biologia i ochrona przyrody

Tarczyca to gruczol dokrewny połozony z przodu szyi, tu wytwarzane są hormony tyroksyna T4, trójjodotyronina T3 i odwrotna trójjodotyronina rT3. Hormony te regulują metabolizm. Są one syntetyzowane w tarczycy z aminokwasu tyrozyny i atomów jodu dołaczanych do niej. Ich synteza jest regulowana przez podwzgórze i przysadkę, której przednia częśc wytwarza tyreotropinę TSH, która docierając z krwia do tarczycy powoduje syntezę jej hormonów. Podwzgórze stanowi jednostkę czynnościową kontrokująca prace tarczycy, kory nadnerczy i gonad. Tarczyca odpowiada za rozwój układu nerwowego,metabolizm organizmu, a przytarczyce odpowiadają za mineralizację kości. w wątrobie tarczyca pobudza glikogenezę, glukoneogenezę i lipogenezę, w sercu hormony tarczycy pobudzają receptory beta1 adrenergiczne, uwrażliwiają mięsień sercowy na adrenalinę, podnosząc siłe i częstośc skurczy. Hormony tarczycy zanim zostaną uwolnione do krwi moga być magazynowane w postaci jodowej tyreoglobuliny w żelu wewnątrzpęcherzykowym. Synteza tych hormonów zależy od stężenia TSH w osoczu, im wyższe stężenie TSH, tym więcej hormonów tarczcy zostanie wytworzonych, rosnie ich stężenie we krwi, płyną one po całym ciele, docierają do podwzgórza, gdzie łaczą się z odpowiednimi receptorami i powoduje wydzielanie tyreostatyny, która dociera do przysadki i hamuje wydzielanie TSH, którego stężenie spada, mniej dociera go do tarczycy, która produkuje mniej hormonów. i odwrotnie mniejsze stężenie hormonów tarczycy daje sygnał dla podwzgórza, by wydzielało tyreoliberynę TRH, ktora wzmaga w przysadce wydzielanie TSH, co z kolei zwiększa syntezę hormonow w tarczycy. jest to oś podwzgórze-przysadka-tarczyca,która reguluje się na zasadzie ujemnego stężenia wzrotnego,wzrost poziomu hormonow we krwi działa ograniczająco na ich syntezę w gruczole. By tarczyca działała potrzeba aminokwasów, w tym tyrozyny, od ktorego synteza jej hormonów się rozpoczyna i jodu, ktory musimy dostarczać z pozywieniem  np. z soli jodowanej albo drogą oddechową np.wdychając nadmorskie powietrze. Hormony tarczycy powstaja poprzez przyłaczenie do tyrozyny w odpowiednich pozycjach atomów jodu, pierwszy etap to powstanie 3-monojodotyrozyny MIT, atom jodu przyłaczany jest przy 3 atomie węgla w pierścieniu weglowym, przy piątym atomie węgla przyłacza się jod i powstaje 3,5-dijodotyrozyna DIT, przyłaczenie do tlenu z grupy hydroksylowej następnego pierścienia wodorowęglowego i dołaczenie do niego jodu daje 3,5,3'- trójjodotyroninę, czyli T3, przyłaczenie do dołaczonego lańcucha atomu jodu daje 3,5,3',5'tetrajodotyroninę, czyli tyroksynę. T3 i T4 zostają połaczone w tyreoglobulinę, czyli zbudowane z 115 podjednostek tyrozyny białko glikolizowane, powstaje w komórkach pęcherzyków tarczycowych, jest transportowane do światła tarczycy i tam magazynowane. Pod wpływem TSH jest wchlaniana do komórek pęcherzykowych na drodze pinocytozy i hydrolizowana do T3 i T4. niedobór jodu uniemozliwia syntezę hormonów tarczycy, która pordukuje ich za mało. Normy tyroksyny całkowitej wynoszą 57-154 nmol/l, wolna trójjodotyronina 3,5-6,5 pmol/l, hormoin tyreotropowy TSH 0,4-5 mU/l.Poniżej tych norm mamy niedoczynność, powyżej nadczynność, podczas badań tarczycy badamy też stężenie TSH, które równiez mówi o nieprawidłowościach, dlatego, że przy niedoczynności  przysadka dostaje sygnal, że mam za malo hormonów, chcąc pobudzic