biologia i ochrona przyrody

350 mln lat temu Górny Śląsk leżał w delcie rzeki okresowo zalewanej przez morze, potem zmienił się w równinę poprzecinaną rzekami, śląskie ziemie były podmokłe i tropikalne. Nie było wtedy ptaków, ssaków ani gadów. Las zamieszkiwały duże ważki, wije, karaczany, szarańczaki i inne owady oraz płazy. Las porastały skrzypy drzewiaste, widłaki drzewiaste i paprotniki drzewiaste, wysokie temperatury, bujna roślinność i wegetacja sprawiały, że obumarłe szczątki roślin nie zostawały przerobione na kompost przez faunę, tylko opadały na dno bagien, gdzie zmieniały się w torf, z którego powstał węgiel.

Lepidodendron, łuskodrzew i Sigillaria to widłaki, z których powstał węgiel, łuskodrzew miał ponad 30 m wysokości i 2 m średnicy, jego pusty w środku pień rozgałęział się na dwa konary, one rozdzielały się na coraz mniejsze gałązki, na końcu których były szyszkowate kłosy zarodnionośne strobile, cały pień i gałęzie porastały liście, romboidalne, łuskowate ze zbudowanymi z miękiszu języczkami, ligulami, którymi pobierały wodę z deszczu, każdy liść był oparty na wybrzuszeniu-poduszeczce. Lepidodendron miał dwa rodzaje korzeni, poziome na powierzchni bagna i pod wodą stygmarie pełniące funkcje kłącza i apendyksy, czyli korzenie właściwe, które czasem opadały zostawiając blizny. Sigillarie, pieczęciowce, pieczątkowce miały 20-metrowe pnie zakończone pióropuszem liści, niektóre gatunki rozgałęziały się na 2 lub 4 konary, liście miały metr średnicy, spomiędzy nich wyrastały kłosy, poduszki liściowe były mniejsze lub ich nie było, po opadniętych liściach zostawały blizny.

Skrzypy miały formy krzaczaste i drzewiaste, kalamity osiągały 20 m, pusta w środku, członowana łodyga miała żebra, dzieliła się na węzły i międzywęźla, wąskie liście otaczały łodygę, korzenie były sznurowate, nieregularnie rozgałęzione, zależnie od gatunku pojedyncze lub w wiązkach.

Paprocie zarodnikowe były w pełnym rozwoju, pojawiły się nasienne, miały formy ziele i kilkumetrowe drzewiaste, zależnie od gatunku liście były proste lub złożone, mocno unerwione, paprocie nasienne były podobne do dzisiejszych roślin nagonasiennych.

Do dziś na hałdach na obszarach pogórniczych znajdujemy odciski liści, łodyg, kłosów, skamieniałe nasiona paproci, więc górnictwo ma znaczenie dla paleobotaniki i poznawania historii naturalnej, można także znaleźć odciski w węglu.

https://www.jednaziemia.pl/planeta-dzieje/31-dzieje/3794-350-milionow-lat-temu-tropikalna-puszczy-na-slasku.html

Szuwary to zbiorowisko roślinne helofitów, czyli roślin ziemnowodnych porastających brzegi rzek, jezior i stawów, tworzy je roślinność bagienna. Szuwary tworzą roślinność bagienną. Wyróżniamy szuwary właściwe wysokie i niskoturzycowe. Oba typy dzielą się na kilka podtypów z określonym składem gatunkowym. Szuwar wysoki dzieli się na szuwar oczeretowy porastający wody wolnopłynące lub stojące, starorzecza i litoral jezior, lubi wody żyzne zeutrofizowane. Rośliny to

Oczeret jeziorny Schoenoplectus lacustris łodyga sztywna obła, gąbczasta w środku, rurkowata, kłącze ma korzenie przybyszowe, twarde, zdrewniałe, proste, liście odziomkowe, równowąskie,pochwy liściowe czerwone, kwiaty zebrane w kłosy, rynienkowate, szydlaste podsadki, przysadki piłkowane i jajowate, owoce to trójkanciaste orzeszki.

