążyły trafić na dobrą ziemię.

W górach nawet latem w nocy zdarzają się przymrozki, dlatego rośliny maja owłosienie chroniące je też przed wiatrem, włoski pokrywają łodygi, liście, kwiaty np. u prosienicznika jednogłówkowego, jastrzębca alpejskiego, sasanki alpejskiej i kuklika górskiego. Liście pokrywają woski chroniące przed zimnem, kostrzewa i inne rośliny zwijają liście w czasie suszy, co chroni przed chłodem i utratą wody.

Oprócz niskich temperatur i suszy rośliny narażone są na silne opady, wiatry, silne słońce, niskie ciśnienie powietrza, w celu przystosowania rośliny górskie są niskie, darenkowate jak mchy, ciała roślin tworzą podusie z gęstych łodyg i liści, co chroni przed wiatrem, utratą wody-chłoną wodę jak gąbki, w środku darenki jest ciepłe powietrze zatrzymane, taki pokrój mają skalnice, rozchodnik alpejski, pierwiosnka maleńka, jeszcze bardziej skupione pokroje mają łąkowe rośliny-sit skucina, mietlica skalna, turzyce, pokroje różyczkowate z pędem wyrastającym z rozety liści mają podbiałek alpejski i prosienicznik jednogłowkowy. Darenki i różyczki zmniejszają kontakt rośliny z zewnętrznym światem, pozwalają wykorzystać ciepło z nagrzanej słońcem gleby, chronią przed utratą ciepła rośliny i gromadzą wodę między liśćmi. Cytoplazma ma związki chemiczne, które pozwalają roślinom zamarzać i odmarzać i żyć dalej. Skalnice i rozchodnik alpejski są odporne na zimno

Kostrzewa niska jest żyworodna, zamiast owoców i nasion wytwarza w kłosach małe roślinki, rozmnóżki, które po wypadnięciu ukorzeniają się w ziemi, to także przystosowanie do krótkich lat. Gleba Sudetów ma bazę ze skał krystalicznych np. z granitu, który rozkładając się daje kwaśne gleby, na marglach, wapieniach i piaskowcach powstają zasadowe gleby wapienne, w Sudetach dominują kwaśne gleby, zasadowe leżą miejscami, na tych miejscach rosną wapniolubne rośliny-storczyk kruszczyk rdzawoczerwony i goryczka orzęsiona. Mało jest gleb z dużą ilością azotu, powstają w pobliżu schronisk ludzi i wodopoju zwierząt, ludzie i zwierzęa dostarczają glebom azot, rosną tu pokrzywy, szczaw alpejski i lebiody. Klimat i gleby to główne czynniki decydujące o florze Sudetów.

W przeszłości lądolód wielokrotnie niszczył roślinny Sudetów, jeszcze 10 tysięcy lat temu w Polsce była Tundra, w Sudetach rosły karłowate brzozy, wierzby, mchy i zioła, podczas ocieplania się klimatu większość tych roślin wycofała się na północ, ale wysoko w górach zostały polodowcowe relikty. W Sudetach dominują na torfowiskach i mokradłach sudeckich, gdzie klimat przypomina ten z czasów lodowca. Tylko w Sudetach są: na mokradłach rośnie gnidosz sudecki, na skałach skalnica śnieżna. Skalnica bazaltowa na całym świecie jest tylko w Karkonoszach, tylko w Polsce w Karkonoszach są dzwonek brodaty i paproć zmienka górska, Karkonosze mają najwięcej gatunków wysokogórskich, ale są one też w innych górach np. Tatrach. Najpiękniejsze rośliny są w polodowcowych kotłach. Sudety Zachodnie mają klimat bardziej atlantycki, z dużą ilością opadów, rosną tu śledzienica naprzeciwlistna, wszewłoga górska, przytulia hercyńska, Sudety Wschodnie mają klimat kontynentalny, rośnie tu dzwonek brodaty, rzeżucha trójlistkowa, paprotnik Brauna.

