Najnowsze wpisy, strona 151


sie 30 2021 sól, cukier, pieprz w szkolnych sklepikach...
Komentarze (0)
przyroda 

Był pomysł zakazu sprzedaży słodyczy w szkolnych sklepikach oraz zakaz stosowania przypraw na stołówkach. Juz pisałam w dziale ,,Metabolizm glukozy'' o cukrze jako źródle czystej energii bez ubocznych metabolitów jak np. amoniak zmieniany w mocznik i wydalany z moczem powstający w wyniku trawienia białek czy aceton powstały na szlakch beta oksydacyjnych (trawienie tłuszczy). Oczywiście niewielkie ilości tłuszczy są potrzebne do wchłaniania witamin rozpuszczalnych w tluszczach, ale drożdżówki zawieraja tłuszcze, obecna w żółtkach jaj stosowanych do wyroby ciasta lecytynę, energetyczne cukry proste, które stanowią jedyne źródło energii dla mózgu, a dzieci intensywnie sie uczą, nie tylko w szkole, ale i w domu maja duzo zadań do odrobieni i materialu do wykucia z róznych, niekoniecznie interesujących je dziedzin, w tym celu mózg potrzebuje energi, a pozyskuje ją z glukozy. Teraz nawet zakazuja kanapek ze zwykłego białego chleba,a przecież blonnik trawi się tylko w 5% dzięki bakteriom jelitowym, reszta wychodzi z kałem w niezmienionej postaci, człowiek musiałby zjeść ogromne ilości otrębów by zaspokoić zapotrzebowanie energetyczne organizmu, nawet ssaki kopytne przystosowane do spozywania wysokich ilości błonnika jedzą duże ilości pokarmu. Dla nas skończyloby to się owrzodzeniem jelit. Taka dróżdżówka ma też zawsze jakis serek albo owoc, jabłko, brzoskwinię czy jagody, one są zdrowe dla oczu, a dzieci dużo czasu spędzają przy komputerze i telewizorze. Jeszcze brak czipsów mogę zrozumieć, ale nie drożdzówek czy zwykłych bułek.