Tatarak zwyczajny Acorus calamus podziemne, czołgające kłącze, proste, pojedyncze łodygi, podługowate liście rozety, żółtozielone, obupłciowe kwiaty zebrane w kolby, wąskie, łuseczkowate, odwrotnie jajowate działki, na szczycie zaostrzone i kapturkowate, 6 pręcików z długimi nitkami i kremowymi pylnikami, 1 trójkomorowy i trójkanciasty słupek, znamię siedzące i gąbczaste, owoce to czerwone jagody, roślina lecznicza, wzmacnia struny głosowe, leczy gruźlicę, bóle zębów, choroby układu pokarmowego, oparzenia, obrzęki, koklusz, choroby kobiece, trąd, owrzodzenia, poprawia pamięć, roślina ozdobna i jadalna, przyprawa do kompotów, likierów, herbat, sałatek, ciast, budyniów, alkoholi.

Sitowiec nadmorski Bolboschoenus maritimus trójkanciasta do połowy ulistniona łodyga,rynienkowate, ostre liście, kwiaty zebrane w rozrzutki, podsadki liściowate, większe od kwiatostanu, siedzące szczytowe rozrzutki, przysadki brunatne, ościste, wycięte, owoce spłaszczone

łączeń baldaszkowy Butomus umbellatus poziome kłącze, włókniste korzenie, liście wyrastają w 2 rzędach na szczycie kłącza, długie, cienkie, pływające lub zniesione, łodyga obła, kwiaty zebrane w baldach, obupłciowe, działki duże, różowe, trójkątne, mniejsze różowe płatki, pręciki otaczają słupek, owce to jajowate mieszki

Kropidło wodne Oenanthe aquatica łodyga rozgałęziona, bruzdkowana, cienkie korzenie, kłącza i rozłogi, liście wielokrotnie pierzaste, odcinki podzielone na nitkowate łatki, białe kwiaty zebrane w baldachy złożone, owoce to jajowate rozłupnie.

Rzepicha ziemnowodna Rorippa amphibia dęta, bruzdkowana, płożąca, rozgałęziająca się, ukorzeniająca się łodyga, liście podwodne są nitkowate, rozgałęzione, nadwodne są pierzastodzielne z równowąskimi odcinkami. Żółte kwiaty na długich szypułkach, zebrane są w grona na szczytach pędów. Płatki dłuższe od działek. Owoc to elipsoidalna łuszczyna, rośnie w oczkach, wodnych, starorzeczach, rowach.

Strzałka wodna Sagittaria sagittifolia łodyga i rozłogi wyrastają z bulwy, podwodne liście są długie, siateczkowate, nawodne jajowate, nadwodne strzałkowate, heterostylia jest czyli 3 rodzaje liści, kwiaty białe, trzypłatkowe, zebrane w wiechę, płatki wolne, roslina ozodbna, bulwy jadalne po ugotowaniu

jeżogłówka gałęzista Sparganium erectum rozgałęziona, pełzająca łodyga z rozłogami i bulwkami, ulistnienie skrętoległe, równowąskie liście obejmują łodyge nasadami, są trójkanciaste, zaostrzone, widać linię grzbietową, kwiaty zebrane w główki zebrane skrętolegle w kłosy, kwiaty żeńskie mają białe kolce, męskie są ciemne, pojedyncze kwiaty niepozorne, owoce to pestkowce.

Jeżogłówka pojedyncza Sparganium emersum wysokie, proste łodygi, sztywne, lancetowate liście, pływające są trójkątne, białe kwiaty zebrane w skrętoległe główki.

Żabieniec babka wodna Alisma plantaga-aquatica kłącza zgrubiałe, łodyga wzniesiona, długoogonkowe liście tworzą rozety nad powierzchnia wody, są języczkowate, zaostrzone, drobne, białe, obupłciowe kwiaty zebrane są w wiechy, szypułki są długie, kielich ma 3 działki, korona 3 płatki, szyjka słupka dłuższa od zalążni.