Torfowiska dominują w Karkonoszach i Górach Izerskich ze względu na wzrastające ku zachodowi opady i wysokość, rosną tu niebielistka trwała, wełnianeczka darniowa i wełnianeczka alpejska.

Ludzie na terenach po wycince lasów sprowadzili rzadkie lub nieznane wcześniej gatunki jak trzcinniki, maliny, jeżyny, poziomki, poręby porosły lepiężnikami, a łąki bliźniaczką. Wokół siedzib ludzi jak schroniska, domy, gospodarstwa rosną szczaw górski, pokrzywa, lebioda, które wypierają naturalne rośliny.

Rośliny rosną w wielogatunkowych zbiorowiskach roślinnych, gdzie każdy gatunek ma podobne wymagania. Zbiorowiska różnią się liczbą gatunków i ich układem np. zbiorowiska leśne mają warstwy, buczyny i inne lasy mają warstwę drzew, krzewów, zielnych roślin, mchów i porostów, zbiorowiska trawiaste mają warstwę traw oraz mchów i porostów. Lasy, łąki i torfowiska mają różne gatunki, dlatego są lasy, bukowe, świerkowe itd. Również łąki i torfowiska mają różne gatunki. Wraz ze wzrostem wysokości zmienia się skład gatunkowy zbiorowisk roślinnych, bo wiele roślin nie radzi sobie w górach. Rożne wysokości to różne piętra wysokości. Pogórze sięa 500 m. n. p. m. tu są ludzie, mają łąki, pola, niewiele zostało lasów, dawniej było to piętro lasu liściastego z dominacją buka, lipy, grabu, nad potokami rosły wierzby i olsze, sosny rosły w suchych miejscach, w zacienionych jodły, obecnie są takie lasy liściaste w Kotlinie Kłodzkiej, dalej pozostały porastające strumienie olsze, wierzby i jesiony, wierzby krzewiaste. Regiel dolny jest od 5000m do 1000 m, kiedyś rosły tu buki, jodły i jawory, obecnie świerk posadzony przez ludzi, rzadko zdarzają się buczyny, które są naturalnymi lasami regla dolnego. Rośną tu też jodły i cisy. Lasy liściaste mają dobrze rozwiniętą roślinność zielną kwitnącą przed wypuszczeniem liści przez drzewa, wczesną wiosną kwitnie w buczynie wawrzynek wilcze łyko, a w maju rzeżucha trójlistkowa i żywiec kremowy. W buczynie rośnie paprotnik kolczysty z zimozielonymi, skórzastymi liśćmi. Wilgotne buczyny z domieszką jaworów mają miesięcznicę trwałą. Nad brzegami potoków rosną wilgotne lasy liściaste z olszami szarymi, jaworami i jesionami, na przełomie maja i czerwca kwitną tu świerząbek orzęsiony, śledziennica naprzeciwlistna, skrzyp olbrzymi, wtedy przekwitają rosnące w ziołoroślach lepiężniki. W ziołoroślach jest też świerząbek orzęsiony. Na wilgotnych łąkach jest pełnik europejski kwitnący wczesną wiosną, potem kwitnie ciemiężyca zielona.