Druga sprawa pieprz, o ile sa choroby, przy których nie mozna jeść słodyczy (choroby nie cecha 100% społeczeństwa) jak cukrzyca, czy soli jak nadciśnienie, ale nie ma choroby, która nie pozwala jeść pieprzu, nie w tak młodym wieku. Pieprz to nasiona pieprzu czarnego Piper nigrum. Pieprz wspomaga wydzielanie soków trawiennych i trawienie oraz wchłanianie pokarmu, jak większość produktów roslinnych obniża cisnienie tętnicze krwi, czyli niweluje działanie sodu, substancje zapewniające ostry smak działaja przeciwbolowo, pieporz ma witaminy B1, B2, B6, C, E, Ca, Fe, Mg, P, K, Na, Zn, Cu, Mn, Se, F, ponadto węglowodany, bialka i tłuszcz.
Sól niby nasza dieta przekracza normy spożywania soli, ale jest różnica między sypaniem soli do każdego posiłku, a wsypaniem łyżki soli do kilkunastulitrowego garka zupy dla kilkudziesięciu osób, każdy może policzyć stężenie łyżka czy 2, nawet 3 soli na gilkunastolitrowy garnek, to podzielimy na kilkadziesiąt talerzy po 75 ml każdy, ile osoba jedząca z jednego talerza tej soli spozyje. Sód i chlor są tak samo potrzebne jak wapń i potas, chlor stanowi składnik soku żołądkowego, który zapewnia odpowiednie pH dla pracy enzymów trawiennych i bytowania endogennych bakterii w żołądku, dzięki tym bakteriom i niskiemu pH chroni organizm przed zjedzonymi obcymi bakteriami. Ponadto razem z wapniem, sodem i potasem odpowiada za polaryzację komórki, jej zmiany warunkują generacje impulsów nerwowych, skurcze mięśni, w tym sercowego, mięśni gładkich w naczyniach krwionośnych i narządach wewnętrznych, umożliwiając perystaltykę, pracę serca i innych organizmów, na zasadzie pomp jonowych odbywa się transport międzykomórkowy. Ca, K, Na, Cl odpowiadaja za czynny transport komórkowy: symport (2 substancję czy jony) płyną w jedna stronę, antyport (1 rzecz idzie w 1, 2 w 2 stronę) i uniport (jest transportowana 1 rzecz). Polaryzacje komórek określa potencjał blonowy czyli różnica potencjałów po obu stronach błony komórkowej, wynika z rozdzielenia dodatnich i ujemnych jonów po obu stronach blony komórkowej, na zewnątrz dominuja dodatnie w środku ujemne, tak jest w każdej komórce, różnica między komórką a środowiskiem wynosi od -20 do -200 mV, potencjał blonowy ma od -50 do -55 mV, na zewnątrz odminuja jony wapnia i sodu, w środku chloru i potasu, repolaryzacja polega na migracji Cl i K na zewnątrz, jest zmiana potencjału błonowego. Skurcze mięśnia sercowego, skurcz miogenny, sa komórki rozmieszczone w różnych obszarach serca, tworzą węzły, komórki węzłó maja duzo materiałów zapasowych, maja niestabilny potencjał spoczynkowy (rozrusznika), w miotubulach, świadczy to o różnym rozkładzie jonów w środku i na zewnątrz, potencjał rosnie, gdy osiągnie wartośc progową jest potencjał czynnościowy, kanały jonowe genrujące potencjał czynnościowy. Jest powolna spoczynkowa depolaryzacja jest dzięki kanałom If, podczas depolaryzacji komórek zamykają się, otwierają się kanały wapniowe, w środku jest ujemny ładunek, jony wapnia idą do środka komórki, jest potencjał czynnościowy, komórki te łączą sie złączami szczelinowymi im wstawkami, potencjał rozprzestrzenia sie na reszt komórek, repolaryzacja jest dzięki jonom potasu, Kanały If otwieraja sie kationy idą do komórki, potencjał rosnie do uzyskania progu pobudliwości, otwieras sie kanał wapniowy, jest depolaryzacja, otwiera się kanał potasowyjony potasu uciekaja z komórki jest repolaryzacja. Złącza szczelinowe to kanały błonowe, ktorymi komórki w sercu są połaczone, przepływ jonw przez ten kanał daje zmianę potencjału. Obok komórek rozrusznikowych są komórki robocze (kardiomiocyty), kardiomiocyt ma filament główny z główkami miozynyn i siateczkę śródplazmatyczna z jonami wapnia, skurcz tych komórek ma 3 fazy: depolaryzację, Plateau i repolaryzacje, te 3 fazy warunkuja potencjał czynnościowy komórki roboczej, kardiomiocyt jest spolaryzowany, różnica wynosi 90 mV, kilka kationów płynie z sąsiedniej komórki, jest to bodziec gwałtownej depolaryzacji, szybko otwieraja się kanały sodowe, jony sodu płyna do komórki, odwrócenie potencjału do 20 mV, jest faza Plateau, wolno otwierrają sie kanały wapniowe, jony wapnia ida do komórki, otwieraja sie kanały potasowe, potas ucieka z komórki, jony wapnia uciekaja z siateczki sródplazmatycznej, jest to faza zależna od jonów wapnia, komórka kurczy sie repolaryzacja