Archiwum sierpień 2021, strona 80


sie 28 2021 Koloroterapia z łąki
Komentarze (0)
przyroda 

 Wiemy, że kolory oddziałuja na ludzka psychikę. Każdy ma inne znaczenie, wiemy, że kwiaty kwitna w różnych kolorach, część ziół kwitnie przez cały sezon wegetacyjny, część kwitnie w określonym czasie np. fiołki wonne, ziarnopłony, zawilce.

Wpływ kolorów na ludzi:
czerwony dodaje energii, pobudza do działania, wyostrza zmysły.
pomarańczowy ozywia, regeneruje, ociepla, łagodnie pobudza i motywuje do działania, daje wrażenie przytulności.
żółty ozywia, rozwesela, zwieksza odporność na stres.
zielony odpręża, uspokaja, łagodzi stres, likwiduje napięcie nerwowe.
niebieski uspokaja, wycisza
fioletowy uspokaja, inspiruje, odpręża, łagodzi stres.
brązowy pozwala zachowac równowage emocjonalną, daje poczucie bezpieczeństwa.
granatowy zwieksza koncentrację.
rózowy rozwesela, lekko pobudza, wzmaga optymizm.

 

Wiosną, latem i wczesną jesienią nie trzeba specjalnych lamp ani tapet, wystarczy iśc na spacer, łaka, miedza, zachwaszczone pole, wiejskie przydroże otaczają całą feerią barw. Mamy czerwone maki, rózowe mydlnice, żółte pszonaki, glistnik, niecierpki, dziurawiec, komonice, pięciornik gęsi, wiosna jaskry, fioletowe dzwonki, wierzbówkę, driakiew, czarcikęsy, przetacznik perski, niebieskie chabry, niezapominajki, wiosną przetacznik ożankowy, białe lepnice, powoje, bieluń dziędzierzawę, krwawnik, podagrycznik, liliową driakiew, rózowy rdest powojowaty, zielone trawy i łodygi kwiatów, fioletowe i białe kwiaty jasnoty, przydroża porastają kolorowe pasma: żółte komonicy, białe i rózowe koniczyny. Wczesna wiosną w lesie sa białe pola zawilców, niebieskie przylaszczek, przydroża, skraje lasów, zarosla porastają fioletowe fiołki, żółte ziarnopłony, na łakach mamy pomarańczowe nagietki, wszędzie jest kurzyślad polny. Kolory łak, pól i przydroży wzajemnie równoważą swój wpływ, dzięki czemu i czlowiek zachowuje równowagę. Pojedynczy kolor daje mocny wpływ, tu jest wszystko zbilansowane, dlatego ważne jest przebywanie wśród kwiatów i ich obserwacja od najmlodszych lat, dobre sa ogródki kwiatowe z róznymi odmianami roslin o wielobarwnych kwiatach, dobrze uspokaja obserwacja kształtów kwiatów i liści. Zimą warto mieć kwiaty dnia krótkiego (kwitnący gdy dzień trwa do 12 godz.) w doniczkach. Kolory kwiatów są dla nas tak samo korzystne jak zapachy. Są też dodatkowe zalety jak ruch na świeżym powietrzu podczas spacerów po łace i synteza witaminy D podczas leżenia na łące. dodatkową zaletą jest połaczenie efektów wzrokowych i węchowych z zapachami kwiatów i słuchowych (śpiew ptaków, brzęczenie owadów, szmer strumyczka, wiatru itd.). Owady też mają rózne kolory jak motyle, ważki, widelnice, jętki, czarnopomarańczowe pszczoły i osy, opalizujące muchy itd. Tak więc warto wybrac sie na łakę i korzystać z darów natury.
sie 28 2021 Słońce dla zdrowia
Komentarze (0)
przyroda 

 Zbliża sie lato, chociaż sezon na opalanie zaczyna sie w kwietniu-takie samo natężenie UV jak w sierpniu, co wynika z kąta położenia Słońca nad Ziemią, pogoda nie saprzyjała kapielom słonecznym. Człowiek potrzebuje UV do syntezy witaminy D3 oraz światła widzialnego dla komfortu psychicznego, każdy z nas czuje sie lepiej gdy swieci słońce. Synteza witaminy D3 rozpoczyna sie w komórkach naskórka.

Najberdziej zewnętrzną częścią skóry jest naskórek, jest to wielowarstwowy nabłonek płaski, rogowaciejący, najniżej połozoną warstwą naskórka jest błona podstawna z warstwą podstawną, pojedynczymi, żywimy, proliferującymi komórkami macierzystymi. Główną część naskórka stanowią keratynocyty, kontaktują się ze sobą i z komórkami warstwy kolczystej przy pomocy desmosomów, warstwa kolczysta (desmoglema) ma melanocyty i komórki Langerhansa, warstwa ziarnicta ma ziarna keratynohialiny, jest desmogleina. Keratynocyty sa ułożone wrzecionowato, jest warstwa jasna i rogowa, keratynocyty obumierają, tracą jądra, wypełniają sie keratyną i stają się kornerocytami. Komórki proliferujące dzielą się mitotycznie, kolejno na zewnątrz budują warstwę podstawną, kolczysta, ziarnistą i kornerocyty, jest to czas przejścia TOT, u ludzi trwa 26-28 dni. Skóra chroni przed utratą wody (warstwa rogowa), umożliwia kontakt ze środowiskiem (ma zakończenia włókien nerwowych, receptorów dotyku, zimna, ciepła, ucisku, bólu), oczestniczy w termoregulacji (pot, skurcz i rozkurcz naczyń krwionośnych), bierze udział w procesach odpornościowych, stanowi pierwszą linię obrony przed patogenami-mechaniczna bariera dla chorobpotwórczych drobnoustrojów. Ludzka skóra ma 15-26 warstw. Skóra właściwa leży pod naskórkiem, ma pochodzenie mezodermalne, zbudowana jest z tkanki łącznej, ma naczynia krwionośne i limfatyczne, ma wiele włókien i macierz zewnątrzkomórkową, tu sa gruczoły i zakpończenia nerwowe. Główne komórki skóry właściwej to fibroblasty, robia białka macieży zewnątrzkomórkowej, sa też makrofagi, komórki dendrytyczne i tuczne, są to komórki odpornościowe pochodzenia szpikowego, macież zewnątrzkomórkowa, ma 90% kolagenu, elastyne, laminę, integryny i protoglikany. Skóra to sieć włókien z komórkami. Warstwy skóry to brodawkowa, podbrodawkowa i siateczkowa. Warstwa brodawkowa to tkanka łączna włąściwa luźna, brodawki sa tkanki łacznej luźnej, skierowane sa w stronę naskórka, są naczynia z sieci naczyń z płatu podbrodawkowego, odżywiaja keratynocyty. Sa tu włókna retikulinowe, warstwa podbrodawkowa jest cienka, jednolita, zbudowana z sieci włókien kolagenowych i sprężystych, tu są nerwy, zyły i tętnice splotu podbrodawkowego, odp. za termoregulację, warstwa siateczkowa ma siateczke z tk. łącznej zbitej o nieregularnym ułożeniu, są tu włókna kolagenowe i sprężyste, dominują kolageny typu III, są tu mięśnie gładkie np. przywłosowe, jest uboga w naczynia włosowate. Tkanka podskórna łączy skóę właściwą z mięśniami, kośćmi, ścięgnami i powięziami, są tu komórki tłuszczowe, adopocyty tworzą zraziki tłuszczowe. Skórę zopatrują w krew tętnice podskórne, jest sieć tętnicza skóry włąściwej i sieć podbrodawkowata, są anstomozy tętniczo-zylne: tętnica-tętniczka-żyłka-żyła. Anastomozy daja szybką wymiane krwi. W naskórku jest synteza prowitaminy D3. 
Do Ziemi docierają fale 300-800 nm. W tym zakresie jest korzytsnie wpływające na psychike switało widzialne, ppodczerwień oraz ultrafiolet. Za syntezę melaniny odp. UVB dł. fali 280-315 nm, za syntezę witaminy D3 odp. fr. UVB 290-310 nm, z całości ultrafioletu docierającego do Ziemi tylko 5% stanowi UVB, ma ono znikomą przenikliwość-zatrzymuje je ubranie, szkło (nikt sie nie opalił przez szybę ani ubranie), papier, nawet rogowa warstwa naskórka na podeszwach stóp i środkowych częściach dłoni.
