Archiwum sierpień 2021, strona 84


sie 28 2021 biologia roślin, histologia i biologia komórki...
Komentarze (0)

Korzeń utrzymuje roslinę w podłożu, pobiera z podłoża wodę i sole mineralne. System korzeniowy może być palowy, któy ma korzeń główny i korzenie boczne (przybyszowe) i wiązkowy, ma wiele róznych i rozgałęzionych korzeni. Pobieranie wody i soli mineralnych jest w strefie wlosnikowej. Tu są włośniki, czyli uwypuklenia komórek, zwiększające powierzchnię chłonącą. korzeń transportuje wodę i biogeny do góry. Przewodzi je drewno, jest lepiej rozwinięte niż łyko. Korzeń ma centrum spoczynkowe - komórki o wydłuzonym podziale komórkowym, są to komórki inicjalne i komórki merystematyczne. U jednoliściennych jest wiele pasm drewna i łyka (korzeń poliarchiczny). Dwuliścienne mają niewiele pasm, maja korzenie oligoarchiczne. Marchew Daucus carota ma dwa pasma. Jęczmień Hordeum sp. to trawa. Trawy mają niezależne pochodzenie czapeczki (osobna komórka inicjalna czapeczki). Czapeczka chroni stożek wzrostu korzenia przed mechanicznym uszkodzeniem w wyniku tarcia o glebę. Do wzrostu łodygi odnosi się teoria korpusu i tuniki. Komórki inicjalne do środka rozwijają się w korpus (walec osiowy), na zewnątrz w tunikę (tkanki okrywające i organy boczne). Rozwój korzenia wyjaśnia teoria histogenowa. Są trzy piętra komórek inicjalnych (histogeny). Dermatogen jest najbardziej zewnętrzną komórką, tworzy skórkę i czapeczkę u dwuliściennych. W samym środku jest plerom, daje początek walcowi osiowemu. Peryblem daję początek korze pierwotnej i ryzodermie. Jednoliścienne mają kalyptrogen - osobny inicjał dla czapeczki. Dynia Cucurbita pepo ma wtórny welamen korzeniowy. Welamen to wielowarstwowa skórka pobierająca wodę z powietrza, chłonie ją jak gąbka. Marchew ma korzeń spichrzowy. Jęczmień ma jeden inicjał dla pleromu, drugi dla peryblemu i dermatogenu, trzeci dla kalyptrogenu (kalyptra - czapeczka). Dermatogen tworzy ektodermę, peryblem korę pierwotną, plerom tworzy walec osiowy, w nim powstaje prokambium, które daje początek wiązkom przewodzącym. Stefy korzenia u wszystkich roślin to od zewnątrz stożek wzrostu z czapeczką, potem jest strefa wydłużania (elongacji) komórek, dalej jest strefa różnicowania komórek, potem jest strefa włośnikowa, potem dojrzały korzeń. W korzeniu jest bardziej rozbudowana kora pierwotna niż walec osiowy, odwrotnie jak w łodydze. Tak jest powyżej strefy włośnikowej. Ryzoderma jest w strefie włośnikowej. Kosaciec. Im wyżej tym włośniki zanikają stopniowo, powyżej ryzosfery jest egzoderma, ma miekisz zasadniczy. Endoderma jest najgłębszą warstwą kory pierwotnej w łodydze. W egzodermie są komórki ze skrobią statolityczną, one informują roślinę o zmianie polożenia. W korzeniu jest pobieranie wody i soli mineralnych. Woda i sole mineralne idą do ksylemu, kieruje je tam egzoderma ma komórki suwerynowymi lamellami. Suwerynifikacja pierwszorzędowa jest tu gdzie lamelle nakładają się na siebie i nie przepuszczają wody, drugorzędowa ma cienkościenne lamelle zielone, są zsuwerynowane i zlignifikowane, też nie przepuszczają wody. Są cienkościenne, żywe komórki przepustowe, zbierają one wodę z kory pierwotnej i transportuja ja do ksylemu, są przy pasamch ksylemu. Woda w szerokim korycie płynie wolno, w wąskim szybko. Pomiędzy pasmami ksylemu są pasemka floemu, odżywiają korzeń asymilatami. Największe średnice mają naczynia bliżej środka, im bliżej powierzchni tym są mniejsze. Korzeń ma ksylem egzarchiczny. Metaksylem jest w środku, protoksylem na zewnątrz. W łodydze jest endarchwiczny, odwrotny. Jednoliścienne mają korzenie poliarchiczne (wielopasmowe), dwuliścienne mają haplopasmowe (oligoarchiczne). Ksylem w korzeniu jest egzarchiczny, protoksylem jest dalej od osi, dojrzewanie drewna jest dośrodkowe. Korzenie wszystkich roślin mają endodermę pierworzędową z otaczającymi komórkę suwerynowymi lamellami, drugorzędowa ma na dwóch powierzchniach komórek suwerynowe lamelle, trzeciorzędowa ma suwerynowe lamelle na całej ścianie. U jednoliściennych endoderma pierwszorzędowa ma pojedyncze suwerynowane lamelle opasające komórkę na górnych i bocznych ścianach. Powoduje to, że woda wnika przez półprzepuszczalną błonę komórkową do endodermy. te lamelle to pasma Casparyego. Jest nakładanie suweryny na całej powierzchni komórki. Powstaje endoderma trzeciorzędowa. Endoderma kontaktująca się z korą pierwotną jest U-kształtna ma część powierzchni bez suweryny. Reszta jest O-kształtna. Dwuliścienne mają perycykl (okolnicę) miękiszowy. Są pasma ksylemu oddzielone