Ponikło błotne Eleocharis palustris tworzy rozłogi, obła łodyga, liście zredukowane do samych pochw, kwiaty obupłciowe zebrane w kłosy, owoce to orzeszki z dzióbkami

Skrzyp bagienny Equisetum fluviatile wysoka, prążkowana, rozgałęziona łodyga z przewodem powietrznym, ulistnienie okółkowe, liście ząbkowate, pochwy otulają węzły, jajowate zarodnie są na szczycie zielonych pędów zarodnionośnych, liście tych pędów są małe, pękate i ustawione ku górze, kłącze ma przewód powietrzny.

manna mielec Glyceria maxima luźne kepy, pełzające rozłogi, źdźbło proste, rynienkowato bruzdowane, są długie pędy wegetatywne, liście lancetowate, krótki, podparty języczek, pochwy klinowate, widać nerwy i przegrody kanałów powietrznych, kwiaty zebrane w rozłożyste wiechy, rozgałęzione na mniejsze wiechy, rozgałęzione na kłosy z długimi kłoskami, owoce to oplewione ziarniaki, korzenie przybyszowe wyrastają z kłączy, roślina nadaje się na łąki.

Trzcina pospolita Phragmites australis sztywne, nagie, wielokolankowe źdźbło, duże, lancetowate, ostro zakończone liście otaczają pochwami międzywęźla, kwiaty zebrane w rozpierzchłe zwisające wiechy, kłoski dolne są męskie, reszta obupłciowa, górne mają owłosione szypułki, kłoski są długie, owoce to ziarniaki, źdźbła używa się do wyrobu mat, krycia dachów, roślina stosowana w oczyszczalniach ścieków i chroni przed erozją wodną, słoma służy za podściółkę dla zwierząt, kwiaty są wykorzystywane we zdobnictwie. 

Grążel żółty Nuphar luteum długie, czołgające się rozgałęzione kłącze, ma blizny po opadłych liściach, pływające, długoogonkowe liście, owalne, nasady głęboko wcięte, sercowate, żółte kwiaty z 5 działkami i wieloma płatkami, trójkanciaste szypułki, owoce to butelkowate torebki, roślina ozdobna, nadaje się na oczka wodne, można nią karmić świnie.
Grzybienie białe Nymphaea alba walcowate kłącza, liście okrągłe, nasady głęboko wcięte, sercowate, długoogonkowe, kwiaty białe, wielopłatkowe, żółte pręciki spiralnie ułożone w okół słupka, żółte, płaskie znamię słupka, owoc zielony, kulisty, grube, pełzające kłącze. Roślina ozdobna, nadaje się do oczek wodnych i stawów, lecznicza, korzeń leczy choroby macicy, uspakaja, reguluje pracę serca.

Rdestnica pływająca Potamogeton natans rozgałęziona łodyga, podwodne liście rozgałęzione, cienkie, nitkowate, pływające duże, owalne, końce lekko zaostrzone, ogonki są długie, drobne, zielonkawe kwiaty zebrane w kłosy na długiej szypułce.

Rdestnica połyskująca Potamogeton lucens silnie rozgałęzione, pływające pędy, liście wrzecionowate, zaostrzone u nasady i na końcu, krótkoogonkowe, kwiaty zebrane w kłosy.

Rzęsa drobna Lemna minor okrągłe, spłaszczone pędy, rozmnaża się przez fragmentacje pędów, zredukowane, jednopłciowe kwiaty żeński ma 1 słupek, męski 2 pręciki, owoce są suche, niepękające, roślina akwariowa.

Szczaw lancetowaty Rumex hydrolapathum łodyga wzniesiona, rozgałęziona, liście lancetowate, całobrzegie, nasady klinowate, kwiaty zebrane w wzniesione wiechy, zewnętrzne listki okwiatu są przylegające, wewnętrzne ostro zakończone. Z korzenia pozyskuje się żółty barwnik, roślina ozdobna i lecznicza, korzeń działa przeciwbiegunkowo, bakteriostatycznie, ściągająco, leczy biegunki, czerwonkę, wrzody, rany. Rośnie na przydrożach, brzegach rzek i stawów

Marek szerokolistny Sium latifolium łodyga pusta, rozgałęziona, liście pierzaste, ząbkowane, odcinki lancetowate, kwiaty zebrane w baldachy złożone mają kilka pokryw i pokrywek, owoce są żeberkowane.

Oczeret Tabernemontana Schoenoplectus tabernaemontani obła, górą płaska łodyga, liście z brunatnymi pochwami i podsadki brunatne większe od kwiatostanów, kwiaty zebrane w rozrzutki, roślina ozdobna

Pałka szerokolistna kłącze pełzające, łodyga prosta, liście równowąskie, zaostrzone, pochwa spiralna, kwiaty zebrane w kłosy, kłosy męskie z kilkoma przysadkami i żeńskie bez są na jednej roślinie, owoce, owoce to jednonasienne orzeszki, cała roślina jadalna, kłącza jemy na surowo, z liście można robić maty, plecionki i papier, z owoców robi się okłady na rany.