95% zapotrzebowania na witaminę D3 jest zaspokajanych dzięki ekspozycji na słońce (endogenna witamina D3), optimum syntezy wit. D3 to 297 nm, ale pasmo docierających dom Ziemi dł. fali 300-310 nm wystarczy. Synteza rozpoczyna sie w keratynocytach, prekursorem witaminy ?d jest pochodna cholesterolu, 7-hydroksycholesterol, izomeryzuje w cholekalcyferol, ciepło sprzyja izomeryzacji (wysokie temperatury katalizuja przebieg reakcji chemicznych, jest to reakcja pozaenzymatyczna, więc nie ma tu denaturacji termicznej enzymu), cholekalcyferol to niekatywna prowitamina D3, wnika do osocza, łączy sie z białkami wiążącymi prowit. D3, z krwia płynie do wątroby, jest tam jej hydroksylacja, powstaje kalcydiol, płynie do nerek, tam jest hydroksylacja do kalcytriolu, ergokalcyferol, to wit. D3 powstała w roslinach wystawionych na UVB. Kalcytriol płynie do jelit, tam jest kolejna hydroksylacja i wchłanianie jonów wapnia i fosforu do krwi. Kremy z filtrami UV blokują syntezę witaminy D3. w syntezie tej witaminy ważny jest kąt padania światła, im bliższy 90 st. tym lepsza synteza, kąt padania pon. 50 st. nie daje syntezy witaminy D-trzeba się położyć, czas ekspozycji, zależy od karnacji, im ciemniejsza, tym więcej potrzeba czasu, do wytworzenia optymalnej dawki, powierzchni opalanej skóry-im wieksza tym lepiej, diety, ilośc barwników pochłaniających UV w diecie np. karotenu wpolywa na syntezę, one odkładają sie w komórkach naskórka, pochłaniaja UV i blokują syntezę witaminy D3, nie znamy wpływu psoralenów na syntezę witaminy D, wiemy, że przyspieszaja syntezę melaniny. Wapń i fosfor stanowią budulec kosci i zębów, ale nie tylko. Wapń wraz z jonami potasu, sodu i chloru bierze udział w polaryzacji komórki, skurczach mięśni, przewodzeniu impulsów nerwowych. Skurcze mięśnia sercowego, skurcz miogenny, sa komórki rozmieszczone w różnych obszarach serca, tworzą węzły, komórki węzłó maja duzo materiałów zapasowych, maja niestabilny potencjał spoczynkowy (rozrusznika), w miotubulach, świadczy to o różnym rozkładzie jonów w środku i na zewnątrz, potencjał rosnie, gdy osiągnie wartośc progową jest potencjał czynnościowy, kanały jonowe genrujące potencjał czynnościowy. Jest powolna spoczynkowa depolaryzacja jest dzięki kanałom If, podczas depolaryzacji komórek zamykają się, otwierają się kanały wapniowe, w środku jest ujemny ładunek, jony wapnia idą do środka komórki, jest potencjał czynnościowy, komórki te łączą sie złączami szczelinowymi im wstawkami, potencjał rozprzestrzenia sie na reszt komórek, repolaryzacja jest dzięki jonom potasu, Kanały If otwieraja sie kationy idą do komórki, potencjał rosnie do uzyskania progu pobudliwości, otwieras sie kanał wapniowy, jest depolaryzacja, otwiera się kanał potasowyjony potasu uciekaja z komórki jest repolaryzacja. Złącza szczelinowe to kanały błonowe, ktorymi komórki w sercu są połaczone, przepływ jonw przez ten kanał daje zmianę potencjału. Obok komórek rozrusznikowych są komórki robocze (kardiomiocyty), kardiomiocyt ma filament główny z główkami miozynyn i siateczkę śródplazmatyczna z jonami wapnia, skurcz tych komórek ma 3 fazy: depolaryzację, Plateau i repolaryzacje, te 3 fazy warunkuja potencjał czynnościowy komórki roboczej, kardiomiocyt jest spolaryzowany, różnica wynosi 90 mV, kilka kationów płynie z sąsiedniej komórki, jest to bodziec gwałtownej depolaryzacji, szybko otwieraja się kanały sodowe, jony sodu płyna do komórki, odwrócenie potencjału do 20 mV, jest faza Plateau, wolno otwierrają sie kanały wapniowe, jony wapnia ida do komórki, otwieraja sie kanały potasowe, potas ucieka z komórki, jony wapnia uciekaja z siateczki sródplazmatycznej, jest to faza zależna od jonów wapnia, komórka kurczy sie repolaryzacja to usunięcie jonów potasu,. Zjawiska elektryczne wyprzedzaja zjawiska mechaniczne, kanały If z rodziny CHN4 aktywuje hiperpolaryzacja, na ich pracę wpływaja wewnątrzkomórkowe nukleotydy cAMP (cykliczny adenozyno-1,5-monofosforan), przepływ jonów K+/Na+. Węzeł zatokowy przy zyle głównej górnej- węzeł zatokowy SA narzuca rytm całemu sercu, serce kurczy się zgodnie z jego częstotliwościom, potencjał czynnościowy z jednego węzła idzie do drugiego, każdy węzeł generuje potencjał czynnosciowy, sa 4 drogi między węzłowe, węzeł przedsionkowo-komorowy AV daje skurcz komór i przedsionków, pęczek Hisa ma prawą i lewą gałąćź wzdłóż przegrody międzykjomorowej, na koniuszku serca sa włókna Perkuliniego, to układ bodźcoprzewodzący serca, bodźce idą węzłami, sefrce kurczy sie od końca wyrzucając krew. Fazę Plateau warunkuje przepuszczalnośc jonów Ca2+ i K+, tu rosnie przewodnictwo jonów Ca2+, maleje K+, potencjał czynnościowy w sercu otwiera kanały wapniowe w błonie komórkowej, jest to zależne od wapnia uwalnianie wapnia, w komórce wapń jest zgromadzony w siateczce śróplazmatycznej, jest uwalniany i usuwany na zewnątrz na zasadzie antyportu z udziałem pompy wapniowej, tu działa ATPaza, jest rozkład ATP. Uwalnianie wapnia z siateczki śródplazmatycznej jest z udziałem troponiny, częśc jonów wapnia jest usuwana z komórki, pompa sodowo-potasowazapewnia wymiennik wapnia, siła skurczu zależy od ilości jonów Ca2+, w starszym wieku wymiennik przestaje działać wapń zostaje w komórce. Skurcze m ięśni gładkich np. naczyń tętnic, przewodu pokarmowego też zależą od jonów wapnia i energii z ATP. akże skurcze mięśni szkieletowych, biochemia skurczu mięśnia-na filamentach cienkich sa główki miozyny potrzebuja energii, do miozyny przyłacza sie ATP, troponina i tropomiozyna blokują wslizgiwanie sie katyny, uwalnia się wapń łaczy sie z tropomiozyną, główka obraca się wzdłóz osi filamentu, do miozyny przyłacza się nowa cząśteczka ATP, regeneruje on miozyne i jest możliwy kolejny skurcz. Układ sarkotubularny umożliwia przenoszeniem impulsów względem komórki. Błona, sarkolema ma wgłebienia do komórki (sarkocytu), to kanaliki poprzeczne T, wzdłóż komórki biegna tubule, siateczka sarkoplazmatyczna magazynuje jony wapnia, siateczka tworzy kanaliki wewnątrzkomórkowe, łączą sie w końcowy kanalik zbiorczy. Kanalik T i ER łacza sie z receprorem DHT i wypustka stopkową. Białka tworza kanały wapniowe, jony Ca2+wpływaja do komórki przez, kanalik T, jest depolaryzacja, impuls idzie do receptora DHT, pociąga on wypustkę stopkową, otwierają się kanały wapniowe, wapń wypływa. Zakończenia aksonów rozszerzają się w cysternę jest acetylocholina, łączy się z receptorem wapniozależnym, między błoną presynaptyczną i postsynaptyczna otwierają się kanały jonowejest impuls, esteraza rozkłada Ach. Wchłanianie glukozy z jelit do krwi i z krwi do komórek odbywa sie przy udziale wapnia. Białka GLUT4-główne kanały dla glukozy łączą się z cząsteczką insuliny, przyłącza się wapń i jest transport glukozy do komórek. Wydzielanie insuliny przez komórki beta trzustki również odbywa się przy udziale jonów wapnia. Wapń bierze udział w przewodzeniu impulsów nerwowych, jest aktywatorem procesów krzepnięcia krwi-Ca2+ stanowi IV czynnik krzepnięcia, aktywuje zymogeny. Wyróżniamy czynniki krzepnięcia krwi: I fibrynogen odpowiada za tworzenie skrzepu fibrynowego, II protrombina-protrombinaza zmienia ja w trombinę, która razem z wapniem, proakceleryną i czynnikiem Stuwart-Prowera tworzy kompleks protrombinowy, III czynnik tkankowy tromboplastyna na powierzchni komórek śródbłonka jest kofaktorem dla czynnika prokonwertyny, IV wapń aktywuje zymogeny-protrombine, prokonwertynę, czynnik Christmasa i czynnik Stewart-Prowera mają na N-końcach duże powinowactwo do Ca, V proakceleryna kofaktor aktywacji protrombiny, VI akceleryna to aktywna forma proakceleryny, VII prokonwertyna inicjuje proces krzepnięcia krwi, aktywowany przez trombinę przy udziale jonów Ca, VIII czynnik antyhemofilowy to kofaktor aktywacji czynnika X, IX czynnik Christmasa aktywowany w obecności Ca2+ przez trombinę ma zależne od witaminy K reszty karboksyglutaminianowe, katywuje PTA, X czynnik Steward-Prowera tworzy kompleks protrombokinazowy, XI PTA to czynnik przeciwhidtaminowy C, XII to czynnik stabilizujący fibrynę, stabilizuje fibrynę, czynnik von Willebranda wiąże czynnik antyhemofilowy, prokalikreina aktywuje czynnik XII, wielkocząsteczkowy kininogen wspiera wzajemna aktywację prokalikreiny i czynników XI i XII. Wapń to kofaktor enzymów krzepnięcia krwi. Wapń bierze udział w syntezie hemoglobiny i w reakcji antygen-przeciwciało. Wapń wpływa na wiele procesów zyciowych, niedobór wapnia w diecie lub witaminy D3 powoduje odwapnienie kości-organizm, żeby utrzymać procesy zyciowe odbiera wapń kościom, które są jego magazynem i wykorzytsuje go do innych procesów. O ile osteoporoza to naturalny proces odwapnienia kości związany z wiekiem-wszystko z wiekiem sie zużywa i słabnie, o tyle osteomalacja (rozmiekczenie kości) dotyka coraz młodsze kobiety, nawet przed 30 rokiem zycia. Kości normalnie zaczynają się starzeć po 40 roku zycia, niestety kremy z filtrem nawet przed wyjściem do sklepu, gdzie czeka taka kobietę maksymalnie 10 minut na zewnątrz nie daje szans skórze na syntezę wit. D3. Pamiętajmy, że złamania powodują wiele komplikacji, czlowiek jest na długi czas wyłaczony z pracy, nie może normalnie funkcjonować, groźne sa zakrzepy wywołane przedostaniem do krwi ciał tłuszczowych i bezruchem, niektóre złamania np. kręgosłupa, kosci szyjki udowej grożą kalectwem. Wapń uczestniczy w tworzeniu insuliny, podczas posiłku glukoza płynie do komórek trzustki, gdy w komórkach beta w wyniku cyklu Krebsa powstanie dużo cząsteczek ATP jest blokada kanału potasowego i jony K+ kumulują się w komórkach, rosnie ładunek wnętrza komórki, powoduje to otwarcie kanału wapniowego typu L, jony wapnia napływają do komórki powodując otwarcie kanałów rianodynowych, które są na pęcherzykach gromadzących insulinę, pęcherzyki zbliżają się do powierzchni błony kom,órkowej i uwalniają insulinę. Także receptory glukozy odpowiedzialne za wchłanianie wchłanianie glukozy do krwi i z krwi do komórek zależą od jonów wapnia, insulina wiąże się z receptorami insulinowymi,  zmienia się konformacja białek GLUT, które przyłączają cząsteczki glukozy, do białek GLUT przyłaczają sie jony wapnia, umozliwiając transport glukozy. W jelitach do receptorów GLUT również przyłączają się jony Ca2+ i jest transport glukozy. Za gospodarke wapniową odpowiadają hormony parathormon i kalcytonina. Parathormon robiony jest w przytarczycach aktywuje cAMP w osteoklastach, rosnie wychwytywanie jonów wapnia przez osteoklasty, zwiększa się wydzielanie kolagenazy i kwasów organicznych, następuje mineralzacja tkanki kostnej, spada, parathormon zmniejsza wchłanianie jonów fosforanowych przez tkankę kostną, zwiększa też syntezę witaminy D3. Kalcytonina jest robiona w komórkach C tarczycy, kalcytonina zmniejsza wchłaniae jonów wapnia przez osteoklasty i zwiększa wchłanianie fosforanów. Gdy zstosunek fosforanów do jonó wapnia jest duży wydzielany jest parathormon, który ogranicza whcłanianie fosforanów i przyspiesza wchłanianie wapnia, gdy mały wydzielana jest działająca antagonistycznie kalcytonina. 