pasmami floemu. Początkowo perycykl jest miękiszowy, endoderma to pojedyncza warstwa komórek, na ich ścianach są lamelle suweryny, produkowane i lignifikowane przez protoplast. Komórki przepustowe są cienkościenne. endoderma dochodzi do walca osiowego. Kosaciec Iris sp. zimuje jako kłącze. Wiosną tworzy zywe korzenie (kłącze ma martwe). Dwuliścienne przyrastaja na grubość. Dynia Cucurbita pepo ma cztery pasma drewna i łyka. Jest duża, ma miękisz kory pierwotnej. Jest walec osiowy. Korzeń oligoarchiczne, są cztery pasemka pierwotnego drewna i łyka, łyko jest słabo ukształtowane, ma dużo miękiszu, mało komórek przewodzących. Endoderma jest pierwszorzędowa i słabo widoczna. Na przekroju są różnice między drewnem pierwotnym i wtórnym. W budowie pierwotnej ksylem pierwotny ma grube ściany komórkowe, jest floem, perycykl i endoderma. W korzeniu powstaje merystem wtórny, jest to kambium. Są dwa etapy jego powstawania. Pierwszy to odróżnicowanie się komórek miękiszowych pomiędzy pierwotnymi drewnem i łykiem, ponad ksylemem pierwotnym komórki różnicują się w kambium, warstwy kambium łączą się i odkładają do środka drewno wtórne, na zewnątrz łyko wtórne. Drewno pierwotne ma dużą średnicę i grube ściany komórkowe odpycha kambium i prostuje je. Łyko pierwotne spychane jest na zewnąrz. Kambium tworzy miękisz pierwotny. Idzie do środka, różnicuje się w kambium korkotwórcze. Kambium zmienające się w drewno wtórne jest prostowane. Ksylem jest spychany coraz głębiej. Na zewnątrz tworzy się fellogen. Odkłada mało felodermy i duzo korka. Kora i pierwotna i endoderma są odrzucane. Opadają do gleby i zmieniane są w próchnice przez bakterie, grzyby i bezkręgowce. Synteza wielu warstw celulozy wymaga wiele energii. W drewnie i łyku wtórnym jest miękisz. Łodyga ma wiązki kolateralne i koncentryczne, korzeń ma wiązki promieniste. Łodyga ma epidermę z grubą góną ścianą komórkową i kutyną, korzeń ma ryzodermę z celulozowymi ścianami komórkowymi. W łodydze są: miękisz kory pierwotnej, kolenchyma i chloroplasty, w korzeniu nie ma kolenchymy. Korzeń może mieć funkcję spichrzową. W łodydze ksylem jest egzarchiczny, w korzeniu endarchiczny. Łodyga ma organy boczne z kory pierwotnej, korzeń z komórek perycyklu. Są modyfikacje korzeni. Korzeń powietrzny z welamenem korzeniowym (wielowarstwową skórką). Różnicuje się wielowarstwowa skórka, która nie zanika, egzoderma różnicuje sie pod nią. Jest miękisz kory pierwotnej. Ksylem poliarchiczny (ma wiele pasm wiązek przewodzących), tak jest u storczykowatych Orchidaceae. O-kształtna endoderma, ściany mają ligninę. Protoplasty obumierają, powstaje koszyczek do gromadzenia wody z pary wodnej lub deszczu. Te korzenie są na powietrzu, nie w ziemi. Wodę transportują komórki przepustowe przez egzodermę i miekisz kory pierwotnej. Endoderma z komórkami przepustowymi na wprost ksylemu jest O-kształtna. Komórki przepustowe są na wprost łyka. W okół pasm łyka są włókna sklerenchymatyczne. Welamen to tkanka magazynująca wodę, ma w okół komórek pierścieniowe zgrubienia ścian komórkowych. Egzoderma ma ściany z suweryną. Korzeń spichrzowy (magazynujący) jest np. u marchwi Daucus carota. Funkcję spichrzową mogą pełnić komórki komórki miękiszowe ksylemu wtórnego, floemu wtórnego lub obu na raz jak u marchwi. Na przekroju korzenia marchwi szara warstwa to korek. Korzenie spichrzowe mają rozbudowana felodermę (warstwę pod korkiem). Jest dużo łyka wtórnego - najbardziej pomarańczowa część przekroju. Smugi na przekroju to miękisz. W środku korzenia jest ksylem wtórny i duzo miękiszu. Jest też kambium. Wielowarstwowa feloderma, mało korka, funkcję spichrzową pełni miękisz drewna i łyka wtórnych. korzeń marchwi jest diarchiczny - w budowie pierwotnej sa dwa pasma drewna i łyka pierwotnego. Tak samo jest u pietruszki Petroselinum satovum, P. crispum. Korznie spichrzowe mają bardzo rozbudowany miekisz.  W budowie wtórnej felogen zmienia się na zewnątrz w korek, który ma ściany adkrustowane suweryną. Komórki te lignifikowane (inkrustowane ligniną) i staja się martwe. Jest izolacja od środowiska. Przetchlinki to miejsca gdzie komórki korka są luźno ułozone. Felogen różnicuje się do środka w miękiszową feloderme z chloroplastami. Te trzy warstwy tworzą wtórną tkankę okrywającą, jest tak w łodydze i korzeniu w przyroście wtórnym. Cewki, naczynia i włókna są martwe. Miękisz jest żywy. Łyko ma komórki sitowe, komórki towarzyszące i włókna łykowe. Naczynia są u okrytonasiennych (kwiatowych Angiospermae).

sie 28 2021 biologia roślin, histologia i biologia komórki...