Szuwar szerokopałkowy wody płytkie stojące lub wolnopłynące, starorzecza i litoral rzek, zbiorniki śródpólne, wody obojętne, dominuje pałka szerokolistna, pozostałe gatunki to tatarak zwyczajny, sitowiec nadmorski, łączeń baldaszkowy, kropidło wodne, rzepicha ziemnowodna, strzałka wodna, oczeret jeziorny,jezogłówka pojedyncza i gałęzista, żabieniec babka wodna, ponikło błotne, skrzyp bagienny, manna mielec, trzcina pospolita, szczaw lancetowaty oczeret Tabernemontana, marek szerokolistn, rzęsa drobna,

rzęsa trójrowkowa Lemna trisulca płąskie, trójdzielne pędy podzielne na lancetowate człony, 1 korzeń, męskie kwiaty maja tylko 1 pręcik, żeńskie 1 słupek, owoce podobne do mieszków.

Żabiściek pływający  Hydrocharis morsus-ranae duże, sercowate, tępo zakończone liście rozety mają przy wiązkach przewodzących przestwory powietrzne, pływają po powierzchni wody, kwiaty szypułkowe, białe, trójpłatkowe, maja kilka lub kilkanaście pręcików w 4 okółkach, słupek podzielony do połowy długości, korzenie nitkowate i ogonki liściowe sa pod wodą.

Krwawnica pospolita Lythrum salicaria prosta, kanciasta, owłosiona, rozgałęziona łodyga, ulistnienie naprzeciwległe, liście rozety są sercowate, owłosione na nerwach, łodygowe są lancetowate, górne leżą skrętolegle, podsadki są małe, kwiaty są fioletowe, okółkowe, zebrane w grona, długie działki kieliszka, krótkie działki kielicha, 6 działke i płatków, 12 pręcików, kilich owłosiony, owoce to torebki, roślina miododajna, ozdobna i lecznicza, ziele rozszerza naczynia krwionośne, działa przeciwgorączkowo i przeciwzapalnie.