Regiel górny porastają wysokogórskie lasy świerkowe lasy zwane świerczynami, rosną tu wietlica alpejska, podrzeń żebrowiec, widłak wroniec, przytulia hercyńska, podbiałek alpejski, trzcinnik owłosiony, liczydło górskie i borówki, nad potokami rosną lepiężnik biały, miłosna szarolistna, modrzyk górski i róża alpejska. 1200 m n.p.m. drzewa staja się coraz niższe, stopniowo karłowacieją, las staje się coraz rzadszy, pojawia się górna granica lasu, pojawia się kosodrzewina to iglasty krzew, jest ona tylko w Karkonoszach i na Śnieżniku, bo Sudety są niskie. Górna granica lasu podnosi się na grzbietach, opada w dolinach, w pobliżu lasu są harfowe, kandelabrowe i chorągiewkowe formy świerka, któremu wiatr, lawiny i upadek kamieni nadał kształt. Ponad górną granicą lasu jest piętro kosodrzewiny, które sięga w Karkonoszach do 1450 m n.p.m. Pośród kosodrzewiny rosną borówki, mchy i porosty. Wspólne dla piętra kosodrzewiny i regla górnego są bażyna czarna, paprocie, widłaki i wierzba śląska. W tym piętrze są też ziołorośla, rosną tu miłosna szarolistna, tojad mocny, wietlica alpejska, jaskier platanolistny, świerząbek orzęsiony, lepiężnik biały, modrzyk górski, ciemiężyca zielona, liczydło górskie. Ziołorośla są nad potokami, pod zraszanymi woda skałami i w cienistych, wilgotnych żlebach. Na mnie wilgotnych, ale bardziej zasobnych terenach rosną traworośla, przeważa tu trzcinnik owłosiony, wiosną kwitną tu zawilec narcyzowy i sasanka alpejska.

Obok traworośli rosną bliźniaczyska, psiary, także trawiaste, dominuje tu trawa bliźniaczka, psia trawka, rośnie na ziemiach ubogich w składniki pokarmowe, tworzy luźne darnie, obok psiej trawki są tu pięciornik złoty, kuklik górski, dzwonek brodaty, arnika górska, prosienicznik jednogłówkowy, wyżej rośnie sasanka alpejska, turzyca szara i widłak alpejski. Piętro kosówki to także torfowiska, mchy torfowe i szczątki innych roślin utworzyły tu torf, torfowiska tworzą moczary, pokrywają zbocza Karkonoszy i Gór Izerskich, suchsze torfowiska przechodzą w zbiorowisko kosodrzewiny, na wilgotnych rośnie wierzba lapońska. Na torfowiskach jest wełnianeczka darniowa, turzyce, w tym skąpokwiatowa, gnidosz sudecki i niebielistka trwała. Tutejsze rośliny naskalne rosną na nieporośniętych kosówką żlebach i ścianach kotłów skalnych, są tylko w Karkonoszach, rosną tu skalnice, pierwiosnka maleńka, rozchodnik alpejski.

Ostatnie piętro halne, alpejskie jest od 1450 m do 1603 m, jest w Karkonoszach, są tu rośliny murawowe, głęboko ukorzenione w skalistej glebie, sit skucina, pierwiosnka, mietlica skalna, kostrzewa niska, jastrzębiec alpejski, pierwiosnka maleńka, sasanki, na pozbawionych roślin naczyniowych miejscach są porosty. Tak Sudety wyglądają dzisiaj, kiedyś było inaczej.

Obecnie Sudety tworzą 250 kilometrowy łuk, od zachodu zakończony Bramą Łużycką, na wschodzie Bramą Morawską oddziela się od Karpat. Sudety Zachodnie otaczają Kotlinę Jeleniogórską, Wschodnie od Środkowych oddziela Kotlina Kłodzka. Sudety od północy są łagodne, Śnieżka wyróżnia się wysokością. Obok łagodnych gór są wysokie, strome, pokryte urwiskami szczyty i pokryte skałami doliny. Wędrując po Sudetach poznajemy ich zróżnicowaną rzeźbę.