Komentarze (0)
Nagonasienne Gymnospermae maja cewki. W łodydze ksylem różnicuje się najbliżej osi, protoksylem jest najbliżej osi. Metafloem odkładany jest na zewnątrz, protofloem spychany na zewnątrz. Dwuliścienne mają prokambium. Są trzy typy wiązek kolateralne, koncentryczne i promieniste. W czasie podziału kariokineza odpowiada za ruch chromosomów, cytokineza za podział protoplastu. Komórki potomne są połączone jamkami. W miejscu powstania dwóch komórek potomnych tworzy się przegroda pierwotna, jej elementy odkładają pęcherzyki aparatu Golghiego. Na przegrodzie pierwotnej odkładana jest ściana pierwotna. Kolenchyma (miękisz grubościenny) jest pod epidermą i ma ściany pierwotne. Dwuliścienne częściej mają subepidermalną sklerenchymę, jest to najbardziej zewnętrzna częśc walca osiowego. Jednoliścienne nie maja kory pierwotnej i walca osiowego. Pod epidermą mają sklerenchymę. U jednoliściennych wiązki są na całym przekroju łodygi. Typy organizacji korzenia, paprotniki (skrzypy, widłąki, paprocie) mają jedną apikalną komórkę z której powstają tkanki. Rośliny nasienne maja grupy komórek, składające się z jednego piętra, gdy wszystko poza walcem osiowym powstaje z jednej komórki lub kilku komórek gdzie 3  - 4 piętra komórek sa oddzielone od siebie. Najgłębsza to plerom, powstaje z niego walec osiowy, w środku jest peryblem, powstaje z niego kora pierwotna, najwyżej jest kalyptrogen, tworzy czapeczkę. Faza G1 w tej części korzenia jest wydłuzona, żeby chronić materiał genetyczny przed uszkodzeniami. Uszkodzone tkanki odradzają się. Jest centrum spoczynkowe QC to rezerwuar komórek 2C z 10 - 15 razy wydłużoną fazą G1. Najstarsza część czapeczki się złuszcza.

 

Tkanki twócze (merystematyczne) mają cienką ścianę komórkową, komórki są małe, zdolne do licznych podziałów. Wakuole są słabo rozwinięte. Chloroplasty są w postaci etioplastów (protoplastów), komróki są równe, nie ma przestworów międzykomórkowych. Komórki kambium są długie, wrzecionowate, wąskie, może mieć grubsze ściany i większą wakuolizację. Część komórek zarodka może gromadzić substancje odżywcze w drewnie lub liścieniach. Komórki merystematyczne różnicują się w komórki budujące tkanki stałe, tracą zdolność podziałów. Są dwa typy wzrostu roslin: dyfuzyjny i ograniczony, który przebiega w całym organie, później komórki kończą się dzielić i różnicują się w komórki tkanki stałej. Ten typ wzrostu jest w kwiatach i liściach oraz w większości tkanek zwierzęcych. U roślin dominuje typ zlokalizowany i nieograniczony odbywa się on w merystemach, które są zlokalizowane w konkretnych częściach ciała rośliny.  Merystemy wierzchołkowe stożka wzrostu pędu i korzenia działają przez całe życie rośliny. Merystemy dzielimy na boczne i wierzcholkowe. Merystemy wierzchołkowe to stożki wzrostu, są na szczytach pędów i korzeni, dzieki nim roślina przyrasta na długość. Merystemy boczne to kambium (miazga) i felogen. One zapewniają przyrost na grubość u dwuliściennych. Tworzą one warstwy lub pasma równoległe do organów. Miazga jest pomiędzy drewnem i łykiem i dobudowuje tkanki przewodzące, felogen jest na peryferiach łodygi i korzenia, buduje tkanki okrywające po odróżnieniu tkanek stałych. Jednoliścienne mają merystemy interkalarne (wstawowe) rozmieszczone wzdłuż łodygi u podstawy międzywięźli, są chronione przez pochwy liściowe. Merystemy interkalarne pochodzą od stożka wzrostu, są oddzielone partiami tkanek stałych i umożliwiają przyrost na długość. Merystemy te są też u skrzypów Equisetum sp., goździkowatych Cariophylaceae, babek Plantago sp., zawciągu Armeria sp. Inny podział tkanek twóczych to pierwotne, które pochodzą od zarodka, są to stożki wzrostu pędu i korzenia, merystemy boczne ioraz interkalarne.  Komóki merystemów wtórnych w wyniku odróżnicowania wracaja do stadium embrionalnego, są to merystemy wierzchołkowe korzeni bocznych i pędów przybyszowych, kambium i felogen oraz tkanka przyranna (kalus), która powstaje w miejscu zranienia rośliny. W czasie podiałów komórka merystemetyczna dzieli sie na dwie potomne, jedna jest inicjalna, druga ma określoną funkcję. Komórka inicjalna pozostaje macierzystą, komórka z funkcją dzieli się w komórki budujące tkanki stałe. Kambium ma komórki niezróżnicowane, są długie i wąskie (wrzecionowate). Plastydy są w kolenchymie, pod korą. Komórki kambium mogą mieć grubszą ścianę komórkową i być zwakuolizowane. Część komórek zarodka gromadzi materiały zapasowe w bielmie - nasiona bielmowe, część w miękiszu spichrzowym w liścieniach - nasiobna bezbielmowe np. fasola Faseolus sp. Merystemoidy to grupy komórek lub pojedyncze komórki o aktywności podziałowej, są w obrębie tkanek stałych, to np komórki macierzyste aparatów szparkowych. Merystemy pierwotne pochodzą od tkanek zarodka i są aktywne podziałowo przez całe życie rośliny są to merystemy wierzchołkowe. Wtórne powstają z żywych komórek tkanek stałych przez