Wiecie, że jednym z punktów opieki nad zwierzętami jest usypianie ślepych miotów? Czyli psich i kocich noworodków, bezbronnych maluszków. Przed otworzeniem oczek (kocięta i szczenięta rodzą się ślepe). Najgorszą rzeczą jaką może zrobić człowiek jest zabicie bezbronnej istoty. Fakt, zwierzęta polują na najsłabsze osobniki, ale one polują, gdyż muszą jeść, wybierają najsłabsze ofiary, żeby nie tracić sił na silniejsze, żeby zwiększych skuteczność polowania i zaspokoić potrzebę fizjologiczną jaką jest głód. Człowiek nie usypia zwierzęcych noworodków, by je zjeść, nie karmi nimi swoich dzieci, nie robi tego w obronie własnej lub swoich dzieci, robi to, gdyż może. Mnie sumienie nigdy nie pozwoliłoby na coś takiego. Normalny człowiek, z prawidłowo ukształtowanym sumieniem, nigdy nie skrzywdziłby bezbronnej istoty. Ale niektórzy ludzie dorabiają sobie ideologię, że i tak wśród miotów wolnożyjących psów i kotów przeżywa tylko jeden procent, jak wspominałam drapieżniki polują, by przeżyć, choroby są naturalne, ludzie też chorują, też mamy nieuleczalne choroby. Wolnożyjącymi zwierzętami trzeba się opiekować, jak własnymi, one przywiązuję się do karmicieli, można je leczyć i szczepić. Skoro jedna osoba niezależna od organizacji pozarządowych ani samorządów może z własnej kieszeni leczyć, karmić bezdomne koty i prowadzić ciąże kotek oraz znajdywać kotkom dobrych właścicieli, to znacznie więcej może zrobić grupa ludzi, a na choroby są leki i szczepienia, weterynarze szczepią na koszt gmin bezdomne psy i koty. Są organizacje pomagające bezdomnym zwierzętom, płacące za leczenie, karmy, szczepienia. Dobrze, że kotki chronią swoje dzieci, wyprowadzają je z ukrycia, gdy te potrafią chodzić i jeść. Żeby nie potęgować bezdomności, trzeba sterylizować i kastrować bezdomne psy i koty, ale gdy kotka czy sunia urodzi, trzeba pozwolić jej wykarmić i odchować, do 3 miesięcy młode muszą być z mamą, ona uczy je zachowań potrzebnych do przeżycia, gdy w tym czasie samiczka zajdzie w ciążę humanitarne jest pozwolenie jej urodzić i odchować, młode kastrujemy i sterylizujemy, kiedy osiągną odpowiedni wiek. Ktoś napisze, że ona może zajść w ciążę, kiedy jeszcze karmi młode,ale jakby każdego przedstawiciela danego gatunku pozbawić możliwości rozmnażania się, to dany gatunek by wyginął. Powinny być okna życia dla niechcianych psów i kotów z weterynarzem oraz ludźmi mogącymi wykarmić młode przy pomocy specjalnych strzykawek, z zapasami odpowiedniego mleka (czasem ludzie porzucają nowonarodzone zwierzątka), trzeba szkolić pracowników potrafiących obchodzić się ze zwierzęcymi niemowlętami. Żeby kotka lub suczka nie zaszła wciążę po połogu, można zabrać ją z dziećmi do specjalnych domów, gdzie wyszkoleni ludzie otoczą ją i jej dzieci opieką weterynaryjną i znajdą im domy. Potrzeba ludzi szukających dobrych, odpowiedzialnych właścicieli, sprawdzających kandydatów na właścicieli. Wiele organizacji tak robi. Tak samo opiekę weterynaryją i znalezione nowe domy powinny mieć starsze zwierzęta, wiele osób chce starsze zwierzęta, gdyż są spokojniejsze. Wiem, że do wielu ludzi argument sumienia nie przemawia, muszą mieć zysk, więc te psiemioty można wyszkolić do diagnozy chorób (choroby zmieniają metabolizm i zapach), pis wyczuwa zmiany w zapachu i wykrywa daną chorobę, w przypadku raka płuc, psi węch skuteczniej wykrywa chorobę niż badanie RTG[ttps://www.mnn.com/family/pets/stories/6-medical-conditions-that-dogs-can-sniff]. Koty z kolei to naturalny wróg szczura domowego. Każdy człowiek powinien wiedzieć, że każda istota ma prawo do życia, każdy zwierzęcy niemowlak ma przed sobą całe swoje życie, każdy zasługuje na szczęście i kochającego pana, ewentualnie wolność. Prawo do życia ma każdy organizm. Każdy noworodek czuje i cierpi. To, że kociaczki nie widzą i nie słyszą, nie znaczy, że nie mają innych zmysłów (dotyk, węch, smak), tak samo szczeniaczki, pamiętajmy, że nasze niemowlęta też widzą tylko przedmioty bezpośrednio przed buziami. Trzeba szkolić ludzi potrafiących zaopiekować się samiczkami psów i kotów w połogu i ich maluszkami, otwierać okna życia dla ludzi, którzy nie chcą tracić pieniędzy na kastrację i sterylizację, a chcą się pozbyć młodych, w takim oknie zawsze powinien być ktoś odpowiednio przeszkolony np. weterynarz. A na razie urzędnicy i weterynarze, którzy nie godzą się na zabijanie niewinnych istot muszą mieć prawo do klauzuli sumienia.

Śluzy i gumy to wytwory roślin, są polisacharydami, śluzy wydobywa się przez macerację nasion żywokostu, nasion lnu, prawoślazu lekarskiego, gumy przez uszkodzenie kory np. wiśni, goją rany, zatrzymują krwawienia, zmiękczają tkanki, wewnętrznie przeczyszczają, powlekają gardło, układ pokarmowy, hamują wchłanianie toksyn i metali ciężkich, łagodzą choroby gardła, kaszel. Śluzy to pektyny i hemicelulozy, najwięcej go w łupinach nasiennych, by wiązać wodę dla kiełkujących roślinek, na czapeczce, by chronić stożek przed uszkodzeniami mechanicznymi, w niektórych owocach mięsistych np. jemioły, w wierzchołkach pędu np. u szczawiu i w liściach pułapkowych np. u rosiczki jako klej dla owadów. Gumy są wykorzystywane jako wypełniacze leków, kosmetyków, żywności, bazy gum do żucia. Są jadalne, są u motylkowych i różowatych. Przykłady gum to guma arabska z akacji, guma guar z nasion guaru Cyamopsis tetragonoloba. Guma guar służy do wiązania włókien celulozy w papierze i stabilizacji nadruków na ubraniach. Gumy zatwardzają (guar łagodzi chorobę Leśniewskiego Crohna, zespół jelita drażliwego, choroby jelita grubego), śluzy przeczyszczają.