to usunięcie jonów potasu,. Zjawiska elektryczne wyprzedzaja zjawiska mechaniczne, kanały If z rodziny CHN4 aktywuje hiperpolaryzacja, na ich pracę wpływaja wewnątrzkomórkowe nukleotydy cAMP (cykliczny adenozyno-1,5-monofosforan), przepływ jonów K+/Na+. Węzeł zatokowy przy zyle głównej górnej- węzeł zatokowy SA narzuca rytm całemu sercu, serce kurczy się zgodnie z jego częstotliwościom, potencjał czynnościowy z jednego węzła idzie do drugiego, każdy węzeł generuje potencjał czynnosciowy, sa 4 drogi między węzłowe, węzeł przedsionkowo-komorowy AV daje skurcz komór i przedsionków, pęczek Hisa ma prawą i lewą gałąćź wzdłóż przegrody międzykjomorowej, na koniuszku serca sa włókna Perkuliniego, to układ bodźcoprzewodzący serca, bodźce idą węzłami, sefrce kurczy sie od końca wyrzucając krew. Fazę Plateau warunkuje przepuszczalnośc jonów Ca2+ i K+, tu rosnie przewodnictwo jonów Ca2+, maleje K+, potencjał czynnościowy w sercu otwiera kanały wapniowe w błonie komórkowej, jest to zależne od wapnia uwalnianie wapnia, w komórce wapń jest zgromadzony w siateczce śróplazmatycznej, jest uwalniany i usuwany na zewnątrz na zasadzie antyportu z udziałem pompy wapniowej, tu działa ATPaza, jest rozkład ATP. Uwalnianie wapnia z siateczki śródplazmatycznej jest z udziałem troponiny, częśc jonów wapnia jest usuwana z komórki, pompa sodowo-potasowazapewnia wymiennik wapnia, siła skurczu zależy od ilości jonów Ca2+, w starszym wieku wymiennik przestaje działać wapń zostaje w komórce. Skurcze m ięśni gładkich np. naczyń tętnic, przewodu pokarmowego też zależą od jonów wapnia i energii z ATP. akże skurcze mięśni szkieletowych, biochemia skurczu mięśnia-na filamentach cienkich sa główki miozyny potrzebuja energii, do miozyny przyłacza sie ATP, troponina i tropomiozyna blokują wslizgiwanie sie katyny, uwalnia się wapń łaczy sie z tropomiozyną, główka obraca się wzdłóz osi filamentu, do miozyny przyłacza się nowa cząśteczka ATP, regeneruje on miozyne i jest możliwy kolejny skurcz. Układ sarkotubularny umożliwia przenoszeniem impulsów względem komórki. Błona, sarkolema ma wgłebienia do komórki (sarkocytu), to kanaliki poprzeczne T, wzdłóż komórki biegna tubule, siateczka sarkoplazmatyczna magazynuje jony wapnia, siateczka tworzy kanaliki wewnątrzkomórkowe, łączą sie w końcowy kanalik zbiorczy. Kanalik T i ER łacza sie z receprorem DHT i wypustka stopkową. Białka tworza kanały wapniowe, jony Ca2+wpływaja do komórki przez, kanalik T, jest depolaryzacja, impuls idzie do receptora DHT, pociąga on wypustkę stopkową, otwierają się kanały wapniowe, wapń wypływa. Zakończenia aksonów rozszerzają się w cysternę jest acetylocholina, łączy się z receptorem wapniozależnym, między błoną presynaptyczną i postsynaptyczna otwierają się kanały jonowejest impuls, esteraza rozkłada Ach. Wchłanianie glukozy z jelit do krwi i z krwi do komórek odbywa sie przy udziale wapnia. Transport wapnia i potasu odbywa się przy udziale pomp sodowo-wapniowych i sodowo-potasowych, czyli na zasadzie antyportu, Na idzie w jedną stronę, K lub Ca w drugą. więc sód też ma tu swój udział.
Kolejnym sładnikiem soli jest jod, nie ma właściwie innej niz jodowana, a prawidłowe stężenie jodu jest tylko nad morzem, nie każdego dzisiaj stać na wyjazd nad morze. Jod jest w pożyweiniu np rybach morskich, ale my musimy wszystkie biogeny przyjmowac codziennie, a sól stanowi doskonale źródło jodu. Jod jest niezbędny do syntezy hormonów tarczycy: tyroksyny T4, trójjodotyroniny T3 i odwrotnej trójjodotyroniny (rewers-trójjodotyroniny) rT3, regulują one przemiany energetyczne (trawienie jelitowe i komórkowe, syntezę ATP), wzrost, rozmnażanie, syntezę białek, regeracje skóry, rozwój i pracę układu nerwowego. Hormon tyreotropowy przysadki TSH pobudza syntezę T3 i T4, do ich syntezy potrzeba jodu. T4 robiona w komórkach pęcherzykowych tarczycy z aminokwasu tyrozyny, tyroksyna ma 4 atomy jodu, gdy zostaje usunięty atom przy pozycji 5' jest T3, gdy 5 rT3, hormony tarczycy wzmagaja wchłanianie glukozy do krwi, rozkład tłuszczy na glicerol i kwasy tluszczowe, czyli chudnięcie, tycie jest przy niedoczynności hormonów tarczycy, często spowodowanej niedoborem jodu. Hormony tarczycy sa niezbędne do prawidlowego rozwoju dzieci i mlodzieży, u doroslych stymuluja syntezę hormonów plciowych, poprawiaja plodność, stymuluja laktację.