odróżnicowanie. To miazga korkotwócza i międzywiązkowa (felogen i kambium). W fazie G1 komórki zatrzymują się i nie rozmnażają. Stałe w budowie jednorodnej są miękisz, kolenchyma, epiderma, na przyszły rok znów się różnicują i roślina przyrasta na grubość. Odróżnicowuje się np. kolenchyma ma ona pod skóką dwie warstwy fotosyntetyzujące z chloroplastami. Odróżnicowanie to powrót komórek to stanu merystematycznego. Likwodowane są zgrubienia ścian komórkowych, jądro wraca do fazy S. Powstaje felogen to tkanka wtórna. Sklerenchyma jest martwa więc się nie odróżnicowuje. Merystemy wtórne budują tkanki wtórne. Tkanki wtórne to peryderma z felodermy, felogenu i korka. Stożek wzrostu pędu tworzy zawiązki liści (węzły). Z węzłów wyrastają liście, są tu incjały marginalne i submarginalne. Tworzy międzywęźla, które dzielą łodygę na odcinki. Są trzy typy wirzchołków (stóżków) wzrostu pędu. I to komórka w kształcie piramidy. Jest u skrzypów, widłaków zarodniowych, paproci cienkozarodniowych i grubozarodniowych. II kilka komórekapikalnych ułozonych w jednej warstwie, u większości nagonasiennych. III kilka komórek inicjalnych ułożonych w kilku warstwach, u okrytonasiennych. Wegetatywne zawiązki pędu maja różny kształt i wielkość. Iglaste mają wąskie i stożkowate, miłorzęby Gingko sp. i sagowce Cycadopsida mają spłaszczone i szerokie, okrytonasienne mają wąskie i wydłuzone. Strefa dystalna może być wzniesiona ponad zalążki liści, może być płaska lub podłużna położona poniżej zawiązków, ma swoje piętro komórekinicjalnych, Korpus ma podziały antyklinalne, gdzie komórka może przyjąć jedną z trzech orientacji lub pośrednią między nimi, orientację wyznacza kierunek odkładania ściany komórkowej i poliklinalne. Odpowiada za wzrost obiętości tkanek. Tunika ma 4 piętra komórek apikalnych, po podziale tworzy dwie komórki ułożone w jednej warstwie, nie zmienia ilości warstw komórek. Merystemy interkalarne sa na całej długości pędu i powoduja jego wzrost. Najintensywniejsze podziały są u podstawy rejonu organogenezy, gdzie tworzą się zawiązki liści i organów bocznych. Stożek wzrostu korzenia nie tworzy węzłów ani międzywęźli. Wytwarza czapeczkę, która chroni go przed tarciem w czasie wzrostu. Ma części: promerystem, czyli dystalną (szczytową) strefę z komórek o jednakowej strukturze z komóką inicjalną lub grupą komórek inicjalnych (inicjałów apikalnych), protkanki, gdzie zaczyna się różnicowanie histologiczne na tryz pratkanki dające początek układom tkankowym, protoderma to przyszła skórka, pramiazga (prokambium) buduje pierwotny system przewodzący., pramiękisz jest między protodermą i prokambium, daje początek rdzeniowi, promieniom rdzeniowym i korze pierwotnej. Za protomerystemem jest przejście do sfery elongacyjnej, gdzie jest wzrost na długość.
sie 28 2021 biologia roślin, histologia i biologia komórki...
Komentarze (0)

Liść zawiera miękisz asymilacyjny, w nim jest asymilacja. Epiderma izoluje liśc od środowiska zewnętrznego i zapewnia z nim komtakt. Liśc bierze udział w transpiracji (parowaniu), gutacji (wydalaniu nadmiaru wody wiosną przez szparki wodne) i wymianie gazowej. W epidermie liścia są aparaty szparkowe. Szparki otwierają sie i zamykają. Gdy jest dużo wilgoci komórki szparkowe chłoną wodę, mają turgor, napinają się i otwierają, gdy jest sucho, woda paruje z nich, komórki tracą turgor i się zamykają. Jest to mechanizm ochronny przed utratą wilgoci. Są różne typy aparatów szparkowych: typ Mnium jest u mchów Mnium, na puszkach zarodnionośnych. Typ Helleborus zaobserwowany u ciemiężnika Helleborus sp. Komórki szparkowe maja fasolkowaty kształt. Mają różnie zgrubiałą ścianę komórkową. Ściana brzuszna sąsiadująca z porem jest zgrubiała, grzbietowa, przylegająca to epidermy cienka. Typ Graminae jest tylko u traw (dawna nazwa traw). komórki są biszkoptowate, wydłużone, mają rozszerzone końce z cienkimi ścianami, reszta komórki ma zgrubiałą ścianę. Ze względu na obecność komórek przyszparkowych aparaty dzielą się na amonocytowe, gdy brak komórek przyszparkowych, paracytowe gdy maja jedną komórkę przyszparkową, gdy dwie, z równą osią komórek i prostopadłym ułożeniu do porów są diacytowe, anizocytowe gdy sa trzy komórki przyszparkowe, jedna z nich mniejsza. Kolejna klasyfikacja opiera się na pochodzeniu komórek przyszparkowych. Jeśli cały aparat pochodzi od jednej komórki merystematycznej to aparat mezogenowy, gdy komórki szparkowe pochodzą od jednej komórki, przyszparkowe od innej to typ perigenowy. Mezoperigenowy gdy komórki szparkowe i część przyszparkowych pochodzą od jednej komórki macierzystej, reszta przyszparkowych od innej. Aparaty szparkowe otoczone sa kutyną. Pozwalaja roślinie oddychać. Ich otwieranie i zamykanie kontroluje turgor, gdy duzo wilgoci, jest duży napór na scianę komórkową, komórka rozciąga się, szparka się otwiera. Gdy spada turgor, komórki wiotczeją, szparki się zamykaja. Na stan szparek