biologia i ochrona przyrody

Symbioza pszczołowatych Apoidea z kwiatami. Pszczoła ma dużą pojemnośc wola, pszczoła Apis sp. może odwiedzić duzo kwiatów, 1000-1500 główkowatych kwiatostanów koniczyny Trifolium sp., 144 wyki Viccia sp., zbiory pyłku do zaopatrzenia 1 komorki w ulu to 0,1-0,23 g pyłku, waga ciała pszczoły to 0,08 g, do wykarmienia 1 larwy potrzeba 0,15 g. Przywiązanie pszczół dorodzaju kwiatów, wykazała analiza 380 par odnózy i masy pyłkowej, 1 gat. zapyla 188 gat. kwiatów, 3 zapylaja 44, 4 22, 5 6, 7 1. Aparat gębnowy pszczoły to języczek zwinięty w rurkę, tworzący ssawke, duży narząd gębowy, sięga do ukrytego nektaru, do kwiatów dzwonkowatych pszczoła wchodzi cała, błonkówki mają gatunki o takiej morfologii, że zapylają 1 gat. rosliny, smuklik Helictus sp. np. Helictus compressus zapyla szałwie łakową Salvia phratensis, smuklik plamisty H. maculatus zapyla dzwonkowate Campanulaceae, Xylocopa Violaceae, mydlnicę lekarską Saponaria officinalis zapyla misierka Megachile, wilżycę ciernistą Onopis spinosa złotolitka Chrysis sp., rumianek Matricaria chamomilla też. Loty pszczoły miodnej, najwieksza odl. od gniazda 2650 km, szybkośc lotu z obciążeniem 3 m/s (10,8 km/s), w ciągu dnia pokonuj eśrednio 36 km, połowa drogio z obciążeniem stanowiącym ok. 70% jej ciała, sa rosliny rosnące w óżnych środowiska i zapylane przez różne owady, pszczoła miodna Apis mellifera to jeden z najlepszych lotników jesli chodzi o zapylanie, odł lotu od gniazda związana jest z zapłodnieniem krzyżowymprzez propagacje diaspor, wyrównuje genetycznie populację to zapylenie. Rosliny, ziołorośla, 1 gat. z astrowatych w Karpatach ma wyrównana pule genową, zw. jest to z rozsiewaniem diaspor, owoce maja puch kielichowy, lecą na różna odl. 100-200 m od rosliny macierzystej, duża prędkośz lotu pszczoły, do 10 km/ha, nieobciążona śr. lata ponad 23 km/ha. Wiekszośc miodu to prod. pasiek towarowych, kolory uli to nadstawki pszczelarzy, gdy zapełni się część ula, wszystkie komórki w plastrze maja miód, są nim zasklepione dodajemy następna część, jest dużo nadstawek, gdy w pasiekach jest 1 pożytek odbiera się miód wcześniej, niektóre miody nie powinny być w pniu (barci) np. rzadki wrzozowy, sprzedaje się go na targach zdrowej zywności, powst. na wrzosowiskach, miesza sie go z cukrem i daje sie pszczołom na plastry z innego dnia. Zimą pszczelarz karmi pszczoły cukrem, one zasklepiaja go w  plastrze na zimę. W środku ramki jest płatek wosku, ma drzwiczki, wtapia sie tam wosk, wosk otacza cały płatek z obu stron, jest miód, wosk i mleczko pszczele, produkcja miodu jest na pasiece, pow 100 pm pasieki, są ruchome pasieki, dzikie pszcozly w lesie tworzą gniazda w pniach i wiszące na drzewach, do 18 w bartnictwo było zawodem, wiedziano gdzie sa pszczoły w lesie, jesienia bartnik odbierał im miód i niszczył gniazdo, w 20 w były rózne typy uli zw. z regionem, dziś są wszystkie takie same-łatwy transport, przystosowanie uli do okolicy, są wąskie z połowa ramki, odsklepia się je, wyciąga z ula i zdejmuje wosk, w wirówce jest odwirowany, bierzemy skrajne plastry miodu bez czerwi, cedzimy go, nie może byc zaczerwiony. Ekologia z etologią pszczoły miodnej, ma społeczeństwo kastowe, matka robi ok. 1500-2000 jaj na dobę, pasieki robia matki z potomstwem, przystosowanie do odp. zbioru, rój ma 40-75 tys. osobników. Podział pracy: robotnik 1-3 