biologia i ochrona przyrody

Dziś pierwszy dzień zimy kalendarzowej, dawniej najkrótszy dzień w roku przypadał we Wigilię Bożego Narodzenia, a najkrótsza noc przypadała 24 czerwca na świętego Jana, teraz przypada ok. 21.06. Dlaczego tak jest? Otóż to zmiany nachylenia osi Ziemi. Nie jest to tak katastroficzne zjawisko jak kreują to media, właściwie przebiega niezauważalnie. Z wykładów z geologii ogólnej pamiętam, że w czasach kilka tysięcy lat przed narodzeniem Chrystusa oś Ziemi była skierowana w odwrotną stronę niż teraz. Ale o samej osi. Ziemia wykonuje 3 rodzaje ruchów, jeden to ruch obiegowy do okoła Slońca, od którego zależą pory roku, drugi to ruch Ziemi wokół osi, trzeci to ruch samej osi, która odchyla się niczym oś bąka, czyli zakręcanej zabawki dla dzieci, trzeci to ruch obrotowy, wokół tejże osi, od niego zależą pory dnia. Oś Ziemi to prosta wokół, której Ziemia wykonuje ruch obrotowy. Ruch trwa ok. doby i kiedy dana połowa Ziemi jest skierowana w stronę Słońca jest dzień, kiedy w przeciwną jest noc. Oś Ziemi można nazwać środkiem wokół, którego ziemia sie kręci, nie jest ona prostopadła do słońca, ale odchylona od płaszczyzny orbity o 66°33'. to odchylenie powoduje zmiany pór roku, czyli kąt padania promieni slonecznych. Jedna półkula ustawia się bliżej słońca, druga dalej. Do bliższej docierają promienie słonecznej pod dużym kątem i jest tam lato, druga natomiast pozostaje dalej, promienie słoneczne padają pod mniejszym kątem i jest zima. Kiedy kąt, pod którym dana półkula jest ustawiona rośnie mamy wiosnę, a kiedy maleje jest jesień. Różnice przebiegają w kierunku Północ-Południe, czyli kiedy na półkuli Pn dnia przybywa, na Pd ubywa i odwrotnie, kiedy na półkuli Pn jest lata, na Pd zima i odwrotnie. Im bliżej biegunów tym zmiany odchylenia coraz większe i stąd mamy dni i noce polarne trwające kilka miesięcy. Natomiast od ruchu obrotowego, czyli wokół własnie osi zależy dzień i noc i zmiany nastepują w kierunku wschód-zachód. Kiedy Półkula Zachodnia ma dzień, Wschodnia ma noc i odwrotnie. równik jest odchylony pod mniejszym kątem niż tereny położone dalej na pn i pd, dlatego tam dzień i noc są mniej-więcej równe, a słońce jest położone pod kątem 90 st. nad horyzontem. OStopień odchylenia równika to 23°27, pod tym kątem płaszczyzna rownika jest odchylona od ekliptyki, która wynika z ruchu obiegowego Ziemi. my na Ziemi obserwujemy roczny ruch słońca na niebie i zmiany w jego położeniu nad horyzontem, tym jest wlaśnie ekliptyka, ruchem Słońca po nieboskłonie. zmiany osi Ziemi to precesja, czyli ruch osi wywolujący kształt odwróconego stożka. Precesja występuje w przypadku swobodnie obracającej się bryły, gdy na ciało nie działają żadne siły zewnętrzne, to zjawisko wynika z praw fizyki i zachodzi stopniowo i powoli, dla nas niezauważalnie. Z historii wiemy, że poprzednim zmianą osi ziemi nie towarzyszyły żadne katastrofy, po prostu stopniowo, na przestrzeni wielu pokoleń przesuwają sie daty najkrótszych i najdluższych dni w roku, a także równonocy (wiosenna kiedy dzień staje się dluższy od nocy i jesienna, kiedy staje się krótszy), aż pory roku odwrócą się i kiedyś w na półkuli Pn w grudniu będzie lato, w czerwcu zima, na Pd odwrotnie. Ale to proces bardzo długotrwały, trwający kilka tysięcy lat.