 

No i smak, jaki jest sens podawania potraw mięsnych bez przypraw, skoro mięso praktycznie nie ma smaku? Trudno zmuszać człowieka to jedzenia czegos co w ogóle nie smakuje. To meka jeśc takie potrawy, lepiej byłoby zastąpic mięso warzywami albo przyprawiać normalnie. niby zakaz ma zapobiec otyłości, a przecież w latach 90 sklepiki pelne było slodyczy, a dzieci były szczupłe, gdyż zamiast siedzieć przed komputerem czy telewizorem grały w piłkę, jeździły na rowerze, biegaly, grały w klasy, gumę, dziewczynki skakały na skakance. Otylośc to nie wina diety a braku ruchu.
sie 30 2021 Ikebana
Komentarze (0)
piękny dom i ogród 

japońska sztuka układania kwiatów-ikebana. Jej historia sięga końca VI w. n. e. początkowe bukiety z kwiatów i gałązek były proste, tu kwiaty skierowane były ku niebu, bardziej złożone kompozycje pojawiły się w XVI w. Najbardziej znany mistrz to Senkei Ikenobō. W tych bukietach ważny jest każdy szczegół jak gatunek, kolor uzytych roslin, kształt kwiatów, gałęzi, czy użytych w kompozycji kamieni, światło i miejsce położenia bukietu, ikebana ma symbolikę, ukazuje 3 elementy: ludzkość, niebo i ziemię, początkowo używano 3 kwiatów lotosu, najdłuższy symbolizował niebo, niższy czlowieka, najniższy ziemię, czyli cżlowiek jako istota pomiędzy niebiem a ziemią. Obecnie róniez rosliny symbolizują ludzi, którzy rodzą się, dojrzewaja i starzeją, a naczynie ziemie, na której żyjemy, z której czerpiemy energię i siły (człowiek i istoty żywe są zbudowane z tych samych pierwiastków co gleba, czyli ziemia, rosliny pobieraja z ziemi biogeny, ludzie jedzą rosliny i zwierzęta jedzące rosliny lub inne zwierzęta, pierwiastki są w tym zamknietym obiegu). Wszystkie elementy są skierowane do nieba, co oznacza obowiązek rozwoju ludzkości, rozwoju duchewego i intelektualnego, obok ciała jest dusza i rozum. Dla ludzi z innych kultur ikebana ma charakter ozdobny.

