biologia i ochrona przyrody

 Zastanawialiście się kiedyś dlaczego jedni ludzie czują się w lesie dobrze, odczuwaja spokój i doprężenie, a inni czują pierwotny lęk? W jaki sposób psy i koty rozpoznają nasze emocje? Także my potrafimy wyczuć kiedy ktoś jest przyjazny, wesoły, szczęśliwy i wtedy przyjemnie jest nam przebywać z taką osobą, a kiedy czujemy, że ktoś jest zdenerwowany unikamy go? Chodzi o zapachy. Każde uczucie powoduje w organizmach zwierząt i roślin zmiany biochemiczne, które zmieniają ich zapach np. kiedy kogoś lubimy jestesmy mu przyhcylni wzrasta poziom oksytocyny, zmienia się zapach skóry i ludzie w naszym otoczeniu odbierają nas jako przyjaznych i miłych, gdy jesteśmy zdenerwowani, rośnie poziom kortyzolu i adrenaliny, ludzie odczuwają, że coś jest nie tak. Tak samo odczuwają nasze emocje zwierzęta, które mają wrażliwszy zmysł węchu niż my, ludzie te sygnały odbieraja podprogowo, czasem stężenie tych substancji rośnie i wtedy można np. wyczuć zapach strachu. Wrażliwsze na zapachy kobiety lepiej je interpretują i dlategolepiej rozróżniają emocje swoich rozmówców. a jak to sie ma do lasu? Otóż drzewa i inne rośliny w chwili zagrożenia również wydzielają substancje chemiczne informująće inne osobniki o niebezpieczeństwie np. ataku szkodników, suszy, opryskach. Tak samo bakterie, protisty i grzyby komunikują się poprzez sygnały chemiczne. Rośliny wytwarzają je w korzeniach do gleby albo przekazują bezpośrednio zrostami korzeniowymi i współpracującymi z nimi strzępkami grzybów albo przez powietrze. Ludzie oddychając tym powietrzem również dostają sygnał o zagrożeniu, coskutkuje wzrostem ciśnienia i uczuciem niepokoju. Jeśli trafimy do zdrowego lasu czy zagajnika, gdzie rośliny podlegają naturalnej sukcesji, są one spokojne, informują się o tym, że wszystko jest dobrze, my też dostajemy sygnał, że jest dobrze i dobrze się czujemy.  Czujemy się bezpeicznie, gdyż rosliny czują się bezpiecznie, ale gdy np. trafimy do sztucznie zasadzonego lasu w warunkach, które drzewom nie odpowiadają albo działają na nie niekorzystne czynniki, to i my dostajemy sygnał, że jest źle. Drzewa dzięki tym sygnałom mogą wytworzyć naturalne antybiotyki, które chronią je przed zakżęniami albo terpeny, które czynią je niejadalnymi dla owadów zanim choroba do nich dotrze. To samo jest na łące czy w zaroslach, jeśli rosliny rosną spokojnie, informują się o tym i my czujemy się tam dobrze i odwrotnie, gdy jest im źle, my też to odczuwamy. Co ciekawe dla nas w rzeczywistości nie ma tam zagrożenia, ale je odbieramy, tak samo jak panika w tłumie, która dzięki zapachom rozprzestrzenia się czyniąc więcej szkody niż pożytku. A, że nie każdy cżłowiek jest tak samo wrazliwy na zapachy, a często ta wrażliwość jest wybiorcza są ludzie, którzy słabiej odczuwają te syngały albo tacy, którzy dobrze czują się w każdym lesie. Wszystkie organizmy porozomiewaja się sygnałami zapachowymi, są one interpretowane przez rżóne receptory, ale zawsze ten sam sygnał przekazuje te same informacje. Szukająć uniwersalnego języka musimy szukać pośród sygnałów chemicznych. Ludzie, któzy twierdzą, że mogą porozumiewać się ze zwierzętami czy roślinami są bardziej wrażliwi na te sygnały niż inni, dlatego rozróżniają ich uczucia i identyfikują potrzeby.