wplywa ruch powietrza, im większy tym szybsza transpiracja. Jony potasu regulują otwieranie i zamykanie szparek, wnikają do komórki, rośnie ich stężenie, obniża się potencjał wody, komórka pobiera ją z sąsiednich komórek i rosnie turgor, szparki sie otwierają. Wypływ jonów obniża potencjał wody, która ucieka do sąsiednich komórek, turgor spada, szparka się zamyka, Przepuszczalność komórek zależy od hormonów: kwasu abscyzynowego i indolinotrójoctowego. O stanie szparek decyduje też temperatura, im wyższa tym wieksze parowanie i strata wody, szparki zamykaja się by chronić się przed stratą wilgoci i światlo. Jednoliścienna roslina Irys Iris sp. ma typ Helleborus i amonocytowy, epiderma nie ma chloroplastów, asymilacja jest w chlorenchymie. Rosliny wodne, rosliny cienistych środowisk maja chloroplasty w epidermie. Irys ma zwarty układ epidermy, komórki ściśle do siebie przylegają, są zespolone, maja pomiędzy komórkami blaszki środkowe. Pory (szparki) są pomiędzy komórkami szparkowymi. Wpływa na nie stężenie CO2 w powietrzu u roslin C3 (klimatu umiarkowanego) za wysokie i za niskie stężenie CO2 powoduje zamykanie szparek. Komórki epidermy i miekiszu asymilacyjnego są połączone plazmodesmami. Nie ma przerw w ciągłości epidermy. Pszenica Triticum sp. ma typ Graminae. Komórki są wydłużone, zgrubiałe, mają cienkościenne, rozszerzone końce. Są też komórki przyszparkowe, długie i cienkie, to typ paracytowy. Ich osie są równolegle do szparki. Liście traw są ostre bo ich brzegi są inkrustowane związkami krzemu. Wszystkie komórki roślinne mają ścianę komórkową. komórki sparkowe stykają się końcami. U traw sa komórki tylko wypełnione krzemianami. Rozchodnik Sedum sp. Typ anizocytowy i Helleborus. trzy komórki przyszparkowe są w bezpośrednim sąsiedstwie komórek szparkowych. Wpływ na turgor w komórkach szparkowych ma stężenie jonów potasu i hormony. Są dwa etapy fotosyntezy. Faza jasna odbywa się tylokaidach grann i zachodzi przy udziale światła, polega na wybiciu elektronu przez foton z pasma PAR (promieniowania fotosyntetycznie czynnego dł fali 400 - 700 nm) z chlorofilu. Ten foton rozpoczyna cykl reakcji w wyniku, których woda zostaje rozbita na jony. Drugi etap to faza ciemna - cykl Calvina - Bensona, w którym następuje synteza cząsteczki glukozy z jonów powstałych z wody w fazie jasnej i dwutlenku węgla. Faza ciemna zachodzi w stromie. Są trzy typy fotosyntezy C3, C4 i CAM. Rosliny C4 mają fotosyntezę w miękiszu pochwy wiązkowej - miękiszu wieńcowym, C3 w miękiszu asymilacyjnym i palisadowym. CAM mają sukulenty, cykl Calvina - Bensona mają za dnia. Enzymy fotosyntezy C3 Rubisco, włączające CO2 do rybulozo - 1,5 - bisfosforanu mają mniejsze powinowactwo do CO2 niż karboksylaza fosfoenolopirogroniamu u C4, która włącza CO2 do fosfoenolopirogronianu. W CAM są enzymy C4. Enzymy fazy jasnej są w tylokaidach grann, enzymy fazy ciemnej są w stromie. Liście mogą być siedzące, czyli wyrasstające bezpośrednio z łodygi i ogonkowe, wyrastające na ogonkach.

sie 28 2021 biologia roślin, histologia i biologia komórki...
Komentarze (0)
Tkanki roślinne to: tkanka wzmacniająca, miękiszowa, merystematyczna, przewodząca i okrywająca. Tkanki dzielimy na twórcze: merystemy i stałe: okrywająca, przewodząca i miękiszowa. Komórki tkanki merystematycznej mają duże jądra i dużą zdolnośc podziałową. Duża aktywność mitotyczna. Jądro położone jest w środku komórki, ściana ko orkowa jest cienka i pierwotna, cytoplazma jest silnie zabarwiona i gęsta. Blaszki środkowe mają pktynian wapnia. Blaszki oddzielają dwie nowe komórki. Cytoszkielet uczestniczy w podziałach komórkowych. Mikrotubule tworzą wrzeciono podziałowe (fragmoplast). Pęcherzyki aparatu Golgiego układają się obok siebie tworząc przegrodę pierwotną. Po mikrotubulach i mikrofilamentach transportowane są składniki ściany komórkowej. 
Tkanka wzmacniająca - miękisz grubościenny / kolenchyma (zwarcica), komórki mają pierwotną ścianę komórkową, silnie rozwiniętą tam gdzie komórki się stykają. Jest tkanką subepidermalną. Daje roślinie wytrzymałośc na zginanie i rozciąganie. Jest tkanką pierwotną, ma zdolnośc wzrostu. Wyróżniamy kolenchymę kątową, gdzie komórki ściśle przylegaja do siebie, sa zaspolone blaszkami; łukową, blaszki środkowe w rogach rozpuszczają sie i powstaja przestwory międzykomórkowe; płatowe, prostokątne komórki, mają sześciokątne zgrubienia obejmujące ściany rónoległe do powierzchni (ściany tangencjalne), ściany prostopadłe (promieniste / radialne) są cienkie; włoknistą zgrubienia ściany są równomierne na calym obwodzie komórki, przypominają włókna. 
pierścien włókien sklerenchymatycznych to komórki wydłużone, mają małą średnicę, ich ściana jest pierwotna, ściana drewnieje. Włókna są ostre, wzajemnie się klinują, są odporne na zgniatanie i rozciąganie, maja różną długość np. w agawie Agava sp. 10 cm, w pokrzywie Urtica dioica - 3 cm, najczęśściej maja kilka mm.