Najpopularniejsze typy ikebany:
-rikka-półtorametrowa kompozycja 7-9 elementów składających się z kwiatów chryzantemy, pędów bambusa i gałązek sosny ustawionych pod kątem 45 st. robiona z okazji Nowego Roku.
-nageire-kwiaty ustawione w ostrosłup znajdujące sie w wysokim naczyniu.
-shoka/seika-kiwaty rózy, lilii i aspidistrów ułozone w trójkąt.
-moribana-bukiet z 4 odmian jednego gatunku gł. mieczyków lub chryzantem w płaskim naczyniu.
-heika-kilka odmian jednego gatunku gł. kalii, lilii, chryzantem, piwonii ustawionych w wysokim naczyniu.
Nowsze style to m. in.
-morimoro-kwiaty z krótkimi łodyzkami lub owoce ułożone w małym wiklinowym koszyczku lub niskiej miseczce.
-kakebans-skomplikowane kompozycje liści, gałłłązek i roslin pnących.
-gigant-powiększenie innych rodzajów ikeban do nawet 25 m wysokości.
-zeneika i juyika-urozmaicone kompozycje z kwiatów, owoców, mchu i gałązek.
-jiuybana-kompozycje, w których kwiaty się farbuje, wyrywa im płatki, łamie lodygi, dodaje sie gałezie, pióra kwiatów i inne naturalne ozdoby [http://www.dom.pl/ikebana-japonska-sztuka-ukladania-kwiatow.html]. Początkowo ikebana służyła do ozdoby świątyń potem pałacu cesarza. co ciekawe Benedyktyni z Tyńca prowadzą kurs ikebany mimo jej pochodzenia z zupelnie innej kultury. Tynike czyli wykorzystanie bukietów w liturgii chrześcijańskiej mają troche inną symbolikę, podkreslaja i służą misterium liturgicznego skupiając na nim uwagę, kierują na spotkanie z Bogiem Żywym, współgraja z innymi elementami wystroju sakralnego wnętrza, nie zastepuja jednak samej liturgii. Tyniecka ikebana słuzy nie tylko do ozdoby kościółw, ale równiez domów [http://tynike.benedyktyni.com/kwiaty-w-liturgii/]. Tyniecka ikebana tu ikebana tradycyjna wykorzystuje rosliny tak jak rosną w przyrodzie, aspekt ekologiczny i zwrócenie uwagi na porządek rzeczy, rosliny jak ludzie kiełkują, rosną, wydaja kwiaty-rozmnażają się, przekwitaja, daja owoce, usychają. Wszyscy jestesmy istotami żywymi i ludzie i kwiaty i zwierzęta, wszyscy pochodzimy z pierwiastków znajdujących sie w ziemi: azot, węgiel, siarka, kobalt, nikiel, wodór, tlen, magnez, mangan, żelazo, fosfor, potas, sód, chlor, chrom, wapń, molibdem i inne (celowo podałam razem biogeny roslinne i zwierzęce), ale czlowiek ma też rozwój duchowy i intelektualny, na którym powinien sie skupić. Takie jest przesłanie. W chrześcijańskich kompozycjach wykorzystuje sie inne gatunki niż w japońskiej ze względu na symbolikę kwiatów oraz naturalna florę danej strefy geograficznej, chociaż dziś to drugie nie jest problemem. a przesłaniem chrześcijańskiej ikebany jest dążenie do połączenia człowieka z Bogiem.
Kwiaty symbolizuja cżłowieka, jego dojrzewanie i rozwój ważne w każdej kulturze. Jak ktoś jest zainteresowany kursami to podaje link: http://tynike.benedyktyni.com/terminy-warsztatow/
sie 30 2021 dlaczego ziewanie jest zaraźliwe?
Komentarze (0)
przyroda 

Ziewają ludzie i zwierzęta, dlaczego jednak ziewanie jest zaraźliwe, gdy jedna osoba zaczyna ziewać, ziewają wszyscy w poblizu?

Są różne teorie na ten temat, dawniej myślano, że ziewanie czyli bardzo gęłboki wdech i wydech jest związany z nudą, zaraźliwość zjawiska mozna było połączyć z nudnym wykładem, lekcja czy motonnie wykonywanymi czynnościami. tu ziewanie było obroną przed zasnięciem np. dzieci w jednej klasie ziewają by nauczyciel nie uspił ich gadaniem.
Ziewanie jako oznak senności, która może byc spowodowana niedoborem tlenu lub nudą, mechanizm ma na celu dotlenienie i pobudzenie.
Dziś uważa się, że ziewanie jest związane z niedoborem tlenu, po wielu godzinach w zamkniętym pomieszczeniu np. biurze organizm robi głęboki wdech by się dotlenić, to tłumaczy dlaczego ludzie znajdujący się w jednej sali ziewają, nie wszyscy, gdyż nie każdy jest tak samo wrażliwy na dane warunki.. Jednak najnowsze badania nie wykazały wiekszego stężenia O2 w ekrwi po ziewaniu.
Poranne ziewanie może być spowodowane nadmiarem ACTH, którego poziom organizm chce wyrównać wieczorne dotlenieniem sie przed snem.
Wiele osób ziewa w sytuacjach stresowych tłumaczone to jest tym, że podczas stresu oddech staje sie płytszy, osobiście uważam, że to tik nerwowy występujący u niektórych osób [http://www.poradnikzdrowie.pl/sprawdz-sie/sygnaly-ciala/ziewanie-jest-zdrowe-przyczyny-ziewania_33502.html].
Ostatnio pojawiła sie teoria, że ziewanie ma związek z chłodzeniem mózgu, gdy mózg jest przegrzany dochodzi do odruchu ziewania, by go schlodzić, dlatego ziewanie jest grupowe ponieważ wszyscy obecni w danym miejscu sa wystawieni na te same warunki, znów nie każdy jest tak samo wrazliwy na dany czynnik. Badania na mieszkańcach wiednia wykazały, że ziewaja oni częściej latem niz zimą, natomiast mieszkańcy arizony zimą, gdyz latem gorące powietrze tylko by ich ogrzało. Natomiast podczas zbyt niskich temperatur może dojść do niebezpiecznego wychłodzenia, dlatego ziewanie odbywa się najczęściej przy temperaturze ok 20 st. C. Okazało się, że ziewaniem zarażaja się od siebie ludzie sobie bliscy, a psy od właścicieli, któe też kochaja swoich panów [http://nauka.newsweek.pl/zarazliwe-ziewanie-newsweek-pl,artykuly,286312,1.html].