Sama witamina D3 aktywuje geny białek występujących w komórkach żernych kręgowców, beta defensyny II i katelicydyny, peptydów przewcakteryjnych, katelicydyna zwalcza m. in prądki gruźlicy (ludzie sa coraz grubsi, każdy był szczepiony mimo to gruźlica powraca, logicznie rzecz biorąc ma to związek z kremami z filtrem), aktywacja tych genów oraz udział wapnia w tworzeniu kompleksu antygen-przeciwciało sprzyja zapobieganiu nowotworom, ekspozycja na słońce chroni przed nowotworami piersi, płuc, szyjki macicy, prostaty, jelita, żoładka, czyli tymi najczęstszymi i najgroźniejszymi. Witamina D3 uwrażliwia osteoklasty na parathormon. Witamine D dostarczaną z pokarmu można przedawkować, wtedy pojawiają się objawy zatrucia, opalanie nie powoduje przedawkowania, nadmiar tej witaminy po pewnym czasie się rozkłada, czas ten jest indywidualny i zależy od kilku czynników-karnacji, kąta padania swiatła, diety, natomiast nie zależy od opalanej powierzchni, jeśli wystawiamy tylko ręce a nasz czas trwania syntezy bez rozpadu wynosi godzinę po godzinie witamina zacznie się rozkładać, jeśli wystawiamy np. cały przód również rozpad następuje po godzinie, ale wytworzy się znacznie więcej witaminy.
Kolejnym pierwiastkiem, którego przyswajanie zależy od wit. D3 jest fosfor. Przede wszystkim buduje nośniki energii: ATP, NADP, od których zależy praca wszystkich komórek, każdy proces metabolizmu zależy od energii wiązanej w wiązaniach reszt fosforanowych. Nosniki energii uczestniczą w przemianach białek, tłuszczów i węglowodanów-bierze udział w fosforylacji. Synteza nośników energii wymaga reszt fosforanowych. Reszty fosforanowe łączą cukry w DNA i DNA w łańcuchy. Fosfor to skłądnik fosfolipidów budujących błonę komórkową i błony wewnątrzkomórkowe. fosfor bierze udział w odddychaniu komórkowym: kwas 3-fosfoglicerynowy, fosfoenolopirogronian, glukozo-1,6-bisfosforan i fruktozo-1,6-bisfosforan to metablity pośrednie spalania glukozy w komórkach. Fosfor to składnik roztworu buforowego krwi, decyduje o dopowiednim pH krwi i płynu tkankowego. Fosfor buduje wiele enzymów. Glikoliza polega na reakcji glukozy z resztą kwasu ortofosforowego, powstaje glukozo-6-fosforan i ADP, izomeraza fruktozo-6-fosforanu daje fruktozo-6-fosforan, przyłącza sie kolejna reszta fosforanowa jest fruktozo-1,6-bisfosforan, powstaje cząsteczka ADP, powstaje aldechyd 3-fosfoglicerynowy, z niego jest 3-fosfoglicerynian i ATP, potem jest 2-fosfoglicerynian, fosfoenolopirogronian, pirogronian i ATP. pirogronian wchodzi do cyklu krebsa, uogólniając reszta kwasu ortofosforowego łaczy się z glukozą i zaczyna sie reakcja utlenienia cząsteczki glukozy, na końcu reszta fosforanowa łaczy się z ADP i tworzy ATP powst. nośnik energii w komórce, w czasie oddychania komórkowego powstają też wysokoenergetyczne  nukleotydy NAD i FAD. Tłuszcze pod wpływem lipaz rozkładają się na glicerol i kwasy tłuszczowe, glicerol fosforyluje ATP, powstaje glicerolofosforan, jest dehydrogenacja, powstaje NADH i fosfodihydroksyaceton, który idzie do glikolizy. Fosforylacja oksydacyjna polega na ufosforylowaniu cząsteczki ADP do ATP, substartowa polega na przeniesieniu reszty fosforanowej z jednego związku na drugi, jest w czasie glikolizy i cyklu Krebsa. Fotosyntetyczna organizmów cudzożywnych, w tym ludzi nie dotyczy, zachodzi w chloroplastach w trakcie fotosyntezy. Glikoliza zachodzi m. in w wątrobie i mięśniach szkieletowych przy wysiłku beztlenowym, jest to zamiana glukozy w mleczan, glukoza, nieorganiczny ortofosforan (V), ADP i 2 NAD+ reagują dając 2 cząsteczki pirogronianu, 2 cząsteczki ATP, 2 cząsteczki NADH, 2 cząsteczki wody i 2 protony. Heksokinaza fosforyluje glukoże do glukozo-6-fosforanu, izomeraza glukozo-6-fosforanowa izomeryzuje go we fruktozo-6-fosforan, fosfofruktokinaza fosforyluje go we fruktozo-1,6-bisfosforan, aldolaza rozbija go na 2 triozy: aldehyd 3-fosfoglicerynowy i fosfodihydroksyaceton, dehydrogenaza aldehydu 3-fosfoglicerynowego przekształca aldehyd w bisfosfoglicerynian, kinaza fosfoglicerynianowa fosfor przenosi z niego na ADP jest ATP i 3-fosfoglicerynian, fosfogliceromutaza zmienia go w 2-fosfoglicerynian, enolaza odłącza cząsteczkę wody, jest fosfoenolopirogronian, kinaza pirogronianowa odłącza fosfor na ADP, jest ATP i pirogronian, wchodzi on do cyklu Krebsa lub ulega fermentacji. Izomeraza triozofosforanowa przekształca fosfodihydroksyaceton w aldehyd 3-fosfohglicerynowy, on jest metabolizowany do pirogronianu jak wyżej. 
Ważnym korzystnym wpływem światła słonecznego jest aspekt psychologiczny, światło słoneczne, tym razem światło widzialne-400-700 nm reguluje zegar biologiczny u wszystkich zwierząt i ludzi. U kręgowców jest w oku gr. komórek zwojowych zawierających barwnik melanopsynę, któa wychwytuje fotony, tu zaczyna się odpowiedź na swiatło, jest generowany impuls elektryczny, który płynie do mózgu, jest to droga siatkówkowo-podwzgórzowa, zostaje pobudzony nadrzędny rozrusznik zegara biol. czyli jądra nadskrzyzowaniowo-komorowe, które kontaktują się z innymi obszarami mózgu, które wpływają na inne organy regulują ich pracę i regulują zegar biologiczny. Niedobór światła np. w zimie, gdy dni sa krótkie oraz chowanie oczu za okularami9 przeciwsłonecznymi rozregulowuje zegar biologiczny i zaburza cykl snu i czuwania. Pamiętajmy, że światło słoneczne nie pada bezpośrednio na gałki oczne, poza tym do ochrony przed min wystarczy cień rzucany przez grzywkę lub daszek czapki-oczy będą osłonięte przed intensywnym promieniowaniem słonecznym a widziany obraz będzie normalny, półmrok może męczyć oczy niekórych ludzi (czy kogoś razi światło czy męczy półmrok to cecha in dywidualna, każdy sam wie najlepiej jak reaguje). Światło ma też aspekt fizjologiczny, uspakaja, daje poczucie bezpieczeństwa, wprawia w radosny nastrój, łagodzi skutki depresji. Każdy jest szczęsliwszy gdy świeci słońce. Obok aspektów zdrowotnych opalanie to przyjemność i relaks. Przebywanie na słońcu obniża cisnienie tętnicze u osób z nadciśnieniem, ale nie wpływa na nie u osób z niskim cisnieniem. Uczucie słabości ludzi z chorobami serca, którzy przebywają na słońcu wynika z wysokiej temperatury, nie z natężenia UV. K,ąt padania poniżej 50 st. nie daje syntezy witaminy D3, z tego powodu nieskuteczne jest opalanie w ruchu oraz rano i późno po południu. Najlepsze godziny do od 10 do 15, trzeba tylko pilnować żeby się nie oparzyć, oparzenie w naszym klimacie jest tylko przy pierwszym kontakcie ze słońcem, więc za pierwszym razem trzeba leżeć krócej, indywidualna sprawa zależna od czynników genetycznych to czas wystąpienia rumienia. W Polsce do godziny nic się nie stanie, gdy już jest się opalonym można leżeć na słońcu ile się chce. UVB nie przenika przez chmury, nawet gdy przebija sie słońce (widać je na tle nieba poprzez chmury) trudno jest sie opalic i długo to trwa, dzieci z rejonów o dużym zachmurzeniu maja krzywicę. Chmurki cumullusy odbijają promienie UV do ziemi i przy okazji do nas i wzmacniają syntezę witaminy D3 i melaniny (barwnik odp. za opaleniznę), opalanie w ruchu daje powoduje, że kąt padania fali jest mały więc bardzo ogranicza witaminę D3, woda, piasek, śnieg odbijają promienie, które mogą nas trafić-mozna dostać fotonem z rykoszeta, wtedy opalajac się w ruchu czy stojąc syntetyzujemy wit. D3, oczywiście zwykle na śniegu jesteśmy kompletnie ubrani i zima kąt padania jest słaby, więc nic z syntezy, chyba, że jesteśmy wysoko w górach, tam atmosfera jest rzadka, latem na dużych wysokościach jest śnieg, ale promienie słoneczne są tak silne, że skutecznie nas ogrzewają, więc możemy się rozebrać, skutecznie opalić i wytworzyć witaminę D3. Duża wilgotnośc powietrza również sprzyja syntezie witaminy D, cząsteczki pary wodnej odbijają promienie, które w nas trafiają. w Polsce witamine D3 syntetyzujemy od marca do września, melaninę od końca marca do połowy września. Kremy z filtrem uniemozliwiają syntezę witaminy D3, ale posmarowanie się tłuszczem np. masłem kakaowym, oliwką dla dzieci, olejem kuchennych, nawet masłem czy olejem silnikowym przyspiesza syntezę melaniny i witaminy D, dzieje się tak dlatego, że tłuszcz skupia promienie słoneczne jak soczewka, więc natężenie UV njakie dociera do komórek jest silniejsze niż bez tłuszczu. Im bardziej na płd. tym silniejsze promieniowanie słoneczne i krószy czas syntezy witaminy D. Barwniki takie jak luteina, karoten odkładają się w skórze i pochłaniają UV uniemożliwiając synteze witaminy D, ale tylko sztuczne suplementy diety tak działają, zbilansowana dieta roślinna nie tylko nie ogranicza syntezy tej witaminy, ale też chroni przed negatywnymi skutkami opalania. W cieniu nie ma ani opalania ani syntezy witaminy D, cień jest obszarem, do którego światło widzialne i ultrafioletowe nie dociera, nie ma UV nie ma syntezy. Ubranie nie przepuszcza ultrafioletu, nikt się przez ubranie nie opalił, poza tym ludzie żyjący w gorących, dobrze nasłonecznionych strefach klimatycznych, którzy z różnych powodów zakrywają swoje ciała cierpią na osteomalację, potwierdzaja to badania kliniczne.  Ważny jest czas ekspozycji, w Polsce czas minimalny to ok. godziny, im jasniejsza cera tym krótszy, im dalej na płd. tym krótszy, na płn. dłuższy. Zależy od pory roku, od października do lutego przy najlepszej pogodzie w Polsce nie ma syntezy witaminy D. Godzina opalania w czerwcu jest równa 6 godzinom w połowie sierpnia i kwietnia,  druga połowa lipca i pierwsza połowa maja to ok. 2 godzin, sprawdzała hobbystycznie na sobie. Wiatr wzmaga opalanie, gdyz ususwa powstały ozon, który pochłania UV, ograniczając opalanie i synteze witaminy D.