Sudety są stare, najstarsze są skały w Górach Sowich np. obecne na górze Słonecznej gnejsy mają 2 mld lat, powstały z iłów i piasków na dnie morze, dzięki ruchom górotwórczym, temperaturze i ciśnieniu powstały z nich obecne formy. Same Sudety wiele razy zmieniały się, bywały wysokimi górami i wyżynami oraz krami skalnymi wymytymi przez deszcze i rzeki oraz zerodowanymi. Czasem otaczały je dziś nieistniejące rzeki olbrzymy i ciepłe morza. W paleozoiku część Sudetów otaczały morza, gdzie osadzały wapienie piaskowce, kwarcyty i łupki. Podczas karbońskich ruchów górotwórczych 300 mln lat temu powstały Prasudety, zajmowały one też dzisiejsze Przedgórze. Działanie wiatru i wody obniżyło je i pod koniec kredy zalało je morze, było to 100 mln lat temu. Na powierzchnię na zachodzie wystawała wyspa Karkonoszy, na wschodzie Góry Sowie, Śnieżnik i Góry Bardzkie stanowiły ląd sudecki. W starszym trzeciorzędzie 40 mln lat temu Sudety były równiną z wystającymi kopulastymi pagórkami, które przetrwały dzięki budowie z twardych skał. Pozostałością tej równiny są płaskie wierzchowiny Karkonoszy, Gór Sowich i innych wypiętrzone pod koniec trzeciorzędu przez kolejne ruchy górotwórcze, które wypiętrzyły Kaukaz, Alpy i Tatry, Sudety osiągnęły wtedy obecną wysokość i powstały w nich rozpadliny i uskoki, które podzieliły je na mniejsze grzbiety/ Wtedy w Sudetach działały wulkany, które zostawiły stożki najliczniejsze na

Pogórzu Izerskim i Kaczawskim.

450000 lat temu po raz pierwszy dotarł do Polski lodowiec, który 4 razy wycofywał się i napierał na nasz kraj, ale 2 razy oparł się o Sudety i zniszczył ówczesną florę. Podczas zlodowacenia śnieg zalegał przez cały rok, tworzył się lodowce górskie, których jęzory spływały w dół. Lodowce i śnieg wyrzeźbiły sudeckie skały, ukształtowały kotły Karkonoszy, odsłoniły strome krawędzie i urwiska. W dniach kotłów zostały jeziora polodowcowe powstałe ze stopionego lodu. Zimny, ostry i wietrzny klimat ukształtował skałki, które są rozsypane po Sudetach, skały pękały, wietrzały i powstawały mury skalne, turnie i bastiony. W tym klimacie mogła przeżyć tylko flora zimnolubna, która dziś jest tylko w Afryce, porastała niepokryte śniegiem tereny, jedynymi drzewami były tundrowe karłowate wierzby i brzozy, niektóre są do dziś. Kiedy lodowiec się wycofywał wkraczały brzozy i sosny, które tworzyły pierwsze, rzadkie lasy. 4000 lat temu klimat był cieplejszy niż dzisiaj, roślinność naskalna rosła tylko w polodowcowych kotłach i na szczytach Karkonoszy, resztę gór pokrywały lasy liściaste z bukiem, dębem, lipą, klonem, jaworem, leszczyną, potem klimat się ochładzał i wilgotniał, co spowodowało obniżenie granicy lasu, drzewa liściaste przetrwały tylko w najniższym piętrze górskim, gdzie dominowały jodła i buk, świerk, który w lesie bukowo-jodłowym był domieszką tworzył osobne piętro nad lasem mieszanym.

Potem na lasy Sudetów zaczął oddziaływać człowiek, pierwsze narzędzia krzemionkowe i węgielki z ognisk znaleziono w jaskiniach Gór Kaczawskich i Kotliny Kłodzkiej. Ludzie pojawili się w Sudetów 5000 lat temu. Ludzie karczowali lasy, by uprawiać warzywa i owoce oraz mieć pastwiska. W 12 w ludzie zaczęli wykopywać rudy złóż w Sudetach. Górnictwo i hutnictwo pochłaniało wiele drzew, najpierw wycinano drzewa w pobliżu osad górniczych, od 16 w drwale wycinali lasy w całych Sudetach, lasy liściaste wycięto, posadzono świerka, bo iglaki rosną szybciej niż drzewa liściaste.