dzień zycia, czyści ciało królowej i przygotowuje komórki 3-5 dzien życia, karmi starsze larwy pyłkiem kwiatowym 6-10 dzień życia, karmi młodsze larwy mleczkiem 10-18 dzien życia, budowa plastrów 18-20 dzień życia, obowiązek strażniczki, wylatują z ula, 20 wylatuje z ula, letnie robotnice żyją 4-5 tyg. Rójki, wyrojenie, stara królowa zakłada nowy ul, pszczelarze kupują matki, pszczoły w ulu nie są agresywne. Pszczelarz nie uzywa perfum, nie ma zapoconego ubrania, pszczoły sa zaniepokojone przed burzą, jak wiele zwierząt czują stres i agresję u ludzi, wiele zwierząt szkodzi pszczołom: myszy, w Bieszczadach niedźwiedzie brunatne wybieraja im miód, do starego roju dokładamy robotnice z innego roju (wzmacniamy rój na zimę). Zadania robotnic: tydzień-2 tyg. to czynny zapylacz, po 20 dniu zycia strażniczki przynosza zapasy, w razie ataku rozpoznają pszczoły po swojej matce i tylko te wpuszczają do ula, pszczoły zbierają pożytek. Mowa pszczół: mowa tanca ma wiele elementów, pokazuje kierunek pożytku, odl. od pożytku, inf. o ilości pożytku, pszczoła tańczy w kierunku pozytku, gdy on jest w danym kierunku od słońca, leci w jego strone, gdy jest za ulem tez leci w jego stronę, taniec w 2 str. do pozytku, zawsze leci prosto do niego, gdy pozytek est pod kątem, płaszczyzna tańca jest pod odp. kątem, pszczoła pokazuję kąt, gdy jest rozwarty w stosunku do tańca, tańczy w odwrotnym kierunku. Pszczoły przylatujące do pnia pokazuja strazniczkom zapach kwiatu, czas zalezy od zycia pszczoły, loty zabawowe zaczynają się wcześnie, strażniczka jest dorosła pszczoła, rozmieszczenie ziaren pyłku, zamykanie plastrów zalezy od pszczół w danym wieku, młode doglądają potomstwa, gdy mało osobników, patroluja ul w sroddku. Liczba zawodowych pszczelarzy, w Ameryce jest 900-1000 pasiek, maja 2,4 mln rodzin, 2400 pm na 1 pasiekę, prawie 100 roslin uprawnych wymaga zapylenia przez pszczoły miodna, roczna wartość ich prod. to 14 mld USD i 215 dolarów na świecie każdego dnia, w lutym wszystkie amerykańskie ule jadą do Kaliforni zapylać migdałowce, przed pojawieniem się CCD pszczoły w niektórych miejscach w Chinach wyginęły, być może z powodu pestycydów, sadownicy musza recznie zapylać rosliny, jest wiele chorób pszczół bakteryjne, wirusowe, pasożyty, nie znamy przyczyny CCD, duży problem w USA, tropikalna pszczoła brazylijska jest wydajniejsza od miodnej, krzyżówka miodnej i brazylijskiej jest płodna, wyroiły się w USA, mieszańce z pszczołą miodną są agresywne, w Europie Zach. masowe wymieranie pszczół dotyczy 32-52% rodzin, w 2008 r w USA wymarło sr. 36%, wyginęło do 15% dzikich pszczół. Przyczyny CCD to chemikalia, sprawdzono działanie 160 zw. chem na rodzinach chorych i zdrowych, żaden go nie spowodował, ale mógł pogorszyć ich stan, pajęczak Varroa destructor chemolizuje i wysysa pszczoły np. waros, straty sa widoczne jesienią po odebraniu miodu w ulu zapala się dymiące paski tępiace warrozę, chorobę wywoływaną przez V. destructor, jego obecnośc nie wytępiła pszczół tylko osłabiła ich kondycję, silne os. sobie z nim poradziły, izraelski wirus ostrego porażenia pszczół, większośc rodzin, któe wyginęły go miała, nie wiemy czy to przyczyna czy powikłanie, pierwotnie wirus Moseba daje biegunke, atakuje jelita, dużo czasu psdzczoły chorowały, a nie było CCD, w ulu lub pniu nie ma pszczół, giną na zewnątrz, w Polsce jest małe natężenie