ich syntezę wytwarza więcej TSH i dowrotnie,kiedy ich za dużo, stężenie TSH maleje. Odwrotna trojjodotyronina ma 2 atomy jodu przy pierwszym, dołaczanym pierścieniu wodorotlenowym, T3 ma przy drugim, tym,do którego przyłaczony jest lańcuch węglowy. Hormony tarczycy podnoszą temperaturę ciała, zwiększają odporność na zimno, częstość oddechów, przyspieeszaja rytm serca, podnoszą ciśnienie krwi, przyspieszają metabolizm tłuszczy, węglowodanów i białek, przyspieszaja perystaltykę jelit. Ich nadmiar podnosi te wartości, a niedobór obniża. hormony tarczycy łacza się z receptorami błonowymi na powierzchni komórek, przenikają do wnętrza komórek, łaczą się z receptorami błon jądrowych i wnikają do wnętrze jądra komórkowego, gdzie wpływają na ekspresje genów i syntezę białek. Normy laboratoryjne hormonów tarczycy to TSH 0,4-4 mlU/l, FT3 2,25- 6pmol/l, FT4 10-25pmol/l. FT4 to wolna tyroksyna, FT3 to wolna trójjodotyronina. Odwrotna trójjodotyronina jest nieaktywnym izomerem T3, powstaje w czasie konwersacji T4 do T3. rT3 ma zdolność hamowania jej działania, czyli obniżania metabolizmu i parametrów życiowych, w wyniku nieprawidłowych procesów, kiedy powstaje jej zbyt dużo blokuje receptory dla T3 i T4 powodując spowolnienie metabolizmu.

W Zamku Książ w Wałbrzychu trwa własnie 4 dniowy Festiwal Kwiatów i Sztuki, podczas którego floryści pokażą swoje najlepsze prace w postaci bukietów, kompozycji kwiatowych, ikebany, koszy ozdobionych kwiatami, wianków i girlandów. Uroczystość trwa od 29 kwietnia do 3 maja 2017 r. Na Dziedzińcu Honorowym można zobaczyć konstrukcje wykonane przez florystycznego Mistrza Polski Tomasza Kuczyńskiego, które sięgaja do kilku metrów wysokości. 30 florystów ze Stowarzyszenia Florystów Polskich ozdobiło wnętrza Zamku swoimi dziełami. Motyw przewodni imprezy nosi tytuł Tajemniczy Ogród i zachwyca wielością barw, gatunków, odmian, grą światła i cienia, a trzecie piętro Zamku zmieni się w gród angielski. 3 razy dziennie odbędą się Bitwy Florystyczne czyli konkursy dla florystów, których celem jest wyłonienie najlepszej pracy. Mistrzowie florystyki poprowadzą warsztaty dla dzieci, które mogą nauczyć się tworzyć własne kwiatowe działa sztuki. Odbędą się tańce, zabawy, puszczanie baniek, a sponsor śniezka-Evest ufundował dla najzdolniejszych dzięcięcych florystów słodkie nagrody. Najzdolniejsi floryści z Polski mogą pochwalić się swoimi pracami podczas III Krajowych Florystycznych Mistrzostw Regionu Dolnośląsko-Lubuskiego, udział w tym konkursie upowazni ich do wzięcia udziału w Mistrzostwach Polski, które wyłonia zwyciężcę, który może wziąć udział w Mistrzostwach Europy. Najlepsze prace zostaną wystawione w Zamku. W sali balowej pojawiła sie największa w Polsce Narodowa Wystawa Bonsai oraz pokaz japońskich zbroi, samurajskich strojów i wystawa Suiseki pokazująca piekno kamieni i metalu, czyli przyrody nieożywionej, a bonsaiści z całego świata m. in. z Indonezji opowiedzą jak prowadzić i pielęgnowac drzewka bonsai. Uroczystość dopełniają ogrodnicy, kucharze, jubilerzy i rękodzielnicy z całego kraju, łącznie 250 osób, których produkty można kupić. Pamiątki będą w postaci cebulek, storczyków, drzewek, sadzonek, karpów, ziół, nasion, minerałów, bizuterii, ceramiki, regionalnych potraw, obrazów i dekoracji jak np. figurki, paski itd. Degustować mozna też miody i wina [http://www.ksiaz.walbrzych.pl/turystyka/festiwal-kwiatow].