 

Podejrzewa się, że zaraźliwośc ziewania ma związek z empatią, ale kaszel również jest zaraźliwy, fakt, że epidemie chorób układu oddechowego zdażają się w jednym czasie, a zarazki łatwo przechodzą z czlowieka na człowieka, ale jest tak, że gdy jedna osoba zakaszle kaszlą wszyscy, nie zawsze spokrewnieni czy zaprzyjaźnieni, jest tak w autobusach, tramwajach, w klasach, na salach wykładowych, podczas szkoleń. Zwykle zaczyna kaszleć jedna czy kilka osób i od razu kaszle większość obecnych. nie kaszla ci zdrowi, ale wszyscy czy na początku czy na końcu infekcji zaczynają kaszleć, byc może kaszel jednej osoby przypomina ludziom o chorobie i zaczynają odczuwać dyskomfort w gardle, jednak kichanie ani smarkanie nie wywołuje takich skojarzeń nawet podczas początkowej, ostrej fazy kataru.
sie 30 2021 Bezpańskie zwierzęta na wsi
Komentarze (0)
codzienność 

Nasi przyjaciele, wierni, oddani, ufający nam bezgranicznie, częśto traktowani jak zabawki, dla wielu zbyt kłopotliwi, za duzi, za hałaśliwi, wyrzucani z samochodów, pozbywani się gdy właściciel nie ma siły się nimi opiekować, czasem zwierzak rozmnozy sie i nikt nie chce młodych, a właściciel nie może lub nie chce utrzymywać wielu zwirząt, czasem właściciel umiera i zwierzęta zostaja same. Przyzwyczajone do życia w domu, w cieple, z pełna miską, nie nadające się do zycia na wolności zostają same, bez opieki, zmuszone zdobywac pokarm, instynkt podpowiada im jak to robić, ale nie zawsze sa mozliwości, gdy np. ziwerze jest stare albo chore, często te choroby można wyleczyć jeśli weźmie sie zwierzę do weterynarza. Porównać takie zwierzę mozna do człowieka, który traci dom, dostep do opieki medycznej i musi zdobywać jedzenie ze śmietników. Samiczki zachodzą w ciążę tyle razy, ile razy pozwala im fizjologia, wiele młodych ginie przed osiągnięciem dojrzałości, te, które przeżyją pomnażaja liczbe bezpańskich zwierząt. w miastach działaja fundacje, które opiekują się bezpańskimi zwierzętami, opłacaja weterynarzy, funduja kastrację i sterylizację, dokarmiają, buduja domki, w których psy i koty mogą przetrwać zimę, dodają oliwy do karmy by zimą nie zamarzła, wolontariusze prowadza domy tymczasowe, gdzie zwierzaki przyzwyczajaja sie do obecności cżlowieka i czekają na nowe domy. W mieście jest większa mozliwość zdobycia pokarmu np. na śmietnikach, zimą są kałuże rozrobione przez przechodniów, jest cieplej, więcej jest opuszczonych budynków, gdzie zwierzaki mogą się schronic, więcej ludzi, więc zawsze znajdzie się jakis Karmiciel i ludzie w mieście są bardziej świadomi.

 

Natomiast na wsi, gdzie często nierozsądni byli właściciele zostawiają zwierzęta wiele km od swoich domów nie ma fundacji budujących domki na zimę, opłacających opiekę weterynaryjną, mniej nieużytków, walące się, dziurawe z powodu brakujących desek stodoły i szopy nadaja sie na lato, nie na zimę, zbyt duże dziury nie zapewniają ochrony przed drapieznikami, brak Karmicieli, nawet jak ktoś karmi to zimą woda zamarza, biedni ludzie nie mają pieniędzy by zapewnić nie swoim zwierzakom leczenie i kastrację, często nawet znacznie wiekszej ilości zakupów spozywczych niż ludzie są w stanie zjeść i wyrzucania pokarmu ludziom nie przychodzi do głowy by nakarmić bezpańskie zwierzęta, często nie karmia nawet swoich, są zdania: ,,a kot złapie sobie myszkę'', co dopiero obcych. a przecież zostaje wiele resztek z obiadu, wiele zeschniętego, a zdatnego do jedzenia mięsiwa, które możnaby dać zwierzakom, kastracja i sterylizacja to jednorazowe wydatki, dzięki, którym nie będą rodzić się nowe kotki i pieski, które stanowiłyby problem dla właścicieli, leki też są potrzebne, trzeba ulżyc w cierpieniu istotom, które same sobie nie pomogą, zwierzęta są jak dzieci, nie mowią co je boli, ufają człowiekowi, liczą na niego, za to powinniśmy odwdzięczyc sie im opieką, wystarczy wynieść przed dom resztki z obiadu, w przypadku kotów trzeba zabezpieczyć jedzenie tak by nie dobrały sie do niego większe i silniejsze psy, które są w stanie wymieśc im wszystko z miseczek, warto budować ocieplane domki na zimę, to doskonały temat na prace ręczne w szkołach oraz zajęcie dla całej rodziny w domu, zamiast spędzać czas przed telewizorem to mozna zrobić takie budki tak robimy karmniki dla ptaków, nie tylko współna zabawa, ale i rozwój zdolności manualnych oraz nauka współczucia i zrobienie czegoś pożytecznego. Warto brać bezpańskie zwierzaki, takie psy i koty odwdzięczają sie bezwarunkową milością i przyjaźnią, dzieci wychowywane w obecności zwierząt są zdrowsze i łagodniejsze, ale jak czlowiek ma zwierzę wyrzucić to niech nie bierze, nie ulega presjii dziecka, wiesz, że nie jesteś w stanie sprostać opiece nie pakuj sie w nią, ktoś inny zajmie sie danym zwierzakiem, ktoś kto da mu miłość i opiekę. Warto odrobaczać bezpańskie zwierzęta, one sa spragnione kontaktu z ludźmi, dzieci się z nimi i tak bawią, a tabletki na robaki nie kosztują dużo, można dawać leki dla ludzi, wiedząc ile w przybliżeniu waży kot czy pies danego rozmiaru mozna policzyc dawkę leku, to ulga dla zwierzaka i spadek ryzyka dla dzieci. Dokrmiajmy bezdomne zwierzęta, zaangażowanie w to dzieci uczy je pomocy i z nich wyrastają swiadomi ludzie, pomagający słabszym i uczący tego swoje dzieci, dajmy im przykład, to temat na lekcje wychowawcze i zadania dla szkół i przedszkoli. Duzo jedzenia sie wyrzuca, dzieci często wyrzucaja kanapki, jesli masz kanapkę z czymś czego nie lubisz nie wyrzucaj jej do kosza, daj ją bezdomnemu kotu lub psu, pomożesz mu. Bezdomne zwierzęta gromadzą się w kilkunasto osobnikowe stada  w opuszczonych domach, dokarmiając takie stado, budując domki na zimę, odrobaczając je pomagamy kilkunastu zwierzakom, gdyby każdy tak robił ulżylibyśmy wielu bezbronnym zwierzakom. Dokarmianie nie kosztuje i tak wiele jedzenia sie wyrzuca, leki sa tanie, a czas spędzony ze zwierzętami bezcenny, jesli możesz wziąść do sibie jakieś zwierzątko i wiesz, że możesz zapewnić mu opiekę zrób to jak najszybciej, zyskasz przyjaciela na długie lata. 
sie 30 2021 Twardość gałązek
Komentarze (0)
przyroda 