CCD, mało pasiek towarowych, pszczoły mają oczy złozone, widzą perspektywicznie, obraz podzielony jest na wiele odcinków, rozróżniaja kształty A, B, I, T nie rozróżniają a, b, c, g, h, i, j. Spektrum widzenia trzmiela mniej widzą barwy optimum lepiej niebieski, fioletowy i głęboka czerwień, ludzie widzą optimum, widzą czerwień, ale nie rozrozniaja głebokiej purpury-dla nas to czarny. Ludzie widzą żółty i zielony, pszczoły purpurę i nadfiolet (fiolet pszczeli), widmo promieniowania odbitego maku polnego Papaver rhoeas. Figa morwowa Ficus sycomorus ze wsch. Afryki to współpraca roslin i owadów, ta symbioza jest na całej Ziemi, figę zapyla galasówka Galla sp. ma dymorfizm płciowy, samica ma odległe pokładełko, samiec jest mały i bezskrzydły, sa dwa typy fig, dzika kozia i płona z jadalnymi owocami, figa płodna ma 2 rodzaje kwiatów, męskie koło wylotu i żeńskie o krótkich szyjkach slupka, służa galasówką do składania tam jaj, słupki to pokarm dla larw, samce zyja w kwiecie, z jaj wykluwaja się samce i samice, po dojrzeniu jest kopulacja, jest zapłodnienie i samice wylatują i zbieraja ziarna pyłku z męskich kwiatów, potem odwiedzaja nowa figę składaja jaja, zapylaja ja, odwiedzaja nowe figi do zapylenia, kopulacji i złożenia jaj, płone nie mają zapłodnienia i zapylenia, sa długie słupki, kwiat męski ma trzy pręciki, zapylenie i owocowanie figi jadalnej to kapryfikacja, tam gdzie choduje sie figi musi byc 1 dzika, reszta jadalne z dł. szyjkami słupka. Gdy jest za duzo fig nie są nam potrzebne, jest tak u wielu gat. fig, mogą byc na jednym os. kwiaty i owoce płone, jako pożywienie dla galasówki kwiaty robiące owoce i nasiona. W kwiatach żeńskich galasówka składa jaja, u ich wylotu sa męskie, ociera się o pylniki i zbiera pyłek. Storczyk Coryanthes z Ameryki Płd. pszczoła wlatuje do niskiej miseczki, spada nią w miejsce, gdzie sa polimia, są gruczoły zapasowe, pszczoły wpadaja do nich niosąc polimia do następnego kwiatu. Dwulistnik Ophrys sp. zapyla jeden gat. owada, w Polsce jest dwulistnik muszy Ophrys insectifera ma warżkę z rysunkiem odwłoku owada, wydziela związki chem. o identycznym składzie z feromonami owada, nic nie oferuje owadom, niektóre dwulistniki mają warżkę z włoskami (włoski ma odwlok samicy). Dwulistnik Ophrys speculum jest tak skorelowany z zapylaczem, że gdyby zginął owad, zginąłby storczyk i odwrotnie. Może być tak, że roślina przetrwa wyginięcie owada. Fałszywa próba kopulacji z kwiatem, dwulistnik pszczeli Ophrys apifera ma włoski z odwrtonej strony, symuluje samicę odwróconą odwłokiem do wnętra kwiatu, samiec kopuluje z kwiatami zapylając je, jest wiele gat. storczyków i owadów zapylających, bez których przechodzą na samopylność. Galasówka to ćma, Zaspilothynnus trilobatus, błonkówka z Australii zyje pod ziemią, larwy jedza larwy żuków, bezskrzydła samica w czasie godów wychodzi z ziemi wspina się na roslinę, wydziela feromony wabiące samca, storczyk Dracaea glyptodon włączył się w cykl życiowy owada, jego warżka udaje bezskrzydłą samicę, kopulacja w locie, samiec chce ją oderwać, bierze polimia, leci do nastepnego kwiatu, kwiat wydziela feromony samicy. Ewolucja to upodobnienie kształtu i prod. feromonów. Vespula sp. na kruszczyku szerokolistnym Epipactis helleborine, który wydziela zw. chem, który sprawia, że owad nie lata, tylko chodzi po kwiecie i roznosi pyłek. Część populacji