Kolejnym aspektem kąpieli słonecznych jest synteza melaniny czyli opalanie sensu stricto. Melanina chroni przed pochłonięciem zbyt dużej dawki UV, powstaje w melanocytach. Na 36 keratynocytów jest 1 melanocyt, każdy człowiek ma podobna liczbę melanocytów, kolor skóry zależy od ilości ziaren melaniny pomiędzy keratynocytami i sfagocytowanych do środka, gdzie ustawiają się nad jądrem komórkowym tworząc czapeczkę chroniącą materiał genetyczny przed promieniami UV, ziarna melaniny zamknięte sa w melanosomach. Duzo melanosomów jest w warstwie rogowej naskórka, opalenizna schodzi, gdy ścierają się wraz z nią. Jasna skóra ma większe stężenie enzymów rozkładających melaninę w  melanocytach, związane jest to ze słabszym promieniowaniem słonecznym na wysokich szerokościach geograficznych, tu melanina blokuje syntezę witaminy D. 99% pochłoniętej energii słonecznej zamieniana jest w ciepło. alfa melanotropina to hormon stymulujący melanozyty, MC-1R to jej receptor. Przyłaczsnie alfa MSH daje do receptora indukuje szlak sygnału. Wyjściowym związkiem chemicznym reakcji jest tyrozyna, działa na nią enzym tyrozynaza, która aktywuje całe pasmo UVB-280-315 nm, powduje ona hydroksylacje tyrozyny do DOPA, 3,4 dihydroksyfenyloalaniny, jest to niebiałkowy aminokwas, będący również prekursorem dopaminy-neuroprzekaźnika, tyrozynaza bierze udział w konwersji DOPA do dopachinonu, z którego powstaje melanina. Sa 3 rodzaje melanin eumelanina to ciemny, brunatny barwnik jest u ludzi nierudych, ilośc melanosomów z nim warunkuje kolor włosów, oczu i skóry, feomelanina żółto-czerwony barwnik jest u osób rudych, ilość jego melanosomów decyduje o odcieniu włosów i skóry, neuromelanina, wystepuje na neuronach u ludzi i zwierząt, powstaje z DOPA dzięki DOPA karboksylazie.
Ultrafiolet łagodzi stany zapalne skóry np. trądzik, działa bakteriobójczo niszczy nadmiar bakterii Propionibacterium acnes, są to bakterie naturalnej flory naskórka, dróg odechowych, cewki moczowej, układu pokarmowego, ich nadmierne namnażanie powoduje zmiany ropne na powierzchni skóry, UV niszczy nadmiar bakterii łagodząc objawy trądziku. Slońce łagodzi objawy grzybicy spowodowanej przez drożdżaka białego Candida albicans, stanowi on naturalna florę naskórka, dróg, oddechowych, układu pokarmowego i moczo-płciowego, ale przy osłabieniu odporności intensywnie się mnoży i kolonizuje naskórek, witamina D i wapń wzmagaja procesy odpornościowe i niszczą strzępki grzyba nie do końca więc naturalna flora nie jest zachwiana). Witamina D i wapń wspomagają procesy odpornościowe w organizmie, jednak powoduja miejscową i czasową immunosupresję skóry łagadząc przy tym choroby autoimmunologiczne skóry np. łuszczycę, odporność skóry jest chwilowo osłabiona, ale odporność całego organizmu rośnie na dłuższy czas. Chyba, że dojdzie do oparzenia, wtedy rozwija się lokalny stan zapalny-tylko w obrębie uszkodzonej tkanki.
Nadmierna ekspozycja na promienie słoneczne pierwszy raz od dłuższego czasu (kilka miesięcy) może spowodować oparzenia, jednak łatwo ich uniknąć opalając się stopniowo, w Polsce oparzenia występują od końca maja do połowy lipca po czasie ok. godziny. Wystarczy, że pierwszy kontakt będzie trwal krócej, gdy już skóra jest chociaż lekko brązowa, oliwkowa lub złota można leżeć na słońcu ile sie chce. Niewielki rumień, który na drugi dzień zmienia się w złoty brąz to nie oparzenie, prawdziwe oparzenie słoneczne występuje po 24 godzinach od ekspozycji i trwa 2-5 dni. Gdy pojawią się pęcherze nie dotykajcie ich, nie przebijajcie, ani nie wyciskajcie, można w ten sposób zakazić powstałe rany, kontakt z płynami ustrojowymi stanowi ryzyko HIV i żółtaczki, najlepiej skonsultowac się z lekarzem, który powie co trzeba robić. Pierwszy stopień oparzenia słonecznego nie jest groźny, sam szybko mija. Nie zrywajcie schodzącej skóry sama zejdzie, gdy tkanka poniżej się zagoi, inaczej oskrywacie żywe warstwy naskórka, przez które mogą wnikać patogeny, na których może rozwinąć sie grzybica. Od lat przedwojennych do 2000 roku, opalenizna była modna i każdy sie opalał w czasie urlopu czy wakacji, niewielu z tych ludzi miało jakiekolwiek nowotwory skóry. 99% Polaków urodzonych między 2 wojną światową a 2000 rokiem miało chociaż raz oparzenie słoneczne w dzieciństwie i również tylko nieliczne z nich później dostały czerniaka, sam czerniak atakuje każdy upigmentowany nabłonek, rozwija sie w całym układzie pokarmowym od jamy ustnej, przez żołądek, jelita do odbytu, w drogach rodnych, moczowych, nasieniowodach, jamie nosowej, zatokach, pochwie, czyli tam gdzie UV nie dociera. No i to pokolenie, które opalało sie intensywnie bez ochrony należy do najzdrowszych i najbardziej długowiecznych w historii, to sa własnie nasi pradziadkowie i dziadkowie. Dodatkowo dzieci bardziej potrzebują witaminy D od dorosłych, inaczej grozi im krzywica kości, która może prowadzić do kalectwa. Także ludzie starsi i otyli potrzebują dłuższej ekspozycji na światlo słoneczne w godzinach południowych, osoby starsze potrzebują więcej czasu, gdyż u nich witamina D wytwarza się wolniej, a puszyści potrzebuja więcej czasu, by jej stężenie w osoczu osiągnęło wartośc optimum, ponieważ większośc tej witaminy jest u nich zdeponowana w tkance tłuszczowej. Im większą mamy nadwagę, tym dlużej potrzebujemy się opalać. Co do opalania i pieprzyków-większość ludzi na Ziemi ma pieprzyki i znamiona, w czasach gdy opalenizna była modna często i regularnie sie opalali, rolnicy i robotnicy pracowali na zewnątrz nikt sie nie przejmował znamionami i  nikomu nic sie nie stało. Ludzie ci dożyli późnej starości, większość nigdy nie miała do czynienia z nowotworami. Znakomit awiększość z tych ludzi żyje do dziś i ma się dobrze, nie mając problemów ze skórą.
Słońce jak wszystko ma skutki uboczne, jednak umiejetne korzystanie z jego dobrodziejstw przynosi więcej korzyści niż strat, jest darmowe, pomaga także na ból stawów, może sprzyjać rehabilitacji-po co wygrzewać stawy sztucznymi lampami, za duże pieniądze, skoro taki sam efekt cieplny da ekspozycja na słońce, dodatkowo będzie witamina D i poprawa humoru, trzeba tylko dobrze osłonic sie przed wiatrem. Co innego solarium i lampy UV, obecne lampy emitują długość fali 311 nm, czyli powyżej pasma syntezy witaminy D3, natężenie tych promieni jest wielokrotnie wyższe niż na słońcu, można sie oparzyć, dodatkowo wytworzona melanina blokuje syntezę witaminy D3 na słońcu i trzeba potem wydłużać czas opalania np. na plaży, tak samo solarium emituje głównie UVA, sytuacja jak wyżej, dodatkowo zniszczenie włókien kolagenowych w skórze. Lampy o długości fali 290-310 nm, 280-315 n, 297 nm, lampy które emitują pełne pasmo światła słonecznego docierającego do Ziemi i lampy długości fali 100-1000 nm, czyli pełne widmo promieniowania biologicznie czynnego mogą stanowić doskonałe źródło witaminy D3 w zimie i jesienią, człowiek potrzebuje każdej witaminy przez caly rok, każda jest metabolizowana i trzeba ja uzupełniac przez cały czas. Rada jak zwiększyć syntezę witaminy D, gdy po pół godzinie leżenia np. na plecach prekursor witaminy zacznie się rozkładać w naskórku pod wpływem UVA, odwracamy się na brzuch i proces zaczyna się od początku. My zdobywamy więcej witaminy D, jednostki podawane jako norma sa w rzeczywiśtości wartościami minimalnymi, przy okazji równomiernie pieknie sie opalamy. Melanina nie hamuje syntezy witaminy D, ale spowalnia, dlatego im bardziej jesteśmy opaleni tym dłużej leżymy na słońcu.

Komentarz

sie 28 2021 Ekologia roślin 16
Komentarze (0)
przyroda 
Fromy życiowe roslin na podst. położenia pączków zimujących wyróżnione przez duńskiego botanika Raunkiaera: fanerofity to rosliny drzewiaste o pąkach wystawionych na działanie pwoietrza; chamefity pączki sa blisko ziemi, zima mogą być przykryte sniegiem; hemikryptofity, pączki sa na powierzchni ziemi, moga być okryte rozetą liści; geofity maja pączki pod ziemia na przekształconych pędach; terofity zimuja w postaci nasienia, roslina macierzysta zamiera; hydrofity rosliny wodne o pączkach schowanych pod wodą; helofity, rosliny błotne, pączki zimuja w błocie; sukulenty dzięki zdolności gromadzenia wody nie przerywaja wegetacji; epifity to drobne rosliny zielne o paczkach umieszczonych wysoko nad ziemią, fanerofity dzielimy na megafanerofity-wysokie drzewa mające ponad 30 m wys., mezofanerofity-średnie drzewa mające 18-30 m, mikrofanerofity-niskie drzewa i wyskokie krzewy mające 2-8 m wys., nanofanerofity- drzewa i zimotrwałe byliny o wys. do 2 m. Ze względu na trwałość i budowę paków fanerofity dzielimy na rosliny zimozielone z pakami bez łusek, rosliny zimozielone z pakami chronionymi łuskami, rosliny z liśćmi opadajacymi, zwykle paki sa chronione łuskami. Chamefity to krzewinki, półkrzewy-niskie krzewy 50-60 m wys., płoża sie i krzaczasto rozkrzewiaja tworząc darń. krzewinki szpalerowe mają niskie, przylegające do ziemi pędy, tu jest wrzos zwyczajny Calluna vulgaris, półkrzewy dolna część pedów jest zdrewniała, górna zielna maja do 1 m wys. np. szałwia lekarska Salvia officinalis, ruta zwyczajna Ruta graveolens, lawenda wąskolistna Lavandula augustifolia, psianka słodkogórz Solanum dulcamara. Rośliny poduszkowe maja niskie, skupione blisko siebie, rozgałęzione pędy, sa skupione w poduszkę by chronic sie przed wiatrem i zimnem, rosna w tundrze, górach, na pustyniach i półpustyniach, w środku poduszki sa martwe liście gromadzace wodę, którą pobieraja korzenie przybyszowe, sa tu lepnica bezłodygowa Silene acaulis, skalnica tatrzańska Saxifraga wahlenbergii, sklanica seledynowa S. caesia. Hemikryptofity to rosliny naziemnopączkowe, pączki sa przy pow. ziemi, sa tu naparstnica zwyczajna Digitalis grandiflora, dziewanna kutnerowata Verbascum phlomoides, byliny to wieloletnie, wielokrotnie wydające nasiona rosliny, sa tu rojnik górski Sempervivum montanum, pirwiosnek maleńki Primula minima, byliny ti hamefity, kryptofity i hemikryptofity, kryptofity maja pączki odnawiające pod ziemia, błotem i wodą, są tu hydrofity, rosliny wodnopączkowe, helofity, rosliny błotnopączkowe/bagienne i geofity, rosliny ziemnopączkowe.