Każdy kto ma zwierzęta i poświęca im dużo uwagi zna ich zachowania w różnych sytuacjach. Otóż bawiąc się z nimi poza domem często widzę slońce odbijające się w ich oczach. Rzadko kiedy je mrużą. Im swiatło nie przeszkadza. To samo dotyczy królików, chomików, nutrii, ptactwa domowego, bydła i trzody. Różne lobby nakazują chronić oczy przed światłem, a przecież zwierzęta przystosowane do nocnego widzenia o znacznie wrażliwszym zmysle wzroku od ludzkiego nie czują takiej potrzeby. A przecież dzięki błonie skupiającej promienie świetle psy, koty i gryzonie widzą w ciemności, są wrazliwsze na światło niż my, którzy do prawidlowego widzenia potrzebujemy światła słonecznego, nawet w pochmurny dzień widzimy gorzej. Mało tego, zwierzęta instynktownie unikają sytuacji, które mogą sprawić im ból czy dyskomfort, one zawsze uciekają z miejsc, gdzie czeka na nie niebezpieczeństwo. Ich instynkt nie pozwala im na robienie rzeczy, które mogłyby im zaszkodzić. Gdyby światło sloneczne było szkodliwe dla oczu unikałyby go, odwracały główki, mrózyły oczy do końca, a przecież jeśli słońce odbija się w czach psa czy kota, to znaczy, że świeci mu w oczy, jego światło dociera do nich. a zwierzęta nic sobie z tego nie robią. Więc dlaczego my mamy obsesyjnie chronić oczy przed światłem? Dlaczego po ok. 200 000 latach dziennego i powierzchniowego trybu życia człowieka nagle światło bez którego w ogóle nic nie widzimy ma zacząć nam szkodzić? Przecież slońce nie tylko poprawia komfort widzenia, ale i poprawia nastrój. Brak światła słonecznego prowadzi do depresji. Ja nigdy nie potrzebowałam chronić oczu przed światłem, a wręcz przeciwnie, w pochmurny dzień muszę używać żarówek. Tak mam od najmlodszych lat, odkąd pamiętam, jeszcze z czasów przedszkola. Zawsze mogłam obserwować ludzi spawających w otwartych garażach. Nigdy ani ślońce ani spawarka nie były dla mnie za jasne. Dopiero w wieku kilkunastu lat zaczęłam czytać o rzekomej szkodliwości światła dla oczu, ale przecież nie można zmienić swojej fizjologii, jesli coś było przyjemne przez całe życie, żaden artykuł czy książka tego nie zmieni. Nawet miałam przyjemność obserwować zeszłoroczne zaćmienie słońca bez zabezpieczeń, tylko przez zwykłą szybę okienną biura dokąd słońce nie uciekło poza widok z okna. I nic się nie stało. 0 dyskomfortu, dla oczu to normalny widok, taki jak każdy inny. Wiem, są ludzie o nadwrażliwych oczach, ale to chyba cecha genetyczna, jak nadwrażliwość na inne czynniki środowiska. Jenak dziwne, że nie spotkałam takich zwierząt. Zwierzęta unikają światła dopiero, gdy są wściekłe. Czasem zatkaja oczka łapkami kiedy obudzi się je snu, to znak, że chcą spać dalej. Nawet te całodobowe i nocne jak chomiki czy świnki morskie nic sobie ze slońca nie robią. Czyżby światłowstręt należał do sugestii, na którą zwierzęta nie sa podatne? Są osoby o bardzo dobrym wzroku widzące w słabym oświetleniu, ale to wybitne jednostki jak np. ludzie obdarzeni niezwykłą siłą czy słuchem. Większość z nas potrzebuje światła słonecznego do funkcjonowania. źrenice zwierząt kurczą i rozszerzają się tak samo jak ludzkie i to wystarczy, by ograniczyć dostęp światła, nie potrzeba dodatkowej ochrony. Pamiętajmy, że zwierzęta unikają sytuacji bolesnych, niekomfortowych i niebezpiecznych, a nie unikają kontaktu promieni słonecznych z oczami. Wnioksi nasuwaja się same, światło słoneczne jest zdrowe, na dla nas, organizmów dziennych niezbędne, by widzieć.