Torfowiska to miejsca z wysokim poziomem wód gruntowych, na których powstaje torf. Torfowiska to ekosystemy złożonej z określonej roślinności. Są torfowiska niskie, topogeniczne, mają wysoki lub powierzchniowy poziom ruchomych wód gruntowych, nasyconych minerałami, zasilane przez wody podziemne. Występują w wolno płynących rzekach, strumieniach i źródliskach, podłoże mają żyzne, lekko kwaśne, obojętne lub lekko zasadowe. Torfowiska wysokie, ombrogeniczne, czyli mszary są zasilane wodą opadową, mają ubogie gleby, kwaśne pH od 3,5, czasem torfowisko jest wzniesione ponad otaczający go teren, rosną tu torfowce higrofilne, przygiełka biała, bagnica torfowa, turzyca bagienna. Torfowisko przejściowe, soligeniczne korzysta z wód powierzchniowych spływających, gruntowych i opadowych, są tu mszary torfowcowe, mszary mszysto-turzycowe, formacje krzewiaste i drzewiaste z sosna i brzozą.

Na torfowiskach rosną rzadkie rośliny jak wełnianka alpejska i brzoza niska, ważki. Z torfowiskami niskimi są związane motyle mszarnik jutta i szlaczkoń torfowiec, z wysokimi najbardziej jadowity polski pająk bagnik brzeżny, z pośrednimi ważka żółta i przeniela dwuplama.

Przeważnie torfowiska rosną w zagłębieniach terenu, gdzie zbiera się woda, wilgotne podłoże sprzyja mszakom, płonnikom i torfowcom, które rozpoczynają powstawanie torfu. Potem torowiska kolonizują higrofity naczyniowe. Kiedy torfowisko wysokie porośnie mszar, wypiętrza się kopuła torfowiskowa.

Kiedy torfowisko ma wody stojące tworzy się kożuch z hydrofitów, pło. Pło to darniowa roślinność wodna. W takich miejscach mamy rzęsę, żaby składają skrzek, żyją larwy ważek, owadów różnoskrzydłych

Na torfowiskach gniazdują ptaki wodne i brodzące. Pło to inaczej spleja, pływające platformy z roślin tworzą wyspy, albo porastają mokradło od brzegu do środka tworząc kożuch, mogą to być mchy, torfowce, wątrobowce, rośliny naczyniowe, te rośliny nie ukorzeniają się, tylko tworzą kożuch lub wyspy, korzenie pobierają biogeny z gytii. Torfowiska wysokie porastają rośliny z rodziny turzycowatych, wrzosowatych i rosiczki. Formą ochrony torfowisk jest brak ingerencji człowieka.

Na torfowiskach powstaje torf. Hipoteza Iwanowa z 1953 r zakłada istnienie dwóch warstw dojrzewającego torfu. Górna warstwa materii organicznej akrotelm ma dostęp tlenu i materia organiczna rozkłada się przy udziale organizmów tlenowych, tu jest zmienna ilość wody, rosną rośliny, akrotelm ma duża przepuszczalną dla wody, to poziom torfotwórczy, gdzie materia organiczna kumuluje się na dnie. Dolna katotelm nie ma tlenu, tam działają organizmy beztlenowe, których jest mało. Na podstawie hipotezy Iwanowa Ingram w 1978 r nazwał dwuwarstwowe torfowisko diplotelmikiem, a jednowarstwowe bez akrotelmu haplotelmikiem. Torfu przybywa dzięki akumulacji 1mm/rok. Gleby o 10-30 cm warstwie materii organicznej to organiczno-mineralne gleby murszowe. Suo to mokradło z roślinnością torfotwórczą.