Zbiorowiska roslinne to jednostki organizacji roslinności, utworzone przez ekolog. zorganizowaną współnotę gatuneków roslin, zbiorowiska bada fitosocjologia (fitocenologia). Podział zbiorowisk ze względu na kryterium florystyczne, odnoszące sie do statystyki roślin, sa w takim zbiorowisku gatunki charakterystyczne, czyli wystepujące w danym zbiorowisku i wyróżniających, które sa tylko w danym zbiorowisku. Sa tu zespoły roslinne, które charakteryzują sie danym składem gatunkowym, socjacje uwzględniające stosunek ilościowy danych gatunków, agregacje roslinne, zbiorowiska, gdzie ze względu na korzytsne warunki rosnie tylko jeden gatunek np. trzcina pospolita Phragmites australis, typy łak, czyli zbiorowisk, gdzie dominuja trawy, sa tu łaki naturalne, gdzie ze względu na warunki rosna tylko trawy, półnaturalne, zależą od czlowieka np. wypasu i wykaszania, sztuczne całkowicie powst. i zależą od pracy ludzi, ze względu na położenie sa łaki niżowe dolinowe, sa w dolinach, niżowe niedolinowe, są na terenach wyzynnych i pagórkowatych i góskie, w górach, ze względu na siedliska są łaki grądowe, zależą od opadów, rosną w suchych siedliskach, zalewne, łegi, sa położone w dolinach rzek, terenach zalewowych, maja zmienne warunki wodne, bagienne, bielawy i pobagienne, murszowiska są w terenach o wysokim poziomie wód stojących, ze względu na fotosocjologię są łaki trzęślicowe Molinion bogate florystycznie, sa na glebach ubogich i zmiennowilgotnych, maja trześlicę modrą Molinia Careulea, ostrożeńcowe Calthion palustris, maja ostrożeń łakowy Cirsium phratensis, sa wilgotne lub mokre, selernicowe Cnidion dubii, w dolinach rzek, zmienna wilgotnośc spowodowana zalewaniem, wyczyńcowe Alopecurion pratensis, łaki zalewowe, solniskowe Glauco-Puccinellietalia, zalewane przez wody morskie, na siedliskach świeżych sa łaki rajgrasowe Arrhenatherion, sa bogate florystycznie, obfite w miekkolistne trawy, rosnie tam dzwonek rozpierzchły Campanula patula, kozibród łąkowy Tragopogon pratensis, złocień właśicwy Leucathemum vulgare, typy lasów czyli zbiorowisk gdzie dominuja drzewa i krzewy, lasy iglaste, bory złożone z drzew szpilkowych, jodła Abies sp., sosna, Pinus sp., świerk Picea sp., Modrzew Larix sp., liściaste, z liściastymi drzewami, lipą Tilia sp., grabiem Carpinus sp., dębem Quercus sp. i mieszane sa drzewa liściaste i iglaste, ze wzgledu na fizjonomie są formacje formacje roslinne, zespoły roslin o podobnych wymaganiach siedliskowych i dominacji danych form zyciowych, w Polsce sa lasy liściaste zrzucające liście, maja ściółkę, czyli warstwe martwej materii org. i organizmy ją rozkładające, dżdżownice, żuki, runo leśnie to warstwa bylin i roslin zielnych np. konwalii Canallaria sp., borówki Vaccinium myrtillus, poziomki Fragaria vesca, skrzypy i mchy, podszyt to krzewy głóg Crataegus sp., leszczyna Corylus avellana, czeremcha Padus sp., jarzębina Sorbus aucuparia, podrost, młode drzewa i drzewostan, czyli stare drzewa, podobne do formacji sa symfuzja, ze względu na dynamikę są serie i stadia, fitocenozy to realne zbiorowiska roslinne, fitocenony sa teoretyczne. Zbiorowiska to murawy kserotermiczne: suche, trawiaste formacje o wysokich temperaturach i dobrym nasłonecznieniu, zmiennowilgotne łaki trzęslicowe, wiosną w czasie roztopów mają duża wilgotnośc, latem sa suche, młaki to wilgotne łaki, gdzie rosliny sa zanurzone wwodzie, bagna to tereny podmokłe, grąd to las z przewagą dębu i grabu, buczyna z przewaga buka. 
sie 28 2021 Ekologia roślin 15
Komentarze (0)
przyroda 

Owoc to owocnia, z przekształconych ścian zalążka, w środku są nasiona. Całośc stanowi dany typ owocu. Owoc mięsisty ma skórkę egzokarp, miąższ mezokarp i wewnętrzną część endokarp, która okrywa nasiono. Owoc mięsisty to szupinka np gruszka, owoc gruszy Pyrus communis, jabłko: owoc jabłoni Malus sp., część jadalna to zrośnięte dno kwiatowe, owocnia właściwa okrywa nasiona. Skórka okrywa części zmięśniałe. Szupinka powstaje przez obrośnięcie kilku słupków przez dno kwiatowe, dno i słupki mięśnieją, Owoce mięsiste mają owocnię zmięśniałą barwną, słodką i pachnącą, stanowi pokarm zwierząt i ludzi, przystosowanie do endozoochorii. Są tu pestkowce, gdy nasiono jest otoczone zdrewniałą, wewnętrzną częścią owocni (endokarpem), tworzy pestkę, zwykle jednonasienny np. sliwki Prunus sp., czereśnie Prunus avium, wiśnieCerasus vulgaris, wielonasienny jest u bzu czarnego Sambucus niger. Typ jagoda ma całą owocnię zmięśniałą, owoc jest jednonasienny lub wielonasienny u pomidora Lycopersicon esculentum. Owoc pojedynczy powstaje z jednego słupka, to jagoda i pestkowiec, owoc zlożony powstaje z wielu zalążni znajdujących się w pojedynczym kwiecie. Każda zalążnia przekształca się w pojedynczy, zamknięty owoc, owoce połączone są wspólnym dnem kwiatowym. Owoc złożony to szupinka, kolejny typ to owoc złożony pestkowy np. malina Rubus idaeus, jeżyna Rubus saxatilis, kilka zrośniętych pestkowców leży na wspólnym dnie kwiatowym. Owoc zlożony orzeszkowy, orzeszki są osadzone na zrośniętym i zmięśnialym dnie kwiatowym np. u poziomki Fragaria vesca i truskawki Fragaria ananasa. Hipancjum, gdy orzeszki są otoczone zrośniętym dnem kwiatowym np. owoce róży Rosa sp. Owocostany powstają w wyniku przekształcenia całego kwiatostanu. Wskład owocostanu wchodzą jagody u ananasa Ananas comosus, orzeszki u morwy Morussp. i figi Ficus carica. Owocostan morwy powstaje z działek kielicha, u figi jest to zmięśniały osadnik kwiaty. Owoce suche mogą być pękające, gdy po dojrzeniu owocnia pęka i uwalnia nasiona oraz niepękające, zamknięte, tu dojrzała owcnia nie otwiera się ale owoc może rozpadać się na mniejsze części, zbudowane z fragmentu owocni i mające nasiono. Owoce pękające tomieszek, powsteje z zalążni zrośniętej z jednego owocolistka, pęka wzdłóż szwu np. jest u kaczeńca Caltha palustris. Strąk powstaje z zalążni zrośniętej z jednego owocolistka, jest wydłuzony i spłaszczony, pęka wzdłóż szwu i nerwu, jest u motylkowatych Papilionaceae. Łuszczyna powstaje z zalążni zrośniętej z dwóch owocolistków, pęka wzdłóż szwów na dwie klapy, jest wydłuzona i spłaszczona, może być krótka i szeroka, wtedy jej długość nie przekracza trójkątnej szerokości, jest to łuszczynka, są u krzyżowych Cruciferae. Torebka powstaje z zalążni zrośniętej z dwóch lub więcej owocolistków, może być spłaszczona, może pękać wzdłóż szwów, otwierać się wieczkiem lub porami, jest u maku Papaver rhoeas. Do niepekających zaliczami owoce mięsiste i suche niepękające, któe mają owocnię suchą, skórzastą lub zdrewniałą. Orzech powstaje z jednokomorowego słupka, w środku, któego rozwija się jedno nasiono, ściana owocni zrasta się z łupiną nasienną, jest silnie zdrewniała, jest u orzecha laskowego, owocu leszczyny pospolitej  Corylus avellana, małe orzechy o słabiej zdrewniałej ścianie to orzeszki.Ziarniak powstaje z jednokomorowego słupka, w środku, któego rozwija się jedno nasiono, ściana owocni jest skurzasta, zrasta się z łupiną nasienną, łupina zrasta się z bielmem wtónym, jest u traw Poaceae. Niełupka powstaje z jednokomorowego słupka, w środku, którego rozwija się jedno nasiono, skurzsat ściana owocni zrasta się z łupiną nasienną, jest u złożonych Compositae. Rozłupnia powstaje ze słupka wielokomorowego,w któym rozwija się dwa lub więcej nasion, dojrzała rozpada się na dwie rozłupki, jest u baldaszkowatych Apiaceae, może być łuszczyna przewięzista, któa po dojrzeniu rozpada się na jednonasienne części. Strąk przewięzisty po dojrzeniu rozpada się na jednonasienne częśći, jets u seradeli