Każdy kto ma zwierzęta i poświęca im dużo uwagi zna ich zachowania w różnych sytuacjach. Otóż bawiąc się z nimi poza domem często widzę slońce odbijające się w ich oczach. Rzadko kiedy je mrużą. Im swiatło nie przeszkadza. To samo dotyczy królików, chomików, nutrii, ptactwa domowego, bydła i trzody. Różne lobby nakazują chronić oczy przed światłem, a przecież zwierzęta przystosowane do nocnego widzenia o znacznie wrażliwszym zmysle wzroku od ludzkiego nie czują takiej potrzeby. A przecież dzięki błonie skupiającej promienie świetle psy, koty i gryzonie widzą w ciemności, są wrazliwsze na światło niż my, którzy do prawidlowego widzenia potrzebujemy światła słonecznego, nawet w pochmurny dzień widzimy gorzej. Mało tego, zwierzęta instynktownie unikają sytuacji, które mogą sprawić im ból czy dyskomfort, one zawsze uciekają z miejsc, gdzie czeka na nie niebezpieczeństwo. Ich instynkt nie pozwala im na robienie rzeczy, które mogłyby im zaszkodzić. Gdyby światło sloneczne było szkodliwe dla oczu unikałyby go, odwracały główki, mrózyły oczy do końca, a przecież jeśli słońce odbija się w czach psa czy kota, to znaczy, że świeci mu w oczy, jego światło dociera do nich. a zwierzęta nic sobie z tego nie robią. Więc dlaczego my mamy obsesyjnie chronić oczy przed światłem? Dlaczego po ok. 200 000 latach dziennego i powierzchniowego trybu życia człowieka nagle światło bez którego w ogóle nic nie widzimy ma zacząć nam szkodzić? Przecież slońce nie tylko poprawia komfort widzenia, ale i poprawia nastrój. Brak światła słonecznego prowadzi do depresji. Ja nigdy nie potrzebowałam chronić oczu przed światłem, a wręcz przeciwnie, w pochmurny dzień muszę używać żarówek. Tak mam od najmlodszych lat, odkąd pamiętam, jeszcze z czasów przedszkola. Zawsze mogłam obserwować ludzi spawających w otwartych garażach. Nigdy ani ślońce ani spawarka nie były dla mnie za jasne. Dopiero w wieku kilkunastu lat zaczęłam czytać o rzekomej szkodliwości światła dla oczu, ale przecież nie można zmienić swojej fizjologii, jesli coś było przyjemne przez całe życie, żaden artykuł czy książka tego nie zmieni. Nawet miałam przyjemność obserwować zeszłoroczne zaćmienie słońca bez zabezpieczeń, tylko przez zwykłą szybę okienną biura dokąd słońce nie uciekło poza widok z okna. I nic się nie stało. 0 dyskomfortu, dla oczu to normalny widok, taki jak każdy inny. Wiem, są ludzie o nadwrażliwych oczach, ale to chyba cecha genetyczna, jak nadwrażliwość na inne czynniki środowiska. Jenak dziwne, że nie spotkałam takich zwierząt. Zwierzęta unikają światła dopiero, gdy są wściekłe. Czasem zatkaja oczka łapkami kiedy obudzi się je snu, to znak, że chcą spać dalej. Nawet te całodobowe i nocne jak chomiki czy świnki morskie nic sobie ze slońca nie robią. Czyżby światłowstręt należał do sugestii, na którą zwierzęta nie sa podatne? Są osoby o bardzo dobrym wzroku widzące w słabym oświetleniu, ale to wybitne jednostki jak np. ludzie obdarzeni niezwykłą siłą czy słuchem. Większość z nas potrzebuje światła słonecznego do funkcjonowania. źrenice zwierząt kurczą i rozszerzają się tak samo jak ludzkie i to wystarczy, by ograniczyć dostęp światła, nie potrzeba dodatkowej ochrony. Pamiętajmy, że zwierzęta unikają sytuacji bolesnych, niekomfortowych i niebezpiecznych, a nie unikają kontaktu promieni słonecznych z oczami. Wnioksi nasuwaja się same, światło słoneczne jest zdrowe, na dla nas, organizmów dziennych niezbędne, by widzieć.

 Pesymiści narzekają na łagodne zimy, a takowe mają więcej plusów niż minusów.