Lasy świerkowe, nieprzystosowane do takiego ekosystemu przetrwały do dziś, drzewa w nich są chore i słabe, gęste gałęzie nie przepuszczają światła przez co na dnie lasu nie ma roślin zielnych, dno lasu pokrywa igliwie. Świerki są przystosowane do wyższych pięter górskich, mają krótkie korzenie, w glebach niższych regli przewraca je wiatr. Lasy zniszczone przez wiatry to wiatrołomy, duże ich połacie są w Sudetac. Masowe wycinanie lasów skutkowało powodziami, sadzenie innych gatunków od naturalnych wiatrołomami, w Sudetach pojawiły się korniki niszczące lasy świerkowe. By nie dopuścić do klęsk żywiołowych człowiek musi umiejętnie korzystać z przyrody, a korzystanie z darów natury musi być poprzedzone jej poznaniem, stąd ochrona przyrody i jej bogactwa.

Dlatego ważna jest ochrona Sudetów. Wszyscy ludzie kochają kwiaty, ale chcąc je mieć i dawać innym zrywamy je i niszczymy. Każda roślina jest częścią przyrody, a rośliny górskie nie nadają się do bukietów, szybko umierają w wazonach, potrzebują określonej gleby i składników mineralnych, dlatego mogą żyć tylko w górach. Współczesne zagrożenia to zrywanie pięknych górskich kwiatów, które potem są wyrzucane wzdłuż szlaku. Wszystkie rośliny powinny zostać w przyrodzie, stosunek ludzi do przyrody pokazuje ich wiedzę i kulturę.

W Karkonoszach rosną rośliny żyjące tylko tam, tworzą ekosystemy górskie. Karkonosze to także ciekawa budowa geologiczna-bloki skalne i skały o niezwykłych rzeźbach.

Niezwykła fauna i flora spowodowały utworzenie parku narodowego. Karkonoski Park Narodowy służy ochronie roślin i zwierząt oraz zachowaniu sudeckiego najmniej zmienionego przez ludzi ekosystemu górskiego. Powstał na podstawie zarządzenia Rady Ministrów w 1959 r. Ma on 5,5 tys ha, ciągnie się od Szklarskiej Poręby, Jagniątkowa, Karpacza po granice Polski, obejmuje wszystkie piętra górskie z lasami, murawami, roślinnością halną i z piętra kosówki. Należy do niego położone ścianami nad Sobieszowem wzgórze z zamkiem Chojnik. Park ma tablice mówiące o jego granicach.

Naukowcy mogą badać tu mało zmienioną przez ludzi przyrodę ożywioną i nieożywioną i poznać przeszłość Ziemi. Ich badania są wykorzystywane do poprawy wydajności gleb, przeciwdziałaniu powodziom i uprawie lasów. Karkonosze ze swoimi widokami i czystym powietrzem to doskonałe miejsce do odpoczynku i rekreacji. Turyści sami mogą podążać szlakami, a z przewodnikiem dotrzeć na grzbiet. Nie wolno zbaczać z wytyczonych ścieżek ani wkraczać na tereny ścisłych rezerwatów, które są w miejscach występowania cennych gatunków roślin i zwierząt oraz w miejscach lęgowych zwierząt, nie wolno niszczyć roślin ani płoszyć zwierząt, hałasować, nacinać skał ani drzew, śmiecić, zrzucać ze zboczy kamieni i w dół kotłów. W góry najlepiej jechać w małych grupkach powiadamiając o tym Polskie Towarzystwo Turystyczne lub dyrekcję Parku.

Oprócz parku są jeszcze rozsiane po całych górach rezerwaty przyrody chroniące cenne ekosystemy, krajobrazy, gatunki i nieożywione elementy natury, w górach Bialskich jest Puszcza Jaworowa, rezerwat buczyny, w której rośnie dużo jaworów, las ten przypomina pierwotną puszczę sudecką, jest tu wiele cennych zwierząt. Kruczy Kamień koło Lubawki w Górach Kamiennych to rezerwat skał porfirowych, które są pozostałością po aktywności wulkanicznej, są to rzadkie i piękne skałki. Takich rezerwatów w Sudetach jest wiele, obowiązują w nich te same zasady co w Parku. Przetrwanie tamtejszej przyrody zależy od zachowania odwiedzających Sudety ludzi.

Na podstawie książki Rośliny Sudetów autorstwa Jerzego Fabiszewskiego, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa 1971 r