pastewnej Ornithopus sativus. Skrzydlak, owocnia ma wyrostki ułatwiające wysiewanie, przystosowanie do wiatrosiewności (anemochorii), może być modyfikacją ziarniaka, orzecha, niełupki jest np u klonu Acer sp. Pestkowiec ma pestkę, orzech włoski Juglans regia, leszczyna Corylus avellana, kokos Coco nucifera ma skórkę, włóknisty mezokarp, wewnętrzny endokarp i pestkę, peskowce są niepekające, jagoda powst z jednego lub kilku owocolistków, jest soczysta, ma wiele nasion w otwartej łupinie, można wyjąć nasionko, agrest Rives uva crispa, porzeczki Ribes sp., owoce konwalii Convallaria majalis sa mięsiste, maja wiele nasionek. Owoce suche, owocnia wysycha, sa niepekające, opadaja, to rozłupki i niełupki: orzech, ziarniak, skrzydlak, pekające to mieszek, strak, torebla, luszczyna, niełupka własciwa ma suchą, skurzastą owocnie, nie zrasta sie z nasionem, powst. z 1 lub 2 owocolistków, są owoce, uszkodzenia ułatwiają rozsiewanie nasion, tu jest słonecznik Helianthus sp. ziarenka to nasiona, owoc skurzasty jest suchy, więc wyrzucany, złożone Compositae ma niełupke właściwą, to zmienione znamię słupka lub działki kielicha, orzech to niezdrewniała owocnia, ma 1 nasiono, które nie zrasta się z owocem, powst. z kilku owocolistków, czasem z 1, przy orzechach sa dodatkowe liście osłaniające kwiaty, kupule, leszczyna i dąb Quercus sp., rozbity żołądź ma niezrośnięte nasiona, kiwi Actinidia sp. ma orzeszki, ziarniak to skurzasta owocnia zrastająca się z nasieniem w całość, to np. kukurydza Zea mays, jemy ziarniaki owoce i nasiona, ziarniaki to wszystkie trawy Poaceae, zboża ryż Orysa sativa, kukurydza, owies Avena sp., pszenica Triticum sp., żyto Secale sp., u rdestowatych Polygonaceae są ziarniaki, sa zrosnięte, skrzydlak to niełpuka właściwa z wyciągniętą w skrzydełko zewnętrzna częśćią owocni, klon jawor Acer pseudoplatanus, nieopadające, pekające owocnie to mieszek, powst. z 1 zalążni, 1 owocolistek otwiera się wzdłóż szwu, w środku sa nasiona, jaskrowate Ranunculaceae maja mieszki, owoc magnolii Magnolia sp. ma czerwone nasione, na sznureczku przyczepionym do środka słupka i wisi. Strąk z 1 owocolistka, pęka wzdłóż brzusznego szwu, fasola Phaseolus sp., groch Pisum sp., groszek Lathyrus sp., strąk ma dwa szwy grzbietowy i brzuszny, peka wzdłóż brzusznego i wysypują się nasiona, strąk ma Scorpiurus sp. i orzech ziemny Arachis hipogea, łuszczyna to owoc z dwóch owocolistkó, peka na 2 klapy, między nimi jest przegroda fałszywa, utworzona nie przez owocolistek tylko jego tkanke, któa wrasta do środka komory zalążni miesiącznica Lunaria sp. ma łuszczyne pekająca na dwie części, nasiona wypadaja,łuszczyna jest długa i cienka, łuszczynka krótka i pekata u gorczycy Sinapis sp., łuszczyna jest kilka razy dłuższa niż szeroka, łuszczynka ma równa długość i szerokośc, torebka jest z kilku owocolistków, peka wielokrotnie wzdłóż lub do nasady u fiołków Viola sp., maku Papaver rhoeas, owoce złozone (zbiorowe) sa z jednego kwiatu, owocostany z kwiatostanu, owoce złozone maja truskawki Fragaria ananassa wiele pestek obrośniętych przez dolny słpek, owocostan to anas Ananas comosus, rynie Rhynia sp. miały nasiona przypominające owoce, cis Taxus baccata, jodła pospolita Abies alba i miłorząb japoński Gingko biloba maja nasiona obrośnięte dolna częścią zalążni, osnówką, miłorząb ma awoc a'la ślwka Prunus domesticus, na zewnątrz jest zmięśniały mezokarp, w środku endokarp, kiwi ma jagodę. Brezylkowate Caesalpiniaceae maja łuszczynę np,. strączynowiec Cassia senna, niełupki, rozłupki, skrzydlaki sa u złozonych Compositae, biżuteria z owoców egzotycznych roslin np. z nurzanca Valissneria sp. Biologia rozsiewania, rozsiewanie może powodować wewnętrzny czynnik to autochoria (samorozsiewanie sie) owoców i nasion, owoce mogą być rozsiewane całe lub same nasiona, przez zmienę turgoru tk. np. u niecierpka Impatiens sp. jak sie dotyka to strzela, dotyk daje zmianę turgoru w tkankach. Dojrzewanie w czasie gdy okrywy sa napiete, straki nie opadaja, skręcaja sie, pekają wzdłóż szwu i wyrzacają nasiona, różna budowa zewnętrznej lub wewnętrznej części, schna, skrecaja się, ich ruchy rozsiewają nasiona. Gdy zmienione sa działki kielicha jest higrochoria, gdy wilgoć strąk kurczy się i skręca, gdy sucho wyprostowuje sie i oddala od rosliny macierzystej, geotropizm szypułek kwiatowych w samorozsiewaniu cyklamenu Cyclamen sp. dgy kwiat więdnie, skręca się szypułka kwiatowa i odpada, owoc cyklamenu to torebka, rośnie w Sródziemnomorzu, torebka sie skręca i wnika w szpary między skałami i sieje nasiona, strąk orzeszka ziemnego, po zapłodnieniu szypulka kwiatu się zagina i słupek wrasta w ziemię, tam jest pełen rozwój owoce, rozłupka rozpada się na wiele części, u fiołka torebka dojrzewa, pęka u nasady, odgina się i wyrzuca nasiona na odległośc. Anemochoria najważniejszy czynnik rozsiewania nasion to wiatr, rośliny przytsosowały sie do przenoszenia nasion przez wiatr, maja drobne nasiona, delikatną budowę, zwisające torebki ułatwiające wysypywanie nasion, bardzo drobne i lekkie nasiona, Trichicum sp., dziurawiec Hipericum sp. ma torebki, storczyki maja drobne, lekkie, płatowce, skrzydlaki. Płatowcami sa same nasiona, zewnętrzne intergumenty przypominają skrzydła dawnych samolotów, bignonia Bignonia sp., petunia Petunia sp., Betula vernicosa, goryczka trójeściowa Gentiana asclepiadeae, Paulovnia tomentosa, grab pospolity Carpinus betulus, bawełna Gossypium sp., olsza szara Alnus incana. Woda, hydrochoria rosliny nad ciekami wodnymi, olsza szara ma płaskie nasiona, mogą być roznoszone przez wiatr, pokrywa je powierzchnai wosku, nie namakają, kosaciec żółty Iris pseudacorus ma płaskie, nie do końca otwierające się torebki, płaskie nasiona z zagłębieniami wypełnionymi powietrzem zmniejsza jącym ciężar, kotewka orzech wodny Trapa natans całe owoce przenosi woda lub zwierzęta, mają kolce, którymi przyczepiają się do ryb. Zoochoria przez zwierzęta, zwierzęta biernie lub czynnie roznoszą nasiona i torebki, jaskrawe, słodkie owoce jedzą ptaki. czynna zoochoria jedza mięsiste owoce np. jegody, sa jaskrawe np. czerwone i w innych kolorach-czarnych, fioletowych, zółtych, gorzkie przed dojrzeniem nasion, żeby zwierzęta nie zjadły ich za wcześnie i nie zniszczyły nasion, owoce odrywają się od tkanek, bierna zoochoria owoce maja różnie umiejscowione czepne elementy np. kolce, Agrimonium sp. ma rozłupki z haczykami. Endozoochoria owoce sa jedzone, trawiona, nesiona wydalane z odchodami, egzozoochoria, nasiona przyczepiają sie kolcami do sierści. Myrmekochoria, rozsiewanie przez mrówki, sa wczsnowiosenne, kwitną wczesna wiosną, szybko kwitną, mają bogate w tłuszcze ciałka mrówcze-elajosomy, glistnik jaskółcze ziele Helidonium majus, kosmatka Luzula sp., u zdrojówki Isopyrum sp. ciałka mrówcze odrywaja sie od nasion, kokorycz Corydalis sp. i bratki Viola sp. maja elajosomy, mrówki je lubia i jedzą. Kokos coco nucifera ma hydrochorię, płyna pestki w morzu do innych wysp, trawy morskie maja hydrochorię, Potamogetonaceae maja łodygi z włoskami, które odrywaja sie i zwijaja, liście zwijaja się w miękką kulę. Człowiek antropochoria, przewóz ziemi z nasionami, przyczepianie nasion to ubrań, butów, włosów, wysiew nasion roslin uprawnych i przy okazji chwastów. Barochoria, rozsiewanie owoców pod wpływem siły grawitacji, nasiona i owoce opadają i kiełkują blisko rosliny macierzystej, są tu mszaki, porosty, lilia bulwkowata Lilium bulbiferum i rdest zyworodny Bistorta vivipara oraz  dęby Quercus sp. buki Fagus sp. i kasztanowiec Aesculus sp.