Położone blisko siebie drzewa i krzewy zrastają się ze sobą tworząc jeden organizm. Zrastają się i łodygi, pnie i korzeni. A jak do tego dochodzi? wiemy, że na początku rozwoju pędy roslin drzewnych zbudowane są ze skórki zawierającej chloroplasty, w środku jest walec osiowy odzielony od kory pierwotnej okolnicą, jest to budowa pierwotna lodygi, przyrost pierwotny nestępuje dzięki różnicowaniu sie komórek merystemów wierzchołkowych, przyrost wtórny czyli na grubość odpowiada nie tylko za pogrubienie łodygi, ale i za łaczenie się dwóch łodyg. Tak korzęń jak łodyga mają swój walec osiowy oddzielony od kory pierwotnej endodermą, z czasem kora pierwotna dzięki kambium róznicującymi się w fellogen, czyli tkankę korkotwórczą zostaje zepchnięta na zewnątrz i złuszcza się, a jej funkcje przejmuje kora wtórna. Fellogen dzieli się w korek (fellen), który wzmacnia i chroni pęd, fellodermę, która okrywa pęd. Kiedy drzewa stoja blisko siebie rozrastając się na grubość zgniatają tak korę pierwotną, jak formułujące się tkanki wtórne i endodermę walca osiowego. Zmiażdżone tkanki obumierają i zanikają, zostają rozłożone i sfagocytowane, natomiast ich miejsce zajmuje rozrastający sie walce osiowy. Komórki fellogenu i fellodermy okrywające zwenętrzne strony tych drzew zrastają się ze sobą, tworząc połaczenia między swoimi komórkami i dalej rozrastają się na zewnątrz. Walec osiowy ma wiązki przewodzące rozmieszone w miękiszu. Wiązki te mają kambium, które dzieli się w łodydze na zewnątrz odkładając elementy łyka (komórki budujące rurki sitowe, komórki przyrurkowe i wzmacniające, do środka drewna, kambium dzieli się przez całe życie rośline, jest otwarte. w przypadku zrastania się drzew, dzielące się wiązki przewodzące spychają między siebie elementu drzewna i łyka. żwe i słabsze elementy łyka w miejscu połaczenia zostają zmiażdżone i obumierają, zastępuje je mocniejsze drewno (z czasem też zostanie zmiażdżone i zaniknie tworząc pusty rdzeń), które i tak idzie na zewnątrz. Ściśnięty miękisz obu roslin łączy się, komórki wytwarzają połaczenia i komunikuja się jak w jednej roslinie (rośliny nie mają receptorów zgodności tkankowej). elementy kory wtórnej również ulegają zmiażdżeniu na styku obu drzew, zanikają, pojawia się przestrzeń, w ktorą wnikają elementy walca osiowego, na na styku łaczą się komórki fellogenu i fellodermy i dzielą sie nadal rozrastając się i odkładając korek, otaczając już oba drzewa. U drzew korzeń mocno się rozgałęzia. W przypadku roślin zakorzenionych blisko siebie korzenie łączą się, tzn plączą się ze sobą, później napierając na siebie również zrastają. Na szczycie korzeni są stożki wzrostu z czapeczkami, która ochrania komórki merystemu przed mechanicznymi uszkodzeniami. Tu też jest walec osiowy, kora pierwotna i skórka, , w walcu są wiązki przewodzące, korzeń ma egzarchiczny ksylem, czyli drewno róznicuje sie na zewnątrz, łyko do środka. Korzenie rozrastając się miażdżą elementy tkanki okrywającej, które obumierają, komórki miękiszowe wnikają między siebie, wiązki przewodzące łączą, drewno na styku obu roslin jest zgniecione, tworzy się pusta luka, wypełniona elementami łyka. Drewno od zewnątrz korzeni pozostaje nienaruszone i roslina po połaczeniu dzieli się dalej zwyczajnie jak pojedynczy organizm odkaldając lyko do środka, drewno na zewnątrz. Na styku elementy kory pierwotnej wytwarzają połaczenia i dzielą się otaczając oba drzewa, potem zostają zastąpione przez korę wtórną, której komórki w miejscu zrostu zsotały zmiażdżone i już nie działają w środku obu roslin. Jeśli złaczane są starsze drzewa, kiedy powastanie kora wtórna z fellogenu, fellodermy i korka a zawnętrza kora pierwotna od środskórni do skórki zostanie usnięta, to  nacisk obu drzew miażdży je. Tkanki sie rozkładają i powstaje pusta luka, w którą wnikają elementy walca osiowego, dzielące się drewno i miękisz wypelniają tę lukę. Komórki fellogenu i fellodermy łączą się i wytwarzają zewnętrzne elementy na zewnątrz starsze są wypychane, martwe elementy korka są wypychane na zewnątrz. Kora wtórna otacza tak korzenie obu drzew. Zrastać może się kilka drzew poprzez ten sam mechanizm miażdżenia tkanek leżacych na ich styku i wypelniania luki poprzez elementy walca osiowego, którego kambium dzieląc się wytwarza elementy wiązek przewodzących zapełniające luki. Na zrosniętych drzewach pozostają nierówne slady po miejscach zrostu na słojach przyrostu rocznego i w slady w postaci wybrzuszeń lodygi, które kiedyś były osobnymi pniami. Tak samo zrastają się zdrewniałe kłącza roślin zielnych, zewnętrzne warstwy są zgniatane i obumierają, a puste miejsca wypełniają różnicujące się w nowe tkanki komórki kambium. Kambium róznicuje się w wiązki przewodzące, które łaczą się podobnie jak w pniach drzew, wewnętrzne łyko jest zgniatane i zanika, zastępuje je drewno, które odkłada się do środka, a łyko na zewnątrz. Tkanka okrywająca zanika zastąpiona tkankami walca osiowego. Podobnie jest w korzeniach roslin zielnych, tkanki okrywające są miażdżone, w puste miejsca wchodzą komórki walca osiowego. Pomiędzy połaczonymi roslinami następuje transfer genów.