Należą tu króliki, chomiki i kawie domowe (świnki morskie), których rasy różnią się kolorami, długością sierści, budową ciała i rysami pyszczków, ale też koszatniczki, szynszyle, myszy i szczury, które również mogą mieć rózne kolory futerka. są odmiany białe, czarne, rude, ,szare i dowolne mieszanki tych kolorów np. szarobiałe, czarnobiałe, rudobiałe czy rudoczarne, szaroczarne czy tricolor. Trójkolorowe i rudoczarne sa głównie samiczki. Gryzonie potrzebuja zamkniętych u góry klatek, miejsca, gdzie mogą się wybiegać, poidełka z dostępem do świeżej wody i jedzenia, nie tylko w postaci karmy, ale też warzywa korzeniowe, które scierają im stale rosnące siekawe jak marchew czy kawałki drewna. Klatkę można wysypać trocinami i trzeba ją regularnie czyścić. Jak każde zwierzę gryzonie wymagają kontroli weterynaryjnych, w razie choroby leczenia. Warto je szczepić na zwierzęce choroby jak nosówka czy parwowiroza. Najlepiej by klatka miała wysuwane dno, celem łatwego oczyszczania z moczu i odchodów. Gryzonie kupione w sklepie zoologicznym są czyste i zdrowe i odrobaczone, trzeba jednak pamiętać o regularnym odrobaczaniu. W klatce musi być poidełko z czystą wodą i dostęp do świeżej karmy, starą wodę i jedzenie wyrzucamy. Gryzonie muszą mieć twarde warzywa korzeniowe lub kawąłki drewna do ścierania stale rosnących siekaczy. Tu przyda się marchewka. są one nocne, więc za dnia odpoczywają. Z gryzoniami trzeba się bawić, zajmować nimi, by nie dziczały, można wypuszczać je w bezpiecznym miejscu, trzeba tylko pilnować sprzętów przed pogryzieniem i zwierząt przed ucieczką. Myszy domowe wymagaja towarzystwa, albo rodzinnych grup, spokrewnionych samców, samice mogą być niespokrewnione, niespokrewnione samce moga ze sobą walczyć lub parkę. Myszy kolczaste maja kolce delikatniejsze niż krety, mogą je stroszyć, gdy są przestraszone, szczury domowe prowadzimy tak jak myszy domowe. Chomiki syryjskie, koszatniczki, szynszyle, króliki, myszoskoczki mongolskie mogą być same, szczury i myszy lepiej czuja się w grupie. Gryzonie są mądre i przywiązuja się do ludzi. Można je łatwo oswoić i przywiązują się do ludzi jak psy i koty. Potrafią nie odstępować nas na krok, mozna je brać do ogródka, ale dla ich bezpieczeństwa pilnowac, by nie uciekały i pamiętajmy, że kontakt z dzikimi zwierzętami może kończyć się chorobą spowodowana wymianą zarazków, do których domowe pupile nie są przyzwyczajone.

Dnia 21 maja 2017 roku w niedzielę w miejscowości Kalina Mała, w gminie Miechów, na terenie powiatu miechowskiego, w Małopolsce odbędzie się Święto Storczyka, to pierwsze takie wydarzenie na świecie, warte wspomnienia na Portalu Ekologicznym. Święto Storczyka powołano z okazji 25 rocznicy powstania dyrektywy siedliskowej i programu LIFE, z których dofinansowania powstały rezerwaty przyrody Wały i Opalonka oraz sieć Natura 2000 na terenach Małopolski, gdzie przede wszystkim cenne są murawy kserotermiczne z wieloma cennymi gatunkami roslin jak kurzyślad błękitny, jaskier polny, czechrzyca grzebieniowa, włóczydło polne i pszonacznik wschodni,  dziećsił popłocholistny, dziewiećsił bezłodygowy, powojnik prosty, oman wąskolistny, ostrożeń pannoniski, len włochaty i złocisty, aster gawędka, miłek wiosenny, wisienka stepowea, złocień baldachogronowy, storczyki samiczy i kukawka oraz obuwik pospolity. W Małopolsce są też ciekawe siedliska leśne, gdzie rosna też rosliny zielne jak zawilec wielkokwiatowy, lilia złotogłów, wawrzynek wilczełyko, róża francuska, kokoryczka okółkowa, bluszcz pospolity, tojad dziobaty, tojad mołdawski, dzwonecznik wonny, pluskwica europejska, orlik pospolity, storczyki: storczyk szerokolistny i podkolan dwulistny, ciemiężyca zielona, miodunka miękkowłosa [http://www.miechow.pl/page/_Obszar_Chronionego_Krajobrazu_Wy%C5%BCyny_Miechowskiej/id=94]. Dzięki dyrektywie siedliskowej rezerwaty tych i wielu innych roslin i ich siedlisk mogły powstać, wszystkie one należą do obszarów Natura 200,. Sama dyrektywa istnieje już ćwierć wieku.