sie 28 2021 Ekologia roślin 13
Komentarze (0)
przyroda 

 Ornitogamia to zapylaniem przez ptaki, zapylanie biotyczne, to zoogamia-zapylanie przez zwierzeta, odmiana mutualizmu, przystosowania fizjologicznego i morfologicznego obu partnerów, zal od zapylacza, biotyczne zapylanie to entomogamia (entomofilia), przez owady, chrząszcze careoofilia, pszczoły mellitofilia, mezomellitofila przez pszczolinki, necrocareofilia-chrząszcze padlinożerne, muchy-myofilia, sapromyofilia-padlinożerne muchy, myrmekofilia-mrówki,psuchofilia-motyle, spirgofilia-ćmy, ornitofilia-ptaki, malakofilia-ślimaki, ssaki: nietoperze-chiropterofilia, torbacze-teriofilia, ludzie antropofilia. Są różne przystosowania do ornitogamii, w strefie umiarkowanej, w tropikach ptaki maja stały dostęp do pokarmu, w Polsce jest przy wylęgu młodych, zima trudno o pokarm. Zapylanie od rana do nocy, w tropikach najwieksza prod. nektaru jest ok. 7 rano. 50 gat. ptaków je prdukty kwiatów 2 tys. gat. roslin. Związki ptaków i roslin, zgodnie z zasiegiem zach. półkuli kolibry, Andy, wscg. Afryka, płd ahary nektarniki, Azja, Himalaje, Japonia, Chiny miodojady, nektarniki, papugi lory, Azja płd. Palestyna i Izrael Ronantus acacia i Nectarina osea. Zach. Lablador, Ziemia Ognista maja ornitogamię. Ptaki są eutropowe, wąsko dostosowane do gat., nie wiemy kiedy powst. ornitogamia. Prawdopodobnie w suchym i gorącym klimacie, ptaki spijały z kwiatów wodę i nektar. Wzajemne przystosowanie ptaków i roslin, w trzeciorzędzie żyły allotropowe i hemitropowe gat. zapylane przez ptaki, na płn było zlodowacenie, na płd barwne, połyskliwe ptaki. Dziób, głowa i podgardle były połyskliwe, zbliżone kolorystycznie do zapylanych kwiatów. Podobne części ciała ptaków i kwiaty. W polskiej florze kopalnej są rosliny ornitogamiczne i szczątki papug. Allotropowe gatunki-brak korelacji, hemitropowe-częściowa specjalizacja, eutropowe-ścisłe przystosowanie, ginie ptak, ginie roslina. ścisła korelacja między gat. ptaka i rosliny. Porschbadał korelacje ptaków i roslin. długotrwałe oddziaływania między rosliną i ptakiem dały korelację. Nektarnik palestyński Nectarina osea, samce sa ładnie ubarwione, połyskliwe, samiczki szare, zajmują sie potomstwem, żyja na pustyni w Izraelu i Palestynie. Na akacji krzewie gorejącym Acatia nilotica pasożytuje jemioła Loranthus acaciae, latem zapylają ja ćmy, zimą ptaki. Ptaki eutropowe maja wąski stopień przytsosowania do zapylania danych gat. kolibry Trochilidae, nektarniki Nectarinae, miodowniki Myzae, cukrzuki Coerebidae, sierpodzioby Pomatorhinae. Konwergencje małe ciałka, długie, zakrzywione dzioby, szczotkowate języki z pędzelkowatym końcem, orientacja wzroku, ptaki nie czują zapachu lub słabo czują, sprawny lot, zawisają przy kwiatach bez grzędy z mosnbych pędów, przysiadaja na kwiatach, przy kwiatach lub na mocnych pędach. Kwiaty i pędy tworza grzędy, przysiadaja na nich wróblowate Passiridae. Ptaki hemitropowe i allotropowe, nektar to gł. źródło utrzymania dla eutropowych dla hemi i allo to owady, owoce roslin, ornitogamia jest w czasie kwitnienia tych roslin, jedza nektar, gdy nie ma kwitnienia jedza owady i pajęczaki, tu sa papużki gł. australijskie, rajskie ptaki Paradisaeidae, wilgi Oriolidae, dzięcioły Picinae i inne. Kwiaty ornitogamiczne są duże o mocnej mechanicznej konstrukcji, mają dodatkowe pędy (grzędy), brak zapachu, duże kwiaty, jaskrawe: zielone, czekoladowe, czerwone, pomarańczowe, białe zapylane sa rano i o zmroku. Eutropowe to kolibry i jeżyki Apodidae, syndrom kwiatów: żywe, kontrastujące ze soba kolory, rzadko białe i ciemno fioletowe, brak wyznaczników nektaru lub sa proste, ptaki maja ukształtowany wzrok i widza nektarniki, sa inteligentne, nie trzeba wyznaczników, morfologia kwiatów, kwiaty mają rurki, siatkowate kształty, symetrię promienistą, są aktynomorficzne lub zygomorficzne-bez symetrii. Kształt butelkowaty: małe płatki korony, duże znamiona, małe pręciki, zapylaja ptaki z długimi językami, duzymi dziobami, kwiaty mają dolną wargę wiekszą niz górną, pręciki i słupek razem sa w górze kwiatu, który jest szeroki, zwęża się w rurkę dla dużych dziobów ptaków. Nektar jest płynny, duża prod., ma wiele aminokwasów, jest w dolnej części kwiatu u nasady, w różnych układach miodników, ptaki potrzebują dużo energii, kolibry jedzą 2 razy więcej niż ważą. Kwiaty bezzapachowe lub słaby zapach, ptaki nie maja węchu, czas kwitnienia, kwitna przez cały dzień, brak peridyczności, zwykle ptaki sa dzienne, rzadko nocne, mocna konstrukcja, mocna budowa morfologiczne, sztywne, grube nitki pręcików, system kapilar chroni przed wypływaniem nektaru, ptaki mają duży, mocny, ciężki dziób otwierający kwiaty, zróżnicowane zapylanie u wielosiłowatych Polimoniaceae, zróznicowane płatki korony, gdy zapylanie przez pszczoły sa krótkie, samopylne, klejstogamiczne nie otwieraja się, mały okwiat i pręciki wciskaja koronę jak przy nietoperzach. Kwiaty ornitogamiczne typ pędzelkowaty-duzo pręcików zebranych w pędzelek, mało słupków, mięsiste płatki korony jedza ptaki np. ketmia Hibiscus sp., lipowate Tiliaceae, typ dzwonkowate pręciki i słupki zrosnięte w prętosłup, schowany w koronie, typ koszyczkowate u Protea mellifera, dużo płatków korony, słupki i schowane, typ rurkowate u Erica tubiflora korona zrosnięta, na końcu luźne płatki, typ kielichowate np. u Bromea latifolia płatki korony i działki kielicha podobne do dzwonkowatych, narządy rozmnażania wystaja poza kwiat, prętosłub lub słupki i pręciki, typ szczoteczkowate np. u Calystegia lanceolata, okwiat zredukowany, pręciki i słupki berwne to wabik dla ptaków, typ żagielkowate u Eritrichium indica, brak symetrii lub 1 okwiat tworzy żagielek, duzo zrosniętych pręcików, słupek wolny lub z rosnięty z nimi, typ eksplodujące Loranthus sp. płatki i prętosłup sa zrosnięte, nasiona eksplodują na zewnąrz. Ptaki rabusie np. wróblowate, lecą w korony drzew i jedzą nektar, ocieraja sie o elementy kwiatu i zabieraja pyłek, miodniki, nektarniki, nektaria to utwory gruczołowe wydzielające naktar, w kwiecie to kwaitowe, wyrostki dna kwiatowego, sa na płatkach lub zmienionych prątniczkach, pozakwiatowe to ogonki liściowe u czereśni Prunus avium, liście-akacja Robinia pseudoakatia, przylistki-bób Vicia faba, kąty nerwów liściowych-katalpa Catalpa sp.,  w kwiatach wabi owady i ptaki, pozakwiatowy mrówki chroniace rosliny przed szkodnikami, nektar powst. z asymilatów, to wodny roztwór zw. chem. skład zal. od klimatu i rosliny, kilkadziesiąt procent to cukry, sole potasu, kwasy org. jabłczany, bursztyniany, szczawiany, cytryniany, olejki eteryczne, zw. zapachowe, barwniki, witaminy, alkaloidy, robia je skórka wydzielnicza, włoski lub gruczoly. Na pow. miodników, w przestworach międzykomórkowych idą szparkami na zewnątrz cukry, glukoza, fruktoza, mannoza, sacharoza, galaktoza, glikozydy, digitalina, nityna, eskulina, alkaloidy, akonityna, skopalamina, saponiny, nektar idzie na zewnątrz na pow. miodników lub do przestrzeni międzykomórkowej i szparkami na zewnątrz. Wilczomlecz Euphiorbia sp. ma miodniki kwiatowe, dużo pręcików, jeden słupek, E. evansii miodniki robia duzo nektaru, laurowisnia wschodnia Prunus laurocerasus, kąty nerwów, czereśnia Cerasus avium, nasada liścia, wyka płotowa Vicia sepium, przylistki, Paya culensis ananasowate nektar robi kwiatostan, duzy kwiatostan 1/4 litra nektaru. Kolibry Trochillidae 300 w obu Amerykach, nektarniki w Europie, przystosowanie dziobów-krótkie, cienkie, zakrzywione, zależą od typu kwiatów, papugi Psittaciformes i ziarnojady Fringillidae mają górną cześć ostra i zakrzywioną, dolną krótką i masywną, język dłuższy lub krótszy, od rurki kwiatowej, trudny dostęp do nektaru, róznice między płciami, samica karmi kwiatów, dostosowanie budowy do kwiatów, długi, zwinięty wzdłuż czaszki język, na końcu podzielony w pędzelek, nektarniki mają długie języki, cukrzyki Coerebidae ze szczoteczką na końcu, morfologia i anatomia języka kolibra, jezyk wysysa nektar, ma pochewke kryjącą, mechanizm wysuwający język z dzioba, ptaki zbierające nektar nie zawsze biora pyłek, rabusie przekłuwaja kwiat z boku lub zjadaja całe kwiaty, w Europie wróble przebijaja kwiaty krokusów Crocus sp. Kolibry zyją tylko w Nowym Świecie, największa różnorodnośc pod równikiem-330 gat, 10 gniazduje na płn. od Meksyku, niektóre odbywaja dalekie coroczne wędrówki np. rudaczek północny Selasphorus rufus z Meksyku na Alaskę, najwiekszy ma 22 cm od głowy do ogona np. gigancik Patagona gigas, najmniejszy 6 cm od głowy do ogona, masa 2-20 g, budowa ciała-skrzydła poza odc. barkowym maja zrosnięte stawy, obrót o 180 st, loty zawisające, ruch w przód, bok i tył, 60 ruchów skrzydeł na min, najmniejsze 80 na sekunde, krókie zrywy, tętno w spoczynku 300 uderzeń na min. w locie 2200, lecąc za jedzeniem ma odrętwienie, serce zwalnia do 30 uderzeń, chowaja głowy, przezyją głód, długi, cienki dziób, rozgałeziony język, chłeptanie i picie, rozwija się i cofa 13 razy na sekundę, kości zrosnięte w stawach skrzydeł, 20% objetosci to masa, ruch stojący, zawisanie, boczny, upierzenie połyskliwe i kolorowe, dymorfizm płciowy, kolorowe samice, żyja na nizinach, w górach, na pustyniach i w trawach, jedza wiele roslin z nektarem, koliber sięga dziobem do dna kwiatu, ociera sie łebkiem o pręciki i przenosi pyłek na następny kwiat, rudaczek północny Selasphorus rufus żyje najdalej na płn. regularne wędrówki sezonowe do Meksyku, fermandesik Sephanoides sephanoides w Ciesninie Magellana, Ziemia Ognista, wędruje na płn. Kolibrom trzeba wody do kapieli i zwilżania piór, lodigesja Loddigesia mirabilis żyje w Andach 5000 m n.p.m. buduje gniazda w kształcie czarek z włókien roslinnych i pajęczyn, samica wysiaduje jaja, puchatek barwny Eriocnemis mirabilis zawisa pod kwiatem i zbeira nektar. kolibry to najmniejsze ptaki świata, całk. dł. z dziobem nie przekracza 10 cm. Patagona gigas patagońskie