Co decyduje o tym, że niektóre rosliny maja kruche gałązki, inne są bardzo twarde i wytrzymałe?

Na początku przypomnimy budowę wiązek przewodzących, gdyż to gęstośc drewna decyduje o jego twardości a także ilość włókien wzmacniających w drewnie i łyku, rosliny mające więje włókien i gęstsze drewno są wytrzymalsze niż te mające mniej włókien lub lżejsze drewno. Tkanka wzmacniająca - miękisz grubościenny / kolenchyma (zwarcica), komórki mają pierwotną ścianę komórkową, silnie rozwiniętą tam gdzie komórki się stykają. Jest tkanką subepidermalną. Daje roślinie wytrzymałośc na zginanie i rozciąganie. Jest tkanką pierwotną, ma zdolnośc wzrostu. Wyróżniamy kolenchymę kątową, gdzie komórki ściśle przylegaja do siebie, sa zaspolone blaszkami; łukową, blaszki środkowe w rogach rozpuszczają sie i powstaja przestwory międzykomórkowe; płatowe, prostokątne komórki, mają sześciokątne zgrubienia obejmujące ściany rónoległe do powierzchni (ściany tangencjalne), ściany prostopadłe (promieniste / radialne) są cienkie; włoknistą zgrubienia ściany są równomierne na calym obwodzie komórki, przypominają włókna. Pierścien włókien sklerenchymatycznych to komórki wydłużone, mają małą średnicę, ich ściana jest pierwotna, ściana drewnieje. Włókna są ostre, wzajemnie się klinują, są odporne na zgniatanie i rozciąganie, maja różną długość np. w agawie Agava sp. 10 cm, w pokrzywie Urtica dioica - 3 cm, najczęśściej maja kilka mm. Dla łodyg i gałązek ma znaczenie sklerenchyma.
Kolejne znaczenie ma tkanka przewodząca.
Tkanka przewodząca, pozwoliła wyjść roślinom na ląd, zbudowana jest z drewna (ksylemu) i łyka (floemu). Drewno ma naczynia, u nagozalążkowych cewki, komórki pomocnicze, włókna drzewne i miękisz, który jest jedynym żywym elementem. Zadaniem drewna jest przewodzenie wody i związków mineralnych z korzenia do liści. miękisz gromadzi substancje zapasowe, włókna wzmacniają tkankę. Łyko to żywe rurki sutowe, u nagonasiennych komórki sitowe, komórki przyrurkowe i miękisz, mogą też być włókna. Łyko przewodzi asymilaty z liści do korzeni. Rurki i komórki sitowe są żywe i silnie zwakuolizowane. Wiązki przewodzące u paprotników są w walcu osiowym steli. Stela ma kilka typów, gdy nie ma miękiszowego rdzenia są trzy typy: najprostsza jest haplostela, to kolista wiązka, gdzie drewno otoczone jest łykiem. Była u rynii Rhynia gwynne-vaughanii. Rynie wyginęły, wiązka ta juz nie występuje. Następny typ to wiązka promienista - aktynostela, tu drewno uwypukla się i ramiona drewna przecinają łyko. Jest w korzeniach u wielu współczesnych roślin. Kolejny typ to plektostela, łyko jets pomiędzy równoległymi pasmami drewna jest u widłaków Lycopodium sp. Może być aktynoplektostela czyli połączenie obu typów. Gdy centralną część zajmuje miękisz jest to syfonostela. Może być ektofloiczna, gdy łyko otacza drewno, amfifloiczna, gdy łyko jest po obu stronach drewna i wielocykliczna, gdy pomiędzy pasmami drewna i łyka są pasma miękiszu. Diktiostela jest wtedy gdy miękiszowe promienie rdzeniowe przeszywają wiązkę przewodzącą. Diktiostela o prostym układzie to wyżej opisana, diktiostela wielocykliczna ma między dzrewnem i łykiem pasma miękiszu. Najbardziej skomplikowana jest eustela, pasma drewna i łyka ułożone są rególarnie, mają taka samą wielkośc i takie same promienie miękiszowe, jest u skrzypu Equisetum sp. U nagozalążkowych są wiązki kolateralne, gdy drewno i łyko są w jednej linii zgodnie z biegiem promienia wiązki, mogą być otwarte, zamknięte lub bikolateralne. Gdy w strefie różnicowania w zalążku (tam gdzie komórki różnicują się w tkanki) powstaje prokambium to jego komórki dadzą początek wiązkom przewodzącym. Pasma prokambium maja taki sam układ jak drewno i łyko, w kóre się różnicują, jeśli zróóżnicuje się całe prokambnium jest wiązka zamnkięts, brak wtedy przyrostu wtórnego (na grubość). Tak jest u jednoliściennych. Gdy w pasmie zostaną niezróżnicowane komórki o charakterze merystematycznym (zdolne do podziałów) jest wiązka otwarta i jest przyrost wtórny. Wiązki u dwuliściennych sa zawsze otwarte, tak jest u drzew, krzewów i np. słonecznika Helianthus sp. U dwuliściennych drewno i łyko moga byc w jednej linii, kolateralne lub koncentryczne (środkowe), czyli okrągłe wiązki przawodzące. Wiązki koncentryczne mogą być hadrocentryczne, gdy łyko otacza drewno np. u konwalii majowej Convallaria majalis i leptocentryczny, gdy drewno otacza łyko np. u draceny Dracaena sp.Wiązka promienista ma naprzemianległy układ drewna i lyka jest w korzeniach. Wiązki bikolateralne mają rodziny dyniowate Cucurbitaceae i psiankpowate Solanaceae. Wiązki przewodzące powstają z prokambium, różnicuje sie ono w protoksylem i protofloem. Potem różnocuje się w metaksylem, który spycha protoksylem i w metafloem, który spycha protofloem. Gdy całe prokambium zróżnicuje się jest wiązka zamknięta, gdy zostanie prokambium, przejdzie ono w kambium i jest wiązka otwarta. W łodydze jest ksylem endarchiczny, czyli prokambium różnicuje się do środka w drewno na zewnątrz w lyko. Protoksylem jest zgniatany przez metaksylem, protofloem wypychany przez metafloem. W korzeniu jest odwrotnie. Prokambium różnicuje łyko do środka, drewno na zewnątrz. Protofloem jest spychany do środka przez metafloem, metaksylem wypycha protoksylem na zewnątrz. w korzeniu jest ksylem endarchiczny. Pojedyncza wiązka przewodząca to merystela. U paprotników naczynia wystepują po raz pierwszy w ewolucji. Są to naczynia drabinkowe. U orlicy Pteridium sp. wiązka jest hadrocentryczna, ma własną własną endodermę, floem, ksylem z naczyniami drabinkowymi, przypominającymi na przekroju skrzydło orła. jest tez kanał reksygeniczny, powstały przez rozerwanie ścian komórkowych, które nie wytrzymują napięcia. Otacza go protoksylem. Pod endodermą jest warstwa komórek zawierających skrobię, jest to skrobia pochwowa. Wszystkie rośliny wyższe mają układ kolateralny. Dwuliścienne i nagozalążkowe mają układ otwarty, nie całe prokambium zostaje zróżnicowane, część zostaje jako kambium. Aktywność kambium jest okresowa, wiosną rosną dłogie, cienkie i jasne elementy przewodzace wodę, jesienią ciemne, krótkie i grube elementy wzmacniające. Późną jesienią i zimą kambium nie