Sklerenchyma (zwarcica) to to komórki o kształcie innym niż włókna: asterosklereidy mają kształt gwiaździsty; oseosklereidy kościsty, brachysklereidy to zgrybiałe komórki są w owocach np. gruszcze Pyrus comunis, makrosklereidy są duże, są w łupinie orzecha Juglans regia/ Corylus avellana, pestkach wiśni Cerasus vulgaris, czereśni Cerasus avium i śliwek Prunus domestica.

 

Tkanka przewodząca, pozwoliła wyjść roślinom na ląd, zbudowana jest z drewna (ksylemu) i łyka (floemu). Drewno ma naczynia, u nagozalążkowych cewki, komórki pomocnicze, włókna drzewne i miękisz, który jest jedynym żywym elementem. Zadaniem drewna jest przewodzenie wody i związków mineralnych z korzenia do liści. miękisz gromadzi substancje zapasowe, włókna wzmacniają tkankę. Łyko to żywe rurki sutowe, u nagonasiennych komórki sitowe, komórki przyrurkowe i miękisz, mogą też być włókna. Łyko przewodzi asymilaty z liści do korzeni. Rurki i komórki sitowe są żywe i silnie zwakuolizowane. Wiązki przewodzące u paprotników są w walcu osiowym steli. Stela ma kilka typów, gdy nie ma miękiszowego rdzenia są trzy typy: najprostsza jest haplostela, to kolista wiązka, gdzie drewno otoczone jest łykiem. Była u rynii Rhynia gwynne-vaughanii. Rynie wyginęły, wiązka ta juz nie występuje. Następny typ to wiązka promienista - aktynostela, tu drewno uwypukla się i ramiona drewna przecinają łyko. Jest w korzeniach u wielu współczesnych roślin. Kolejny typ to plektostela, łyko jets pomiędzy równoległymi pasmami drewna jest u widłaków Lycopodium sp. Może być aktynoplektostela czyli połączenie obu typów. Gdy centralną część zajmuje miękisz jest to syfonostela. Może być ektofloiczna, gdy łyko otacza drewno, amfifloiczna, gdy łyko jest po obu stronach drewna i wielocykliczna, gdy pomiędzy pasmami drewna i łyka są pasma miękiszu. Diktiostela jest wtedy gdy miękiszowe promienie rdzeniowe przeszywają wiązkę przewodzącą. Diktiostela o prostym układzie to wyżej opisana, diktiostela wielocykliczna ma między dzrewnem i łykiem pasma miękiszu. Najbardziej skomplikowana jest eustela, pasma drewna i łyka ułożone są rególarnie, mają taka samą wielkośc i takie same promienie miękiszowe, jest u skrzypu Equisetum sp. U nagozalążkowych są wiązki kolateralne, gdy drewno i łyko są w jednej linii zgodnie z biegiem promienia wiązki, mogą być otwarte, zamknięte lub bikolateralne. Gdy w strefie różnicowania w zalążku (tam gdzie komórki różnicują się w tkanki) powstaje prokambium to jego komórki dadzą początek wiązkom przewodzącym. Pasma prokambium maja taki sam układ jak drewno i łyko, w kóre się różnicują, jeśli zróóżnicuje się całe prokambnium jest wiązka zamnkięts, brak wtedy przyrostu wtórnego (na grubość). Tak jest u jednoliściennych. Gdy w pasmie zostaną niezróżnicowane komórki o charakterze merystematycznym (zdolne do podziałów) jest wiązka otwarta i jest przyrost wtórny. Wiązki u dwuliściennych sa zawsze otwarte, tak jest u drzew, krzewów i np. słonecznika Helianthus sp. U dwuliściennych drewno i łyko moga byc w jednej linii, kolateralne lub koncentryczne (środkowe), czyli okrągłe wiązki przawodzące. Wiązki koncentryczne mogą być hadrocentryczne, gdy łyko otacza drewno np. u konwalii majowej Convallaria majalis i leptocentryczny, gdy drewno otacza łyko np. u draceny Dracaena sp.Wiązka promienista ma naprzemianległy układ drewna i lyka jest w korzeniach. Wiązki bikolateralne mają rodziny dyniowate Cucurbitaceae i psiankpowate Solanaceae. Wiązki przewodzące powstają z prokambium, różnicuje sie ono w protoksylem i protofloem. Potem różnocuje się w metaksylem, który spycha protoksylem i w metafloem, który spycha protofloem. Gdy całe prokambium zróżnicuje się jest wiązka zamknięta, gdy zostanie prokambium, przejdzie ono w kambium i jest wiązka otwarta. W łodydze jest ksylem endarchiczny, czyli prokambium różnicuje się do środka w drewno na zewnątrz w lyko. Protoksylem jest zgniatany przez metaksylem, protofloem wypychany przez metafloem. W korzeniu jest odwrotnie. Prokambium różnicuje łyko do środka, drewno na zewnątrz. Protofloem jest spychany do środka przez metafloem, metaksylem wypycha protoksylem na zewnątrz. w korzeniu jest ksylem endarchiczny. Pojedyncza wiązka przewodząca to merystela. U paprotników naczynia wystepują po raz pierwszy w ewolucji. Są to naczynia drabinkowe. U orlicy Pteridium sp. wiązka jest hadrocentryczna, ma własną własną endodermę, floem, ksylem z naczyniami drabinkowymi, przypominającymi na przekroju skrzydło orła. jest tez kanał reksygeniczny, powstały przez rozerwanie ścian komórkowych, które nie wytrzymują napięcia. Otacza go protoksylem. Pod endodermą jest warstwa komórek zawierających skrobię, jest to skrobia pochwowa. Wszystkie rośliny wyższe mają