jest samopylna, pomaga w zapylaniu owad niemogący latac. Storczyk Gongora sp. wydziela zapach przywabiający samce 1 gat. pszczół, owad szuka samicy, obchodzi kwiat i zbiera polimia, trzmiel na mniszku lekarskim Taraxacum officinalis, większosć motyli je naktar, niektóre pyłek lub inne zw. org, żyja kilka dni, kilka tyg., te które osiągna imago mogą dożyć następnego roku np. rusałka pokrzywnik Aglais urticae, jedza płynny pokarm-nektar, sok z owoców i zranionego drzewa, wydzieliny mszyc, miód pszczeli, je trupia główka Acherontia atropos, modraszki, zlizuja pot np. bielinek kapustnik Pieris brasicae u koni, gębowy aparat to ssawka. Badając barwy widzialne dla motyli pokazujemy im paski papieru, widza niebieski i fioletowy to przeważają dł. narządy gębowe, dlugi język kolibra pobiera nektar z wielu gat. roslin. Ćma składa jaja w zalążni kwiatów juki Yuccia sp. Motyle wybieraja płaskie kwiatostany, storczyk z Madagaskaru Angraecum sesguipetale ma długie na pół stopy ostrogi, zapyla go motyl z rodziny zawisakowatych Sphingidae, Xanthopan morgani ma odp. dł. ssawkę, zwija ja jak wężą, żeby latać, jedząc rozwija ja, to endemit na Madagaskarze, zostało tam 10% lasów. Rodzina sandałowatych Santalaceae, jemioła Viscum minimum żyje na wilczomleczu Euphorbia sp., robi nasiona, kleista substancja przylegaja do dziobów ptaków, Harveya purpurea ma 1 woreczek pyłkowy, drugi zmieniony w mechanizm spustowy, nie ma polimiów, wysypuje pyłek na owada, cynamonowiec Cinnamomum coccinum zapylają muchy, ma męskie i żeńskie kwiaty, sa czerwone, wyglądaja jak padlina, ma zapach gnijącego mięsa, zapylają go muchy padlinożerne, pasożytuje na ziołach. 

Palinologia zajmuje sie pyłkami. Pyłek sosny ma komory powietrzne, pyłek babki Plantago sp., stokrotki polnej Bellis perennis, bodziszka Geranium sp., pokrzywy Urtica sp., jaworu Acer pseudoplatanus, grzybieni Nymphea sp., prawoslazu Althaea sp. Pokrzywa jest wiatropylna, ma gładki pyłek bez wyrostków. Pyłek roslin wiatropylnych jest mały, śr. 20-80 mikrometrów, u owadopylnych ma 10-300 mikrometrów, egzyna wiatropylnych jest mało porowata, suchy pyłek, bez lepkich substancji, duża prod. pyłku, wiele ziaren pyłku na kwiat lub kwiatostan, kotka leszczyny Corylus avellana 4 mln, kłos kukurydzy Zea mays 18500000, żyta Secale sp. 27000000, szczaw polny Rumex acetosella 393000000. Lotnośc pyłku zal. od prędkości opadania, prędkośc opadania zal. od st. masy do pow. Im mniejsze ziarno/mniejsza pow. tym wolniej opada, jest wieksza szansa na zapylenie. własciwości pyłku niektórych drzew i krzewów ma 143 mikrometrów śr. ziarna, 0,7 km zasięg lotu, np. leszczyna śr 24 mikrom prędkośc spadania 2,7 cm/s zasięg 132 km. palinolog Jadwiga Dyakowska zważyła pyłek, pyłek kukurydzy waży 449 mikrom, pokrzywy 3 mikrom. Badamy parametry by poznac zasięg pyłku. Chwytanie pyłku, na zszczycie zalązka jest kropla cieczy, okrytonasienne maja zwiększoną pow. znamienia słupka, cis Taxus baccata ma kroplę cieczy przy mikropyle, miłorząb Ginkgo sp. i sosna też, miłorząb jest dwupienny, na żeńskich osobnikach sa poj. zalązki, w czasie kwitnienia wydzielają krople cieczy, zapylający pyłek leci na dużą odl. Okrytonasienne mają rozbudowane znamie słupka, jest rozgałęzione np. u orzecha włoskiego Juglans regia, postrzepione znamiona w żeńskich kwiatach złozonych z samych słupków, u wiatropylnych brak powabni, nie