Jesień i zima stanowią dla nas ciężki czas, który musimy przetrwać do wiosny. Warto zadbać o odpowiednio silne oświetlenie, prawidłową dietę, dużo roślin doniczkowych, domowe ogródki, obecność zwierząt i zapas lektur, ale z czasem siedzenie w domu męczy. O ile latem dzięki długim dniom mamy po pracy dość dużo czasu na spacery, sporty, prace w ogródku czy grille, o tyle zimą, jeszcze po zmianie czasu na zimowy zmuszeni jesteśmy funkcjonować w nocy. Jak nie zwariować? Warto znaleźć jakieś zajęcie,które sprawi przyjemność, przyspieszy odczucie upływu czasu, dzięki któremu czas szybciej upłynie do wiosny, da satysfakcję i zmusi do wyjścia z domu i spotkania z ludźmi. Takimi zajęciami mogą być szydełkowanie, praca na drutach, haft, wyszywanie, dekupaż, bibułkarstwo czy ikebana, na pewno są kursy w domach kultury, a w kiosku można dostać poradniki jak się za daną czynnośc zabrać. Jeśli nie macie zdolności manualnych można nauczyc sie gry na jakimś instrumencie, nowego języka albo przypomnieć sobie stary i zapomniany ze szkoły, można zapisać się do choru czy lokalnego zespołu. Ważne, żeby wyjśc z domu i spotkać się z ludźmi. Jak ktoś lubi sport to można iść na basen, siłownię, a jak wolicie spokojniejsze rzeczy to można poćwiczyć jogę lub pilates. Jeśli lubicie taniec możecie zapisać się na aerobik albo kurs tańca towarzyskiego czy klasycznego. Takie zajęcie oderwie Was od problemów i rutyny, wiosną i latem to piękna przyroda, była takim buforem, a dlugie dni i piekna pogoda pozwalaly robić każdemu to co lubi. Zimą potrzeba jakiegoś zajęcia, które zapelni czas do wiosny. Ważne, by sprawiało przyjemność. Ważne też, by dawało satysfakcję i zaspokajało ciekawość. Często różne kursy organizują urzędy gminy, domy kultury, koła gospodyń, kluby seniorów czy OSP. W internecie sa darmowe kursy Jawy i html, ale cały urok takich zajęć polega na wyjściu z domu, spotkaniu ludzi opodobnych zainteresowanich, nawiązaniu przyjaźni. Może są w okolicy ludzie potrafiący szyć, haftować czy robić na drutach gotowi nauczyć tego innych? Warto uczyć się profesjonalnego gotowania, pieczenie, ozdabiania haftów, szycia laleczek i maskotek z gałganków,. Pewnie jest w Waszej okolicy ktoś kto to potrafi i zgodzi się uczyć kilka osób zainteresowanych tematem. Warto popytać i spróbować nauczyć się nowej rzeczy. Umięjętność gry przyda się na przyjęciach, język obcy zawsze się przyda, a haft czy wyszywanie pozwolą samemu pieknie ozdobić  ubrania i poszewki. Szydełko i druty pozwolą samemu zrobić swetry, skarpetki, czapki, szaliki, rękawiczki dla siebie i bliskich, podobnie sprawdzi się umięjetnośc szycia, kiedy samemu można poprawić kupione w sklepie ubranie lbu uszyć takie w jakim jest komuś wygodnie i do twarzy. Można w ten sposób przerobić ubrania rodziny i znajomych. Takie dzieła sprawdzą się też jako prezenty. Na kursach można poznać nowych przyjaciół, a warsztat można doskonalić potem przez cały rok. Warto spróbować. Można też zapisać się na kurs ceramiki, garncarstwa, malarstwa, rysunku, rzeźbiarstwa, wyklejanek i wielu innych rzeczy, które sprawią nam przyjemność i pozwolą przetrwać do wiosny. Warto zapisać się na basen lub do zespołu pieśni i tańca. Jesienią i zimą można też brać nadgodziny, które odbierze się wiosną i latem albo zrobić kurs, który poszerzy kwalifikacje zawodowe i umożliwi np. awans. Byleby zająć się czymś i coś z tego mieć.