Wpis dedykuję osobom, które boją się dziury ozonowej, albowiem UVC nie dociera do Ziemi, chociaż zwykłe UVA i UVB w tej materii działaja w podobnym stopniu. Chodzi o to, że zbadano zawartość substancji odżywczych w owocach i warzywach po ekspozycji na promienie UVC, użyto lamp kwarcowych w szklarni. Niedojrzałe pomidory podzielono na dwie grupy, obie przetrzymywano w temperaturze 13 st. C i w wilgotność 95% z tą różnicą, że jedna z grup została poddana promieniom UVC. Potem przeniesiono je do pomieszczenia z temp. 23 st, by mogły dojrzeć i zbadano zawartośc przeciwutleniaczy w ich miąższu. Okazało się, że poddano promieniom UVC pomidory miały znacznie więcej witaminy C i polifenoli od pomidorów, które nie miały kontaktu z UVC. Witaminy C ludzie nie wytwarzają, a jest nam potrzebna do przyswajania żelaza i wytwarzania hemoglobiny, witamina C wzmacnia odporność i bierze udział w krzepnięciu krwi. Za to zmniejszyła się ilośc likopenu, ale ten za to blokuje syntezę witaminy D powstającą pod wpływem wycinka pasma UVB, a jego przeciwutleniające właściwości zrównoważy większa ilośc polifenoli [http://link.springer.com/article/10.1007/s11947-009-0259-y]. Korzystne działanie UVC udowodniono także dla takich owoców jak truskawki, borówki, ananasy, brzoskwinie, banany i warzyw m. in. marchew, szpinak, brokuły. Owoce poddawane UVC były zdrowsze i miały więcej substancji odżywczych niż te niepoddawane promieniom UV, słabsze pasma jak UVA i UVB również mają wpływ na zdorwie roślin, owoce i warzywa uprawiane w latach suchych i słonecznych daja więcej plonów i są one dorodniejsze i smaczniejsze niż rośliny uprawiane w latach mokrych. UVC wpływa korzystnie na ekspresję genów odpowiedzialnych za metabolizm tłuszczy i fotosyntezę oraz degradację ścian komórkowych w owocach, przyspieszając ich dojrzewanie. Zmiany w DNA powodują większa odporność na uszkodzenia i choroby, opóźniają więdnięcie i zwiększają ilość substancji odżywczych. Więcej substancji odzywczych w nasionach to więcej materiałów odżywczych dla zarodków, z których wyrastają silniejsze i odporniejsze roślinki, gdyż mają więcej pożywienia. Wdrowsze i bardziej odżywcze warzywa i owoce mają znaczenie dla nas i zjadających je zwierząt, a zawartośc substancji zapasowych w nasionach ma znaczenie dla samych roslin, które wydając lepsze potomstwo [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4519460/]. UVC zwiększa także odpornośc roślin na choroby bakteryjne i grzybicze. Okazało się, że wystawiane na UVC brzoskwinie miały zwiększona aktywność liazy fenylonalaninowej PAL, biorącej udział w dojrzewaniu owoców i zwiększona synteze etylenu, który też przyspiesza dojrzewanie. Okazało sie również, że grzyby atakujące brzoskwinię były słabsze, a infekcja nie była tak rozległa jak w przypadku kontrolnej grupy brzoskwiń. 3 razy spadło kiełkowanie konidiolu grzybów, a powierzchnia zainfekowana zgnilizną była mniejsza. spadła tez liczba zakazonych roślin [http://hortsci.ashspublications.org/content/27/11/1168.8.abstract]. Słabsza infekcja oznacza mniejsze stosowanie środków ochrony roślin, które są szkodliwe dla ekosystemu, zapylaczy, pożytecznych ziół i mogą przyczyniać się do chorób ludzi. UVC zmniejsza zapotrzebowanie na środki ochrony roslin, zwiększając odporność roślin na grzybicze infekcje oraz na bakterie i wirusy, dzięki czemu owoce i warzywa są bardziej ekologiczne i zdrowsze dla ludzi i zwierząt. Na razie mozna wykorzystać lampy UV w szklarniach lub zainstalować latarnie z kwarcówkami nad polami, chociaż to kosztowny interes.