ma zapachu, nektaru, redukcja okwiatu, duże znamiona są liczne piórkowate lub pędzelkowate, sybki pyłek, produkowany w ogromnych ilościach, często kwiaty rozdzielnopłciowe, osobno męskie i żeńskie na 1 osobniku, jednopienne i na osobnych dwupienne, często kwitną przed rozwojem liści, gromadne dojrzewanie roslin wiatropylnych, rozwój kwiatów przed liśćmi ułatwia dostęp pyłku do słupka. Klasyfikacja ekologiczna kwiatostanów anemogamicznych 1. immortiflorae nieruchome u pałki Typha sp., jodły Abies sp., cisu Taxus sp., sosny Pinus sp., jerzogłówki Sparganum sp., modrzewiu Larix sp. 2. Longiscaminae długopręcikowe u traw Poaceae, turzycowatych Cyperaceae 3. Amentiflorae kotkowe męskie kwiatostany w kotkach u leszczyny, wierzby Salix sp., brzozy Betula sp. 4. Penduliflorae zwieszające kwiatostany na długich, wiotkich szypułkach u buka Fagus sp., dębu Quercus sp., jesionu Fraxinus sp., konopi Cannabis sp., palm Palmae 5. explodiflorae eksplodujące, męski kwiatostan otwiera się eksplodująco wysypując pyłek u pokrzywy zwyczajnej Urtica dioica cały kwiat odrywa się i otwiera sie gwałtownie przy pęcznieniu woreczka pyłkowego. Nieruchome to np. modrzew Larix sp. nagonasienne, męskie i żeńskie szyszki na tych samych osobnikach, różowa szyszzka jest żenska, męska żółta, ma wiele pylników, kwiatostany na jednym os. dojrzewają w różnym czasie, żeński otworzył sie przyjął pyłek innej rosliny, potem otwiera sie męski, ochrona przed samozapyleniem. u sosny męskie i żeńskie rozwijają się osobno, gdy żeńska jest dojrzała i ma nasiona, jest młoda męska. u jodły Abies sp. męskie szyszki rosna pionowo, żeńskie na krańcach pedów, cis pospolity Taxus bacata ma osobno krzewy męskie i żeńskie, jest dwupienny kwitnąć szyszki męskie sypia pyłek, żeńskie mają zalążki z osnówką, kupulą, ornitochondria, roznoszenie owoców przez ptaki jedzące osnówki. Pałka wodna Typha sp. na szczycie ma męskie kwiatostany, kolby, żeńskie są niżej, okwiat zmieniony meski i zeński oddzielone sa od siebie, owoce, orzeszki maja puch, anemochoria, rozsiewanie nasion przez wiatr. jerzogłówka ma kuliste kwiatostany żeńskie i męskie, żeńskie mają same słupki, gałęziasta S. ramosium maja dojrzałe zalążnie w żeńskim, meskie mają długie pręciki na wolnych n itkach, trawy i turzyce podst. element kwiatostanu traw to kłosek z obupłciowymi kwiatami, poj. słupek na szczycie zalżni, dł. znamie, 3 pręciki z nitkami wydłużającymi się w czasie kwitnienia, ich główki mają dwa pylniki, w powietrzu jest deszcz pyłkowy. Dmuszek jajowaty Lagurus ovatus ma wystające na zewnątrz główki pręcikowe, kukurydza jest jednopienna i rozdzielnopłciowa, jeden osobnik ma kwiatostany męskie i żeńskie, u góry są słupki z długimi znamionami najdłuższe maja do 75 cm, po złapaniu pyłku rozwija się kwiatostan żeński, meski zamiera, rozwija się kolba, włosy to pozostałość długich znamion. Turzyce Carex sp. są są rozdzielnopłciowe, jednopienne, żeńskie mają słupki w kącie przysadek, męskie mają w kątach przysadek 3 pręciki, w dole pędu są żeńskie, w górze kotkowate mąskie w wolnych kolbach, leszczyna jest jednopienna i rozdzielnopłciowa, pręciki są na wiotkiej osi, męskie sa zółte, żeńskie to poj. słupki z rozgałęzionymi znamionami, żeńskie kotki brzozy rozpadają się po zapyleniu, mają same słupki, męskie kwiatostany są cieńsze, brzoza brodawkowata Betula pendula ma zwisające kwiatostany