dzieli się. Kambium dzieli się przez cały czas zycia rośliny - roślina całe życie ma przyrost wtórny. U nagozalązkowych (nagonasiennych) między wiązkami przewodzącymi są kanały żywiczne i promienie miękiszowe. Promień miękiszowy może być pierwotnym gdy jest kontyacją budowy pierwotnej, gdy promień powstaje później i nie styka się z kambium pierwotnym jest promień wtórny. Wodę przewodzą cewki, nie ma włókien drzewnych - drewno ma małą wartośż użytkową, jest miękkie. Cewki mają jamki lejkowate. Młode cewki mają ścianę pierwotną, na niej w czasie rozwoju odkłada się ściana wtórna. ściana pierwotna ma jamki. Wlot jamki to porus. W jamkach lejkowatych miejsce gdzie ściana jest grubsza to zatyczka (torus), miejsce gdzie jest cieńsza margo. Torus ma większą średnicę od cewki, zatyka ją. Ściana wtórna nie różnicuje sie równomiernie, w niektórych miejscach tworzy nawisy (wypustki). Cewki mają transport osi podłużny - wzdłóż osi (cewki pionowe) i poprzeczny - wzdłóż promienia (cewki poprzeczne). Są cewki pozorne, leżące, traheidy, maja ząbkowaną powierzchnię, dostarczają wodę do kambium i floemu i miękiszu. W okół światła kanału żywicznego jest 4 - 5 komórek wydzielniczych. W łyku element przewodzący to u okrytonasiennych rurki sitowe. Są długie, mają zredukowany protoplast. Dwuliścienne mają różną ilośc wiązek o różnej budowie. Przekrój rośliny stanowi walec osiowy z wiązkami przewodzącymi (u paprotników to stela) i u młodych kora pierwotna, u starszych kora wtórna. Protoksylem ma naczynia i cewki pierścieniowe i spiralne, metaksylem siatkowe, siatkowo - drabinkowe i jamkowane. W walcu osiowym są wiązki przewodzące kolateralne, otwarte. W jednej linni mają drewno i łyko, pomiędzy nimi jest kambium. łyko to rurki sitowe, komórki towarzyszące i miękisz. Kambium wiązkowe ma komórki totipotencjalne, dzielą się w elementy drewna i łyka oraz miękisz. Kambium międzywiązkowe dzieli się tylko w miękisz. Przyrost wtórny jest gdy kambium wiązkowe łaczy sie z międzywiązkowym. Podczas przyrostu wtórnego komórka kambium dzieli się na 2 komórki, ta od środka różnicuje się w drewna ta na zewnątrz w łyko. Dzieli się też w miękisz. Kambium międzywiązkowe dzieli się tylko w miękisz, zawsze ma kontakt z rdzeniem. Latem powstają duże naczynia i cewki, zimą nie ma przyrostu wtórnego powstaja pierścienie. W tropikach rośliny przyrastaja na grubośc przez caly rok, nie ma słojów przyrostu wtórnego. Gdy powstaje łyko wtórne jego elementy ulegaja przekształceniom, ciemne łyko niefunkcjonujące ma zgniecione elementy łyka, nie przewodzi asymilatów, pełni funkcję wzmacniającą. Jasne łyko funkcjonujące przewodzi asymilaty. W czasie wzrostu rośliny epiderma i sklerenchyma są rozerwane, komórki subepidermalne różnicują się w kambium korkotwórcze (fellogen). Fellogen na zewnątrz dzieli się w komórki korka (felen), do środka w felodermę. Łodyga rozrasta się kambium jest rozrywane, na zewnątrz od fellogenu powstaje martwica korkowa. w czasie rozwoju rośliny płaskie, regularnie ułożone komórki kambium korkotwórczego różnicują się na zewnątrz w duże komórki o ścianach adkrustowanych suberyną. Jest to korek. Do środka różnicuje sie w cienkościenne komórki miękiszowe (felodermę). Te 3 warstwy, feloderma, fellogen i korek stanowia perydermę. Jest to wtórna tkanka okrywająca, zawsze związana z przyrostem wtórnym. Wiązki przewodzące są kolateralne otwarte, oddzielone są promieniami miękiszowymi. Kambium wiązkowe do środka różnicuje się w drewno wtórne, na zewnątrz w łyko wtórne. Tworzy się miękisz wiązkowy. Kambium międzywiązkowe dzieli się w miękisz. Powiększa on promienie wiązkowe, jest przyrost na grubość. Lipa ma kanały śluzowe. W środku walca osiowego jest rdzeń, który po latach staje się niewidoczny. Graniczy z nim drewno pierwotne. Podział promienisty (artyklinalny) to dylatacja. Jest to proces, w którym komórka kambium różnicuje się w komórkę miękiszową, która geometrycznie dzieli się w rurkę sitową, komórkę miękiszową i komórkę towarzyszącą. Dylatacja to rozszerzanie promieni. Łyko ma włókna sklerenchymatyczne, to łyko twarde, ma zdrewniałe, wtórne włókna. Łyko miękkie to żywe rurki sitowe i komórki towarzyszące. Łyko miękkie przewodzi asymilaty, łyko twarde pełni funkcję wzmacniającą. Większość promieni jest pierwotna, pochodzi z budowy pierwotnej, ale są też wtórne. Dreno naczyniowe, gdzie są tylko naczynia ma małą wartośc użytkową jest u lipy Tilia sp. i robiniii Robinia sp. Drewno pierścieniowonaczyniowe, z wyraźnymi słojami przyrostu wtórnego, gdzie duże naczynia przyrastają wiosną, małe i gęste jesienią jest np. u buka Fagus sp. i dębu Quercus sp. ma dużą wartośc użytkową. Drewno ze wcistkami nie przewodzi wody, tylko daje wytrzymałość.Wiązki przewodzące otoczone są sklerenchymatycznymi pochwami okołowiązkowymi. Rrośliny jednoliścienne mają zawsze wiązki zamknięte, łodyga jest prosta, wiązki są rozproszone, nie ma wyodrębnionej kory pierwotnej i walca osiowego. Wiązki kolateralne zamknięte, są pod epidermą. Łodygę wypełnia miękisz zasadniczy. w warstwie subepidermalnej jest sklerenchyma. Drewno i łyko sąsiadują ze sobą. Wszystkie wiązki mają taki sam plan budowy.  Tak jest u kukurydzy Zea sp. U owsa Avena sp. rodek łodygi jest pusty pomiędzy dużymi wiązkami są małe. Przy wiązkach jest sklerenchyma, przy niektórych są niezdrewniale komórki miękiszu asymilacyjnego. Wodne rośliny mają kanał powietrzny, i miękisz powietrzny z dużymi przestworami międzykomórkowymi - aerenchymę. W epidermie nie ma chloroplastów. Sit Juncus sp. żyje w wilgotnym środowisku. Ma miekisz gąbczasty z dużymi przestworami komórkowymi. Nie ma kory pierwotnej i walca osiowego. Wiązki są kolateralne, zamknięte. Wiązkę otacza sklerenchyma, pod epidermą też jest sklerenchyma.Miekisz to dlugie komórki z jamkami prostymi w ścianach komórkowych w miejscach gdzie komórki się stykają.
Gęstość drewna, natomiast, czyli ciężar właściwy to (ciężar właściwy) jest to stosunek masy do objętości drewna wyrażony w g/cm3 lub kg/m3.
O wytrzymałości roślin decyduje tęz stosunek ługości do szerokości, drzew i krzewy z długimi, cienkimi gałązkami sa bardziej łamliwe od tych, z krótkimi i grubymi lub proporcjonalnymi gałązkami.