Wood Wide Web, czyli drewniana sieć jest to podziemna sieć łącząca korzenie drzew danego gatunku. Korzenie drzew jednego gatunku zrastają się przekazując sobie informacje o zagrożeniach np. atakach roślinożerców. Drzewo zaatakowane przez roślinożerców zaczyna wytwarzać gorzkie garbniki i toksyczne dla zwierzęcia metabolity, które chronią jego ciało przed zjedzeniem. Informacja z miejsca nagdryzienia do reszty ciała rośliny przebiega dość wolno (od 1 do 7 cm na minutę), a roślina potrzebuje szybkiej reakcji, a rośliny chcą poinformować o zagrożeniu takżę inne rośliny ze swojego gatunku. W tym celu wydzielają lotne substancje, które informują inne rośliny o zagrożeniu i stymukują u nich wydzielanie obronnych metabolitów. Informacja przekazywana drogą powietrzną zależy od kierunku wiatru, więc rośliny musiały wypracować system komunikacji niezależny od pogody. W tym celu zrastają się korzeniami, przez które przesyłają nie tylko informacje, ale i obronne metabolity, także te wespecjalizowane przeciwko danemu roślinożercy. Poprzez zrosty krozeniowe rośliny wymieniają też asymilaty, zdarza się, że pozbawione liści drzewo np. złamane przez burzę żyje dalej, ponieważ zdrowe drzewa przekazują mu asymilaty poprzez wspólne korzenie, takie drzewo może nawet po kilku latach wypuścić liście i zakwtnąć. Drzewa przekazują również w ten sposób hormony i enzymy potrzebne do przeprowadzania metabolizmu. Nie tylko same drzewa biorą w tym udział, także grzyby mikoryzujące. to co widzimy w ściółce to są owocniki służące rozmnażaniu, właściwa grzybnia żyje pod ziemią w postaci rozgałęzionych nici, strzępek, które oplatają strefę włosnikową drzew, łączą się z komókami wlośnikowymi. Grzyby dostają od drzew produkty fotosyntezy, głównie cukry, same syntetyzując roślinne hormony stymulujące wzrost i kwitnienie drzew i wspierające ich metabolizm, także magazynują szkodliwe dla drzew metale cięzkie i toksyny, które potem odkładają we własnych owocnikach. Grzybnia jednego gatunku może opleść korzenie drzew w całym lesie, o ile drzewa zrastają się w obrębie gatunku, grzyb może opleść korzenie wielu gatunków drzewi dla każego wytwarzać odpowiednie ilości fitohormonów i enzymów. Grzybnie przekazują też informacje w postaci sygnałów chemicznych pomiędzy drzewami, także strzępki róznych osobników zrastają się ze sobą tworząć bardziej skomplikowaną sieć, zdolną przekazywać informacje i między samymi grzybami i między grzybem a rośliną i pomiędzy rżónymi drzewami. Grzyby także przekazują drzewom minerały z ziemi. Grzyb pobiera minerały takie jak azot,  fosfor, magnez, wapń i miedź, za co dostają substancje organiczne powstałe w wyniku fotosyntezy, które mogą przkeazywać innym drzewom, które np. straciły liście w wyniku choroby. Grzybnia może transportować minerały na znaczne odległości i przekazywać je drzewom rosnącym na uboższych glebach. Także woda może dzięki osmozie przenikać strzępkami niczym rurami z gleb bardziej wilgotnych do gleb bardziej suchych wyrównując warunki życiowe drzew żyjących w danym lesie - wilgotność gleny zależy od ukształtowania terenu, w nieckach utrzymuje się bardziej ze wzgórków woda spływa. Od 20 do 80% cukrów może być transportowane drewnianą siecią, która stanowi drogę wymiany informacji i pożywienia pomiędzy drzewami na terenie całego lasu. Takich grzybów oplatających korzenie może być kilka, niektóre są charakterystyczne dla danego gatunku drzewa i łączą tylko drzewa będące przedstawicielami jednego gatunku inne łączą drzewa róznych gatunków. W ten sposób caly las działa jak superorganizm. inny przykład wpsółpracy drzew z innymi organizmami to sinice żyjąće w załamaniach kory u starszych okazów, w załamaniach zbiera się deszczówka, w niej zyją sinice, wiążące azot atmosferyczny, jego związki spływają z deszczem do gleby nawożąc ją dla danego drzewa, które pobiera je włośnikami i wykorzystuje do własnych procesów życiowych. Sieć przypomina wspólny układ krążenia, ktorym płyną hormony, substancje odżywcze i gazy oddechowe. Drzewa przeprowadzają wymianę gazową przez szparki i przetchlinki w korze, ale O2 i CO2 rozchodzą się po całej roślinie za pomocą wiązek przewodzących i w ten sposób są przekazywane przez sieć korzeni do innych drzew. Przypomina też sieć neuronowa, którą płyną informacje o stanie środowiska i dzięki sieci drzewa mogą jednocześnie odpowiedzieć na te zmiany, dostosowując się do nich. Nawet jeśli zmiany te dotknęły jedno lub kilka z nich, pozostałe są na nie przygotowane.