na wiotkich szypułkach, daje to wytrącanie pyłku. Buk zwyczajny Fagus sylvatica z bukowatych Fagaceae ma męskie i żeńskie kwiaty na 1 osobniku, pojedyncze kwiaty żeńskie są po 1-3 w kątach liści, maja same słupki we wrzecionowatym utworze po zapyleniurozwija sie owoc, otaczający nasiona, męskie to skupienia pręcików na długich szypułkach, poruszanych wiatrem i wysypujących pyłek. Dąb purpurowy Quercus rubor, kwiaty żeńskie to poj. słupki w miseczkowatym tworze, który drewnieje po zapyleniu, po zapłodnieniu są żołędzie-owoce, męskie to skupienia pręcików na długich, wolnych szypułkach, daje to skuteczne zapylanie. Jesion wyniosły Fraxinus excelsior kwitnie w kwietniu i maju, ma kwiatostany meskie, żeńskie i obupłciowe na jednym osobniku, kwiatostany na dł. szypułkach, pęczki kwiatostanów są nieorzróżnialne z daleka, konopie siewne Cannabis sativa to roslina włoknodajna, lejodajna, uprawiana w Polsce, orzeszki to karma dla ptaków, pochodzi z Azji, jest rozdzielnopłciowa, dwupienna, meskie kwiaty to płoskońki, żeńskie głowacze, żeńskie są w kątach liści, męskie skupione na wiotkich szypułach, po wysypaniu pyłku płoskonie zamierają, zostaja żeńskie pędy z kwiatami. Chmiel zwyczajny Humulus lupulus rozdzielnopłciowy, dwupienny, męski kwiat ma 5 pręcików, męskie sa zebrane w wiechotki na dł. szypułach, żeńskie maja slupki w koncach przysadek, zebrane są w szyszki wydzielają olejki. Palmy Palmae z rodziny arekowatych Arecaceae to drzewiaste rosliny spokrewnione z trawami, sa jednoliścienne, mają zdrewniały pień, kłodzinę i pióropusz liści, u podst. liści sa kwiatostany obupłciowe, męskie lub żeńskie, obupłciowe sa ladne, karłatka niska Chamaerops humilis to palma z Europy, kwiatostany męskie, żeńskie i obupłciowe są na różnych osobnikach, żeński osobnik ma owocki, orzeszki, daktylowiec właściwy Phoenix dactylifera jest dwupienny, rozdzielnopłciowy, sztuczne zapylanie w Mezopotamii 1500 l. p. n. e. w Nimrud. Eksplodujące- meski otwiera się eksplozyjnie, rozrzucając pyłek np. pokrzywa zwyczajna, rozdzielnopłciowa, jedno lub dwupienna, męskie mają 4 pręciki, żeńskie kwiatostany są groniaste, mają 1 słupek, gdy dojrzewa kwiatostan męski rośnie dł. nitek pręcikowych, kwiat eksploduje, otwierają sie pylniki i chmura pyłku jest rozpylana w powietrzu, szczyr Mercurialis sp. z wilczomleczowatych Euphorbiaceae jest rozdzielnopłciowy, dwupienny, 1-3 żeńskich słupków sa kątach liści, męskie to skupienia pręcików, cały kwiat może oderwać sie przy silnym wietrze. Mała skutecznośc anemogamii, bo bezadresowy transport pyłku, UV niszczy komórki pylku, pyłek długo jest w powietrzu, krótko zyje np. grab Cerpinus sp. po 8 godz. na swietle 98% pyłku jest martwa, w zalążku wiatropylnych jest tylko 1 zalążek, kwitną wczesna wisną przed owadami, zbiorowska z silnym wiatrem, w Europie jest 115 roslin wiatropylnych, nad morzem we Fryzji jest 1/2 tej puli, w Grenlandii 1/3, na Kaukazie 2000 m wys. 1/9, w Polsce 22 %, zagadnienia ewolucyjne, pierwotna wiatropylnośc u nagozalążkowych, u okrytozalązkowych wtórna, ewolucja wsteczna, zanik okwiatu żeby oszczędzać energie i zasoby, u niektórych roslin oprócz anemogamii jest entomogamia np. u welwiczii przedziwnej Welwitschia mirabilis, żadki kwiat pustynny w płd. Afryce, rosnie na pustyni mgłowej nad Atlentykiem. długowieczne drzewa z klasy gniotowych Gnetopsida, drzewo ma pień w