i chilijskie Andy, marakuję Passiflora sp. zapylaja kolibry. Pióra sterówki mają funkcje ozdobne u kolibrów. Kolibry zapylają Bartsia sp. Cuzco w Peru. Nektarniki Nectariniidae sa afroazjatyckie, wróblowe, 120 gat. gł. sa w płd. Afryce, płd-wsch Azji, 1 gat. w Australii, wielkośc kolibrów, piłkowane krańce dzioba na brzegach, język rurkowaty, rozwidlony na końcu, równoucięty ogon, dobrze lataja, wisza w powietrzu, 8,5-9 cm dł. ciężar 5-20 g, największe do 30 cm, niektóre sa słabo ubarwione, większośc samców barwna w szacie godowej, żółte, niebieskawe samice, żyja w lasach, sawannach, zaroslach, ogrodach, i parkach, monogamia, pary lub same samce maja barwy ulubionych kwiatów, samice robia wiszące gniazda wejściem, składaja 2-3 jaja, samiec dokarmia młode, 1-5 lęgów rocznie, wyjadaja nektar, jedza owoce, bezkręgowce, są zwykle osiadłe, nocują w kwiatach nektarnik palestyński Nectarina osea pije nektar strelicji królewskiej Strelitzia reginae, zbiera pyłek, siada na grzędach, żyje w Izraelu, w Afryce, Indonezji, Oceanii żyje Loranthus acaciae latem zapylana przez Ephemera claulus, zima przez nektarnika, w Azji np. Chinach nektarnik senegalski N. senegaliensis spija nektar z aloesu Aloe vera, nektarniki z rodziny pajęcznikowatych Arachnothera obok nektaru jedza pajaki i owady, podrodzina dutkowate Promeropinae. Nektarnik przylądkowy Anthobabhes violacea żyje w Afryce, ma długie sterówki zapyla kwiat koszyczkowy protei Protea sp. na płd aloes Aloe sp. Jedza owady i nektar, maja otwarte gniazda, samice wysiadają jaja, 2 lęgi rocznie, od płn Rodezji do przylądku w Afryce. Hawajki Drapanidae, drepanisy żyja na Hawajach, 10-20 cm, białe, czarne, brązowe, czerwone, zielone, żółtawe, pomarańczowe, pachną piżmem, składaja 2-4 jaja, które wysiaduje oboje rodziców, żyją w kępach traw i zarpoślach, endemity ziarnojadów, kilkadziesiąt  mln lat temu zaadaptowały sie do zapylania, różna budowa dzioba, formy pośrednie między gatunkami, u Telespiza cantans robi otwory w korze, by zbierac larwy, hawajki są szkarłatnoczerwone i czarne, gniazda w kształcie czarki, wysiadaja 2-4 jaja, samica wysiada jaja, je owady i nektar, nasiona, owoce, niszczenie roslin na Hawajach dało zanik roslin zielnych, co dało zanik hawajek, hawajka tęgodzioba T. ultima zapyla Taxoides callem 2-2,9 m.n.p.m jest tez hawajka papugodzioba Pseudonestor xanthophrys. Miodojdy Meliphagidae, australijskiew wróblowate, 173 gat., zróżnicowane morfolog. masa 7-150 g, dł. 8-155 cm, ostro zakończone skrzydła, krókie nogi, dziób dł. i cienki, zbiera nektar, zapyla, barwa żółta, brązowa, barwne plamy przy głowie, żyją przy lasach, na terenach zarosniętych, otwarty krajobraz, marglowe zarosla, pojedynczo lub w koloniach, gniazda w kształcie czarek, 1-5 jaj, grupy poligamiczne, kilkanaście samców ma jedna samicę, sa na Nowej Gwinei, Oceanii, nektar zbieraja siedząc, dł. lub króki, cienki, ostro zakończony dziób, miodaczek białouchy Phylidonyris novaehollandiae to endemit,m żyje w Nowej Zelandii, zginie gdy zginą kiwaty, Philemon corniculatus żyje w Nowej Gwinei, koralicowiec czerwony Anthocharea carunculata żyje na eukaliptuse Eucalyptus sp. Czerwonki, kwiatówki Diacaeidae z rzędu wróblowych, ok 56 gat., w rodzajch Prionochilus i kwiatówka Dicaeum, Australia, płd Azja, Filipiny, kwiatówka jasnodzioba Diacaeum erythrorhynchos żyje w zaroslach bambusa Bambusa sp., spija nektar pasożytniczych roslin, je ich jagody i inne owoce, buduje gniazda z osobnym wejściem, sa rózne kolory, samica mniejsza, podobnie wybarwiona do samca. Cukrzyki Coerebidae ok. 38 gat., tropiki, płd Antyle, Karaiby, jedzą nektar na siedząco, podobne do sikorek Paridae, d., cienki dziób i dł. język, może byc dymorfizm, jedza gł. nektar, owady z kielochów, miąższ owoców, u Coereba Flavoela je nekar tulipanu afrykańskiego Tulipa africana są odkryte gniazda w rozwidleniach gałązek, gruszkowate i zamknięte wyścielane pajęczynami, mchami, samica wysiada pisklęta, karmia je oboje rodzice, daje się im pojniki z cukrem w czasie dokarmiania np. sai bladoglowy Cyanerpes cyaneus. Kacyki Icteridae, wróblowa od pola podbiegunowego po Patagonieok. 96 gat. Icterus gularis, góra ciał lub całe ciało ciemne, lasy wilgotne, tropiklane, formy nadziemne, w koronach drzew i na półpustyniach, są społeczne, osiadłe, organizacja, poligamia, poliandria, dł. gniazda z pajęczyn, puchu, mchu, Sturnella neglecta żyje na ziemi, jest czarna, maskująca barwa, S. magna też, sa też nadrzewne czarne, ptaki eutropowe i hemitropowe, wszechstronne przystosowanie. Papugowe Psittaciformes, 3 rodzaje lory, papugi i kakadu, ok 270 gat, lorysy Trichoglossus, lorysa górska Trichoglossus haematodus, papugi maja krótki dziób, dł. górną cz. dzioba, ziarnojada, krępe ciało, krótka szyja i nogi, zewnętrzny palec nieruchomy, palce zginaja się w przód i tył, obejmuja gałąz, wybarwienie zółte, zielone, czerwone, białe, różowe, kakadu Cacatuidae maja czub na gónej części piór, robia peder, dziuplaki, żyją w dziuplach, szczelinach, białe jaja, gniazdowniki, roslinożercy, rzadko jedzą bezkręgowce, lory Loriinae, lora szerokoogonowa Lorius lory, język rozwidlony i brodawkowanhy, jedza owoce, mleko, miód, sok owocowy, w hodowli owady, rajskie ptaki, cudowronki Paradisaeidae, wróblowe, Malezja, 44 gat., masywne ciało, masywny dziób, mocne nogi, mocne, zaokrąglone skrzydła, dymorfizm płciowy, wydłuzone sterówki i pióra na pochewkach, na ogonie, stroszone w tańcu godowym, cudowronka mniejsza Paradisaea minor, średnia P. intermedia, wielka P. apoda, gniazda to czarki, między gałązkami drzew, ozdobne pióra, na Nowej Gwinei, niektóre gat. są na różnych piętrach wysokościowych, nie ma przepływu genów, przodkowie to ptaki podobne do kruków Corvus corax. i wron C. cornix, fałdowrony Phynogammus sp. są monogamiczne, cudowronki nie, wstęgogłów Pteridophora sp. z wyciągni,etym piórem to symbol nowej Gwinei, we wioskach pióra to kolczyki. Szklarniki Zosteropidae, sa małe podobne do świstułek, szklarnik Zosterops sp. 16 cm dł. 30 g wagi, krótkie skrzydła, prosty dziób, cienki, zakrzywiony tułów, zielony wierzch ciała i podgardle, jasna obrączka w okół oczu, większe samce, brak dymorfizmu płciowego w upierzeniu, lasy, zarosla, namorzyny, gniazda to misecvzki w rozwidleniu gałęzi, jedza nektar, owoce, owady, sa osiadłe, żyją stadnie, mogą być kolonijne, poza okresem godowym, zapylają fuksje Fuchsia sp. Szlarnik rdzawoboczny Zosterops lateralis, japoński Z. japonicus, senegalski Z. senegaliensis, indyjski S. palpebrosus, odwiedzaja kwiaty, spijają nektar, siadaja na gałązkach. Dzieciołowate Picidae, ok. 200 gat. na Ziemi poza płn Afryka, Australią i Azją, dzięciolniki Picumnus sp., dzięcioły, Dendrocopos sp., krętogłowy Jynx sp. maja mocne, dłutowate dzioby, wydobywają owady spod kory drzew, długi, wysuwany język z lepką wydzieliną przylepiająca owady do języka, ma na języku haczyki, wyciąga owady z chodników, sztywne, ostro zakończone sterówki, ostre, przeciwstawne pazury, rozbijają nasiona, kłują je między gałęziami, nakłuwaja kore i pija sok np. z brzozy Betula sp. i jedza owady, monogamia, w okresie godowym bębnią dziobami w drzewa, dziuple, kaktusy, termitiery to ich domy, dzięciur kaktusowy Melanerpes uropygialis i cereus olbrzymi Cereus gigantea zapylaja kaktusy i żyja w nich, ptaki te sa barwne na głowie i policzkach, w dziuplach balsy (ogorzałki wełnistej) Ochroma pyramidae i drzewa kapokowego (puchowca pięciopręcikowego) Ceiba pendantra żyje i zapyla dzięiur pstry Melanerpes pucherami. Wilgi Oriolidae, do 42 ga. tropiki, subtropiki, Afryka i Azja, małe barwne, ostre skrzydła, zaokrąglony dziób, mogą być zółto zabarwione, lasy strefy umiarkowanej, prerie, bagna, półpustynie, dymorfizm płciowy, jedza nektar, są osiadłe, ludzie robia im pojniki. Bilbile Pycnonotidae, Afryka, Madagaskar, Japonia, ok 119 gat, białe podgardle, czerwone plamy pod oczami, ciemna góra ciała, lasy, krzewy, parki miejskie, ogrody, jedza nektar, paki kwiatów, owady i drobne zwierzęta, maja do 30 cm dł, krókie skrzydła. Cechy kwiatów ornitogamicznych, duże kwiaty, małe zebrane sa w kwiatostany (pędzle, szczoteczki, koszyczki), rurkowe, żagielkowe, wargowe, kielochowe, płatki korony nie mają wskaźników, osadzone sa na grubych szypułkach, , wystaja ponad gałązki lub zwisają, intensywne barwy, białe dla kolibrów zapylających w nocy, są czerwone, żółte, niebieskie, robia duzo pyłku i wodnistego nektaru, robią odżywcze włoski, jadalne płatki korony i inne części np. jagodlin wonny Cananga odorata, maja cukier trzcinowy, gronowy, włoski zabezpieczają zapylanie, chronia przed wypłynieciem nektaru, bez zapachu lub słaby zapach, rozdzielenie przestrzenne miodników od zalążni by uniknąć zniszczenia zalązków przez dziobiące ptaki, na 290 roslin naczyniowych 112 ma ornitogamicznych przedstawicieli, Ameryka środkowa 50%, Jawa 16,4 %, Hawaje 25%, Brazylia 36%, wysokokaloryczny pyłek, duzo białek, tłuszczów i skrobii. Klasyfikacja niewiatropylnych kwiatów wg. Mullera i Loeviego, allotropowe (wszechtropowe) maja otwarte miodniki, płytko połone w kwiecie lub ukryte w szerokolistnych koronach, hemitropowe na wpół przystosowane, pośrednie, nektar ukryty, ale nie głeboko, prosta budowa kwiatów, eutropowe, jednostronnie przystosowane nektar ukryty w długich rurkach okwiatu lub ostrogach i innych organach, zakryty pęcherzami lub pękami włosków kwiatowych, wys. wyspecjalizowana budowa, ograniczona liczba zapylaczy, kwiaty te są w różnych rzędach i rodzinach, brak odrębnej gr. systematycznej, z 290 rodzin okrytonasiennych ok. 112 jest ornitogamicznych, powst. z wiatropylnych dzięki stopniowemu przystosowaniu do symbiozy z ptakami, umacniały się w nich cechy przywabiające ptaki, zanikał zapach, powst. w starszym trzeciorzędzie (dane paleoornitogamiczne) 1/2 ornitogamicznych, 1/2 entomogamicznych, ornitogamia sezonowa, przejsciowa i okolicznościowa.