układ kolateralny. Dwuliścienne i nagozalążkowe mają układ otwarty, nie całe prokambium zostaje zróżnicowane, część zostaje jako kambium. Aktywność kambium jest okresowa, wiosną rosną dłogie, cienkie i jasne elementy przewodzace wodę, jesienią ciemne, krótkie i grube elementy wzmacniające. Późną jesienią i zimą kambium nie dzieli się. Kambium dzieli się przez cały czas zycia rośliny - roślina całe życie ma przyrost wtórny. U nagozalązkowych (nagonasiennych) między wiązkami przewodzącymi są kanały żywiczne i promienie miękiszowe. Promień miękiszowy może być pierwotnym gdy jest kontyacją budowy pierwotnej, gdy promień powstaje później i nie styka się z kambium pierwotnym jest promień wtórny. Wodę przewodzą cewki, nie ma włókien drzewnych - drewno ma małą wartośż użytkową, jest miękkie. Cewki mają jamki lejkowate. Młode cewki mają ścianę pierwotną, na niej w czasie rozwoju odkłada się ściana wtórna. ściana pierwotna ma jamki. Wlot jamki to porus. W jamkach lejkowatych miejsce gdzie ściana jest grubsza to zatyczka (torus), miejsce gdzie jest cieńsza margo. Torus ma większą średnicę od cewki, zatyka ją. Ściana wtórna nie różnicuje sie równomiernie, w niektórych miejscach tworzy nawisy (wypustki). Cewki mają transport osi podłużny - wzdłóż osi (cewki pionowe) i poprzeczny - wzdłóż promienia (cewki poprzeczne). Są cewki pozorne, leżące, traheidy, maja ząbkowaną powierzchnię, dostarczają wodę do kambium i floemu i miękiszu. W okół światła kanału żywicznego jest 4 - 5 komórek wydzielniczych. W łyku element przewodzący to u okrytonasiennych rurki sitowe. Są długie, mają zredukowany protoplast. Dwuliścienne mają różną ilośc wiązek o różnej budowie. Przekrój rośliny stanowi walec osiowy z wiązkami przewodzącymi (u paprotników to stela) i u młodych kora pierwotna, u starszych kora wtórna. Protoksylem ma naczynia i cewki pierścieniowe i spiralne, metaksylem siatkowe, siatkowo - drabinkowe i jamkowane. U roślin jednoliściennych w międzywęźlach np. jaskra Ranunculus sp., traw Poaceae, tkanki pierwoitne położone bliżej osi: protofloem i miękisz ulegają zgnieceniu przez tkanki wtórne i zanikają. Powstaje kanał rdzeniowy (śródtkankowy). W węzłach miękisz drewnieje. Kanał środkowy powstaje przez rozpad blaszek podstawnych lub przez rozpad lub rozerwanie całych komórek.
sie 28 2021 biologia roślin, histologia i biologia komórki...
Komentarze (0)

Tkanki okrywające to kora pierwotna ma tkankę miękiszową i wzmacniającą, nejgłebiej położoną warstwą kory pierwotnej jest endoderma (śródskórnia), otacza ona walec osiowy. jej komórki ścieśle przylegają do siebie im otoczone są pasmami Casparyego, to elementy ściany komórkowej z ligniną i suwerynopodobnymi związkami hydrofobowymi. W śródskórni i endodermie są komórka zawierające amyloplasty ze skrobią statolityczną, jest topochwa skrobiowa. Gdy roślina zmienia kierunek wzrostu np. z powodu wiatru ziarna skrobii przechylają się w danym kierunku (kierunku wiatru), naciskają blony reticulum i zmusza roslinę do wzrostu w tamtym kierunku. Skrobia bierze też udział w geotropizmach - ruchach roślin uwarunkowanych polem grawitacyjnym. Endoderma to najgłebsza warstwa kory pierwotnej, odpowiada za przenikanie związków mineralnych z korzeni do drewna. Ma cienkościenne komórki przepustowe, które mają wypustki dzięki, którym kontaktują się z innymi komórkami. Komórki przepustowe odpowiadają za transport wody i związków mineralnych do ksylemu. Kolejną warstwą kory pierwotnej jest miękisz zasadniczy - parenchyma. Ma on chloroplasty i duże przestrzenie międzykomórkowe zapewniające wentylację roślinie. Kora pierwotna ma też sklerenchymę i kolenchymę, są to elementy wzmacniające. Najbardziej zewnętrzną warstwą jest skórka (epiderma), ma aparaty szparkowe. tu zachodzi wymiana gazowa. Skórka pomaga też utrzymać turgor parenchymie. Komórki skórki pokryte są kutyną. Kora wtórna zawiera od srodka warstwę żywą: są tu łyko wtórne, fellogen, czyli miazga korkotwórcza i felloderma. Miazga korkotwórcza to merystematyczne komórki, które dzięlą się i wytwarzaja korkowicę. Na zewnątrz wytwarza fellodermę, od środka korek (fellem). Felloderma to warstwa miękiszowa. Korkowica, powstaje z korka, jest to martwa warstwa okrywająca, otacza elementy żywe. W korku są przetchlinki, miejsca, gdzie komórki korka są luźno ułożone. Tu jest wymiana gazowa. Budowa wtórna łodygi dwuliściennych. Wyróżniamy tu 2 typy Tilia, nazwa pochodzi od lipy Tilia sp., charakterystyczne dla drzew, ten typ to wytrzymałe łodygi i Aristolochia, nazwa pochodzi od kokornika Aristolochia sp. Ten typ mają duże, rośliny pnące, mają elastyczne łodygi. Dwuliścienne mają przyrost wtórny na grubość. Młodsze drewno to biel, starsze to twardziel. W twardzieli