ziemi, jest ukryty, wystaje 30 m, są męskie i żeńskie szyszki na osobnych okazach, wiatropylne i owadopylne, męskie mają same pręciki, żeńskie mają zredukowany zalążek, lepki płyn przywabia owady, moga byc obuplciowe kwiaty, sagowce Cycas sa rozdzielnopłciowe, dwupienne. Mikrotstrobile to męskie szyszki z dużymi pylnikami, makrostrobile to żeńskie, zapylają chrząszcze, kwiaty maja silny zapach, jest tu sagowiec Cycas sp., storczyk dwulistnik Ophrys sp. zapylaja pszczolinki Adrena, kwiat ma kkształt samicy owada i zapach jej feromonów, to upodobnienie to mimikra, kwiat wabi samca owada, dwulistnik pszczeli Ophrys apifera, jedyny gat. wiatroplny lub czasem samopylny, jest specjalizacja zapylania do zwierząt, długie nitki pręcikowe z maczużka pyłkową, babkę średnia Plantago media najpierw zapylaja owady jedzące pyłek, potem jest wiatropylna. Różny czas rozwoju kwiatów męskich i żeńskich, ambrozja morska Ambrosia maritima ze złożonych Compositae pochodzi z Płn ameryki, inwazyjna na płd Europy, kosmopolityczna, wiatropylna. Palinologia i monitoring pyłkowy, badania alergologiczne, badania nad pyłkiem, uczulają kwiaty wiatropylnych: ambrozja, brzoza, wełnianka rosnie na torfowiskach, leszczyna kwitnie późną zimą, inne przykłady to szarłatka Phytolacca sp. rosnie na Sycylii, sa kserotermiczne zbiorowiska z ostnicą Stipa sp., trawa pampaspwa w Płd Ameryce Cordateria selloana u nas jest ogrodowa. 

Ekologia zapylania, czyli adaptacja rozmnażania do środowiska. Ewolucja kwiatów w kwiatowych Angiospermae, zalezy od wielu czynników. zapylanie przez owady to entomogamia, powstanie kwiatu kwiatowych związane jest z nagozalążkowymi wielkolistnymi Cycadophitina, benetydy Bennetidopsida miały mikrosporangia i makrosporangia. Makro i mikrosporofile były na osi pędu w luźnych oslonkach. Makrosporofil podobny był do kwiatu, ale nie był kwiatem, był analogiem kwiatu, benetydy miały na kłodzinie liściowe okrywy, warstwy osłonek dawały wzrost kłodziny. Podobnie było u przodków kwiatowych i u innych roślin. z benetydów wyodrębnił sie przodek kwiatowych. Pierwsze kwiaty powstały w dolnej kredzie, były już owocki u jaskrowatych Ranunculaceae i magnoliowatych Magnoliaceae. Były utwory pochodne słupków, były utwory z wieloma słupkami, podobny jest kwiat tulipanowca Liriodendron sp. ma słupek, owocostany z zalążkami brzeżnie ustawionymi na makrosporofilu, słupek otwarty, te rośliny podobne do niego miały tylko kwiaty żeńskie w skamielinach, były rozdzielnopłciowe. Są kwiaty rozdzielnopłciowe i obupłciowe - rózne drogi ewolucji. Kwiatowe to gr. polifiletyczna z w wieloma przodkami. jest dużo egzemplarzy z wczesnej kredy, powstały w górnej jurze Caloda develoryana jest wiatropylny, podobny do platanowatych Platanoceae i oczarowatych Hamamelidaceae.  Sa kopalne kwiaty, jest wiele przodków kwiatowych. wiele zwęglonych i skamieniałych szczątków kwiatowych znaleziono. Były obupłciowe, miały małe kwiaty. kwiat podobny do rózwatych Rosaceae i skalnicowatych Saxifragaceae. Okrywa kwiatowa zóżnicowana na kielich i korone, kwiaty pięciokrotne, dwuliścienne powstały w dolnej części, górnej kredy. Znaleziono ziarna pyłku z pokładów dna oceanu. nie ma przeglądu wszystkich ziaren pyłku nagozalązkowych, pyłki innych roslin mogły sie do nich upodobnich. Sa kwiaty z niezróżnicowaną pokrywa kwiatową. Pierwsze kwiaty miały dobrze rozwinięte słupki