Nagonasienne maja kwiaty w postaci strobili zebranych w strobilostany czyli szyszki. Sagowce  Cycadinae to rosliny drzewiaste podobne do palm rosną w krajach podzwrotnikowych i wzrotnikowych i są dwupienne, kwiaty męskie zebrane są w szyszki zbudowane z wielu łuskowatych lub tarczowatych pręcików ułozonych skrętoległe na osi kwiatowej, każdy ma płonny odcinek szczytowy, a w dole ułożone w grupy woreczki pyłkowe, mikrosporangia, kwiaty żeńskie są zróżnicowane u Cycas revoluta maja postać pióropusza z bezzieleniowych, górą pierzastych owocolistków z zalążkami u dołu, inne sagowce mają uproszczone części płonne z 2 zalążkami, tu szyszkowate kwiaty żeńskie sa podobne do męskich, zalążek ma osłonkę (integoment), okienko (mikropyle) prowadzące do komóry pyłkowej położonej między osłonką i ośrodkiem, ma ona kształt odwróconego lejka. W śrdoku są rozpuszczoen komórki ośrodka, po podziale makrospora dzieli się w bielmo pierwotne, a przy okienku powstają rodnie, sa one we wgłebieniu prabielma, zwanym komorą rodniową, ośrodek oddziela ją od pylkowej, w rodni są 2 komórki szyjki, komórka brzuszna i jajowa, po zapyleniu przez wiatr znajdująca się na zewnątrzkropla cieczy wysycha i wciąga pyłek, ktory wnika do komory pyłkowej, wtedy jej wejście się zamyka, a osłonka pomiędzy nią, a rodniową rozpuszcza się. Ziarno pylku makomórkę przedroślową i komórkę, ktora dzieli się na komórkę łagiewkową (wegetatywną) i generatywną, łagiewkowa wytwarza łagiewkę pyłkową, która wnika do komory rodniowej. Komórka generatywna dzieli sie na ścienną (trzonową) i generatywną właściwą, która dzieli się na dwie plemnikowe, są duże i orzęsione, są to spermatozoidy, są duże, płyną do roni, jedna traci rzęski i łączy się z komórką jajową, pomiędzy zapłodnieniem i zapyleniem mija kilka miesięcy, powstaje zygota. Ona dzieli się w prazarodek, którego najniżej polożone komórki dadzą zarodek właściwy, reszta utworzy wieszadełko (suspensor), który wciśnie zarodek w prabielmo, zarodek tworzy 2 liścienie, ktorymi pobiera substancje odżywcze z bielma, pomiędzy nimi jest pączek i zaczątek korzenia, skierowany w stronę okienka. Osłonka rozrasta sie tworząc lupinę nasienną, jej zewnętrzna część mięśnieje, wnętrze twardnieje, cąlośc przypomina pestkowiec, po okresie spoczynku nasiona kiełkują.

Działki kielicha stanowią część powabni, mają gruczoły wydzielające susbtancje zapachowe wabiące owady, mogą utrudniać zlodziejom nektaru dostęp do wnętrza kwiatu. Razem z płatkami korony tworzą okwiat. Zdarzają się też barwne działki, które zwiększają barwną pwoierzchnię kwiatu, dzięki czemu jest lepiej widoczny dla zapylaczy, łatwiej go rozróżnić na tle zielonych organów wegetatywnych i z dalszych odległości. Lepiej też owady mogą rozróznić okwiat danego gatunku na tle kwiatów innych roślin.