miekisz przenika do naczyń przez jamki, tworząc wcistki. Wcistki zatykają naczynia, powstaje twardziel, nie przewodzi wody ani związków mineralnych, pełni funkcję wzmacniającą. Biel jest jasniejsza od twardzieli, przewodzi wodę i mineraly. U młodych dwuliściennych endoderma ma ziarna skrobii statolitycznej. Pod epidermą rząd komórek sklerenchymatycznych otacza perycykl (okolnicę) - warstwę parenchymy otaczającą walec osiowy. Roslinę otacza skórka pokryta kutyną. W walcu osiowym są wiązki przewodzące kolateralne, otwarte. W jednej linni mają drewno i łyko, pomiędzy nimi jest kambium. łyko to rurki sitowe, komórki towarzyszące i miękisz. Kambium wiązkowe ma komórki totipotencjalne, dzielą się w elementy drewna i łyka oraz miękisz. Kambium międzywiązkowe dzieli się tylko w miękisz. Przyrost wtórny jest gdy kambium wiązkowe łaczy sie z międzywiązkowym. Podczas przyrostu wtórnego komórka kambium dzieli się na 2 komórki, ta od środka różnicuje się w drewna ta na zewnątrz w łyko. Dzieli się też w miękisz. Kambium międzywiązkowe dzieli się tylko w miękisz, zawsze ma kontakt z rdzeniem. Latem powstają duże naczynia i cewki, zimą nie ma przyrostu wtórnego powstaja pierścienie. W tropikach rośliny przyrastaja na grubośc przez caly rok, nie ma słojów przyrostu wtórnego. Gdy powstaje łyko wtórne jego elementy ulegaja przekształceniom, ciemne łyko niefunkcjonujące ma zgniecione elementy łyka, nie przewodzi asymilatów, pełni funkcję wzmacniającą. Jasne łyko funkcjonujące przewodzi asymilaty. W czasie wzrostu rośliny epiderma i sklerenchyma są rozerwane, komórki subepidermalne różnicują się w kambium korkotwórcze (fellogen). Fellogen na zewnątrz dzieli się w komórki korka (felen), do środka w felodermę. Łodyga rozrasta się kambium jest rozrywane, na zewnątrz od fellogenu powstaje martwica korkowa. w czasie rozwoju rośliny płaskie, regularnie ułożone komórki kambium korkotwórczego różnicują się na zewnątrz w duże komórki o ścianach adkrustowanych suberyną. Jest to korek. Do środka różnicuje sie w cienkościenne komórki miękiszowe (felodermę). Te 3 warstwy, feloderma, fellogen i korek stanowia perydermę. Jest to wtórna tkanka okrywająca, zawsze związana z przyrostem wtórnym. Wiązki przewodzące są kolateralne otwarte, oddzielone są promieniami miękiszowymi. Kambium wiązkowe do środka różnicuje się w drewno wtórne, na zewnątrz w łyko wtórne. Tworzy się miękisz wiązkowy. Kambium międzywiązkowe dzieli się w miękisz. Powiększa on promienie wiązkowe, jest przyrost na grubość. Lipa ma kanały śluzowe. W środku walca osiowego jest rdzeń, który po latach staje się niewidoczny. Graniczy z nim drewno pierwotne. Podział promienisty (artyklinalny) to dylatacja. Jest to proces, w którym komórka kambium różnicuje się w komórkę miękiszową, która geometrycznie dzieli się w rurkę sitową, komórkę miękiszową i komórkę towarzyszącą. Dylatacja to rozszerzanie promieni. Łyko ma włókna sklerenchymatyczne, to łyko twarde, ma zdrewniałe, wtórne włókna. Łyko miękkie to żywe rurki sitowe i komórki towarzyszące. Łyko miękkie przewodzi asymilaty, łyko twarde pełni funkcję wzmacniającą. Większość promieni jest pierwotna, pochodzi z budowy pierwotnej, ale są też wtórne. Dreno naczyniowe, gdzie są tylko naczynia ma małą wartośc użytkową jest u lipy Tilia sp. i robiniii Robinia sp. Drewno pierścieniowonaczyniowe, z wyraźnymi słojami przyrostu wtórnego, gdzie duże naczynia przyrastają wiosną, małe i gęste jesienią jest np. u buka Fagus sp. i dębu Quercus sp. ma dużą wartośc użytkową. Drewno ze wcistkami nie przewodzi wody, tylko daje wytrzymałość.Wiązki przewodzące otoczone są sklerenchymatycznymi pochwami okołowiązkowymi. Rrośliny jednoliścienne mają zawsze wiązki zamknięte, łodyga jest prosta, wiązki są rozproszone, nie ma wyodrębnionej kory pierwotnej i walca osiowego. Wiązki kolateralne zamknięte, są pod epidermą. Łodygę wypełnia miękisz zasadniczy. w warstwie subepidermalnej jest sklerenchyma. Drewno i łyko sąsiadują ze sobą. Wszystkie wiązki mają taki sam plan budowy.  Tak jest u kukurydzy Zea sp. U owsa Avena sp. rodek łodygi jest pusty pomiędzy dużymi wiązkami są małe. Przy wiązkach jest sklerenchyma, przy niektórych są niezdrewniale komórki miękiszu asymilacyjnego. Wodne rośliny mają kanał powietrzny, i miękisz powietrzny z dużymi przestworami międzykomórkowymi - aerenchymę. W epidermie nie ma chloroplastów. Sit Juncus sp. żyje w wilgotnym środowisku. Ma miekisz gąbczasty z dużymi przestworami komórkowymi. Nie ma kory pierwotnej i walca osiowego. Wiązki są kolateralne, zamknięte. Wiązkę otacza sklerenchyma, pod epidermą też jest sklerenchyma.Miekisz to dlugie komórki z jamkami prostymi w ścianach komórkowych w miejscach gdzie komórki się stykają.