i znamiona, miały włoski, były wiatropylne. włoski na słupkach łapały pyłek-łapacze pyłku, sa kwiaty podobne do kwiatów rózowatych. Pierwsze kwiatowe miały płatki korony i działki kielicha pięciokrotne, słupek i pręciki, obupłciowe, symetria promienista. Kwiaty storczykowatych Orchidaceae mają symetrię grzbiecistą, wyższy stopień ewolucji. Ekologia zapylania kwiatów nawiązuje do anatomii, morfologii, ekologii rosliny, fizjologii, genetyki, sytsematyki, ewolucjonizmu, systematyka, ekologia, anatomia i morfologia zwierząt, zapylaczy też jest ważna. Anatomia i morfologia roslin mówia o sposobie zapylania i zapylaczach, podobna budowa rosliny i zapylacza. fizjologia i biochemia, wydzielane związki chemiczne sa trudne do wykrycia np. feromony owadów, rosliny robią takie same związki chemiczne jak samice owadów, związki przywabiajace owady dają kwiatom dany zapach. Zapachy wykrywa chromatografia gazowa - analiza rozpuszczonych w powietrzu związków chemicznych. 1 cząsteczka owadziego feromonu jest rozcieńczona na wiele metrów. Różne związki chemiczne dają zapachy. Wiele kwiatów jest odwiedzanych przez różne gatunki owadó np. muchówek Diptera. Nie wiemy kiedy powstało to rozwiązanie ekologiczne i ewolucyjne. Znamy 500-600 rodzin kwiatowych, ok. 200 rodzin znanych z przed trzeciorzędu np. w górnej kredzie żyły magnoliowate Magnoliaceae, dzisiejsze magnoliowate sa bez zmian. Rodziny traw Poaceae, turzycowatych Cyperaceae powst. w trzeciorzędzie, gdy były duże, wolne przestrzenie. Wtedy tworzyły sie dzisiejsze rodziny, kwiatowe przekształcaja kwiatostany zależnie od ich funkcji, złozone Compositeae i astrowate Asteraceae kwiatostany mają funkcje kwiaty. Najwyższy rozwój ewolucyjny mają dwuliścienne. Niektóre rodziny mają kwiaty dostępne dla wszystkich owadów, inne nie. Genetyka bada jak post. zróżnicowanie i na czym polega zmiana wielogenowa. Systematyka roslin i zwierząt, coraz lepiej poznajemy systematykę roslin i zwierząt. Zmiany są szybkie i częste, badania genetyczne i systematyczne daja nowy pogląd na ewolucje, badamy fragment jednego genu, ma on wiele nukleotydów bez znaczenia, jego działanie niweluje działanie innego genu. Pewniejsze sa badania w odniesieniu do grupy spokrewnionej. Badamy mitochondrialne i plastydowe DNA. Geografia roslin, fitogeografia robimy mapy wędrówek roslin, badamy ich rozmieszczenie i powód tego rozmieszczenia. Mapy wędrówek roslin i zwierząt np. dużych ssaków w Europie, jest wiele schematów i wiele badań. Badamy zmiany nadziemnych częsci kwiatowych w ciągu roku. Znaczenie ekologii zapylania dla systematyki, systematyka kwiatowych opiera się tez na budowie kwiatów, ekologia zapylania rozwinęła się na tle biologii zapylania kwiatów. Jest wiele zjawisk biogeograficznych opartych na tle biologii kwiatów, biocenologia bada związki roslin i zwierząt zachodzące na poziomie populacyjnym i ekosystemowym, ma znaczenie praktyczne w chodowli np. palmy daktylowej Phoenix dactylifera. Archeofity to stare rosliny z danego terenu, są też nowe, które z powodu braku zapylaczy przeszły na samopylność np. koniczyna łakowa Trifolium pratense, sprowadzono dla niej trzmiela ziemnego Bombus terrestris. Koniczyna Trifolium sp. jest w Europie Środkowej rodzima. w nowej Zelandii sprowadzono nie robi nasion, rozmnaża sie wegetatywnie, trzmiel ja zapyla, gdyż ma dlugi aparat gębowy, więc go sprowadzono.